Κομοτηνή: πολυπολιτισμικότητα και οργάνωση του αστικού χώρου

Abstract

This PhD thesis refers to the study of multiculturalism in the urban space ofKomotini. The term “multiculturalism’’ is used in this specific study as a social fact for theurban space of Komotini since the presence of the minority, is officially recognized by theinternational Treaty of Lausanne (1923) and testifies to the existence of (at least) onecultural group with a different language and religion; these structural features of ethno-cultural determination, differentiate the minority from the rest of the population. The basicworking hypothesis is that, in Komotini, the intersecting social relations which have beenestablished over time among the ethno-cultural groups take spatial form and define theorganization of urban space in neighbourhoods. From this perspective, multiculturalism isdirectly intertwined with the concept of neighbourhood, which historically constitutes apre-eminent geographical space of ethno-cultural expression acting as the socio-spatialframe of reference of each ethno-cultural group that resides in the city. Multiculturalism,social relations and neighbourhoods are all connected in a spatial relationship ofinterdependence with the possibility of influencing the built environment and the strategicplanning of Komotini.In the 1990’s, “multiculturalism’’ made its appearance in public discourse as anofficial policy for the management of diversity in the city with a significant increase in theformation of unions and cultural associations. In this context, the field research focuses oncultural practices and actions implemented in Komotini through the formation of citizens incultural groups (unions and associations) and on the ways in which the protagonists of thismovement negotiate the diversity of the cultural landscape through collective demands ofprogrammatic and urban planning nature. The research process, which focuses on thespatial organization of the city in neighbourhoods, includes interviews with minority andmajority members of cultural associations and volunteer organisations who are active inKomotini. The aim is to highlight the complexity of the social fabric of the city and theparticular social, historical, political and civil characteristics that make up Komotini andessentially shape the content of the multicultural society.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη μελέτη της πολυπολιτισμικότητας στοναστικό χώρο της Κομοτηνής. Η έννοια της «πολυπολιτισμικότητας» χρησιμοποιείται στηνσυγκεκριμένη μελέτη ως ένα κοινωνικό δεδομένο για τον αστικό χώρο της Κομοτηνής αφούη μειονοτική παρουσία, η οποία είναι αναγνωρισμένη από τη διεθνή συνθήκη της Λωζάνης,μαρτυρά την ύπαρξη μιας (τουλάχιστον) πολιτισμικής ομάδας με διαφορετική γλώσσα καιθρησκεία (δομικά χαρακτηριστικά εθνοπολιτισμικού προσδιορισμού) που διαφοροποιείταιαπό τον υπόλοιπο εθνικό κορμό. Βασική υπόθεση εργασίας αποτελεί η άποψη ότι στηνΚομοτηνή, οι διασταυρούμενες κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των εθνοπολιτισμικών ομάδων,τα δίκτυα των οποίων έχουν με τον καιρό κατασκευαστεί, παίρνουν χωρική μορφή καικαθορίζουν την οργάνωση του αστικού χώρου σε γειτονιές. Υπό αυτό το πρίσμα,η πολυπολιτισμικότητα είναι συνυφασμένη άμεσα με την έννοια της γειτονιάς, με τηντελευταία να αποτελεί ιστορικά τον κατεξοχήν γεωγραφικό χώρο εθνοπολιτισμικήςέκφρασης, λειτουργώντας ως το χωροκοινωνικό πλαίσιο αναφοράς κάθε εθνοπολιτισμικήςομάδας που κατοικεί στην πόλη. Πολυπολιτισμικότητα, κοινωνικές σχέσεις και γειτονιέςδιαπλέκονται σε μια χωρική σχέση αλληλεξάρτησης με τη δυνατότητα να επηρεάζουν τοδομημένο περιβάλλον και το στρατηγικό σχεδιασμό της Κομοτηνής.Συνδυάζοντας την παραπάνω άποψη με το γεγονός ότι τη δεκαετία του 1990 πουκάνει την εμφάνισή της στο δημόσιο λόγο η «πολυπολιτισμικότητα», ως επίσημη πλέονπολιτική για τη διαχείριση της ετερότητας στην πόλη, παρατηρείται μια έξαρσησυγκρότησης σωματείων και πολιτιστικών συλλόγων στην περιοχή, η έρευνα πεδίουεστιάζει στις πολιτισμικές πρακτικές και δράσεις που υλοποιούνται στην Κομοτηνή μέσααπό τη συγκρότηση των πολιτών σε πολιτιστικές ομάδες (σύλλογοι και σωματεία) και στοντρόπο που οι πρωταγωνιστές αυτής της κίνησης διαπραγματεύονται την ετερότητα τουπολιτισμικού τοπίου μέσω συλλογικών αιτημάτων προγραμματικού και πολεοδομικούχαρακτήρα. Κατά τη διαδικασία της διερεύνησης της χωρικής οργάνωσης της πόλης σεγειτονιές, πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με πληροφορητές και πληροφορήτριες μέλησυλλόγων/ εθελοντικών οργανώσεων της μειονότητας και της πλειονότητας πουδραστηριοποιούνται στην Κομοτηνή, με σκοπό να αναδειχθεί ο πολύπλοκος κοινωνικόςιστός της πόλης και τα ιδιαίτερα κοινωνικά, ιστορικά, πολιτικά και έμφυλα χαρακτηριστικάπου συγκροτούν την Κομοτηνή και διαμορφώνουν επί της ουσίας το περιεχόμενο της«πολυπολιτισμικής κοινωνίας».