Η γονεϊκή εμπλοκή στην εκπαίδευση μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες: η οπτική των γονέων και εκπαιδευτικών με μεικτή μεθοδολογική προσέγγιση

Abstract

The present study aims to investigate, via a concurrent mixed-methods research design, parent/teacher perceptions of parental involvement in the education of students with learning difficulties (LD). Specifically, based on Epstein’s typology (1992, 1995), for the purpose of quantitative data collection, the ‘Family and community involvement in the elementary and middle grades: parent survey’ (Sheldon & Epstein, 2007) was administered to 228 parents (151 mothers and 77 fathers), as well as the ‘School and family partnerships: Surveys’ (Epstein & Salinas, 1993) to 358 teachers (232 regular teachers, RET and 126 special education teachers, SET) in order to measure parent/teacher perceptions of parental involvement (involvement Types), parent/teacher practices and parent role in children’s with LD learning, as well as parent perceptions of their efficacy to enhance their children’s learning, school climate and networking in the education of their children with LD. The differences among parent and teacher-related socio-demographic characteristics, when linked with the above-mentioned variables, are also studied. On the other hand, for the purpose of qualitative data collection, the study in a comparative way examines parent/teacher perceptions of parental involvement of 20 mothers, 20 fathers, 20 RET and 20 SET of 20 children with LD, via person-to-person semi-structured interviews, regarding: 1. the concept and characteristics of parental involvement, 2. parent/teacher practices, 3. parent/teacher role and goals in the education of students with LD, 4. parent/teacher relations, and 5. the use of social networks in the education of children with LD. Parent/teacher protocols include five thematic parts, based on the Communities of Practice (CoP) (Wenger, McDermott, & Snyder, 2002) theoretical framework. Findings from the quantitative analysis point to the fact that the parents associate their involvement in the education of their children with LD more with Type 1- Parenting, whereas the teachers with Type 5- Decision making. As it concerns parent involvement practices, the data indicate that parents use more Type 4- Learning at home practices, whereas the teachers Type 2- Communicating. Notwithstanding, there are a series of statistical important findings concerning parent/teacher perceptions of parental involvement, involvement practices, parent role and efficacy in the education of children with LD, when compared to parent/teacher socio-demographic characteristics.On the other hand, findings from the qualitative analysis point to the fact that both parents and teachers relate parental involvement mostly with parent-teacher communication and less with decision making, as well as with parent/teacher participation in the assessment procedure of the child’s LD. Among other findings, it is revealed that, as it concerns “decision making”, half of the RET and the majority of the parents are neither informed about an IEP nor participate in the IEP’s designated for the child with LD. Notwithstanding, it should be noted that both parents/teachers mostly link school-family “collaboration” with “communication”, among other factors. Τhe above quantitative/qualitative findings are discussed in relation to their implications in promoting parental involvement in the education of students with LD, as well as inclusion.

Η παρούσα διατριβή διερευνά με μεικτή μεθοδολογική προσέγγιση τις απόψεις εκπαιδευτικών και γονέων μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες (ΜΔ) σχετικά με τη γονεϊκή εμπλοκή. Ειδικότερα, στην ποσοτική προσέγγιση, με βάση την τυπολογία της Epstein (1992, 1995) περί γονεϊκής εμπλοκής, διερευνώνται οι απόψεις των γονέων σχετικά με τους Τύπους και τις πρακτικές γονεϊκής εμπλοκής, το γονεϊκό ρόλο και την αποτελεσματικότητα τους, το σχολικό κλίμα, και τη χρήση των κοινωνικών τους δικτύων κατά την εκπαίδευση των παιδιών τους με ΜΔ. Επιπροσθέτως, διερευνώνται οι απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τη γονεϊκή εμπλοκή, τις πρακτικές γονεϊκής εμπλοκής, και το γονεϊκό ρόλο στην εκπαίδευση των μαθητών με ΜΔ. Οι παραπάνω μεταβλητές ελέγχονται ως προς τη διαφοροποίησή τους, με βάση τα κοινωνικό-δημογραφικά χαρακτηριστικά γονέων/εκπαιδευτικών. Στην ποιοτική προσέγγιση, με βάση τη θεωρία των Κοινοτήτων της Πρακτικής (ΚτΠ) των Wenger, McDermott, & Snyder (2002), διερευνώνται οι απόψεις γονέων/εκπαιδευτικών σχετικά με: (α) το περιεχόμενο και τα χαρακτηριστικά της γονεϊκής εμπλοκής, (β) τις πρακτικές εμπλοκής γονέων/εκπαιδευτικών, (γ) το ρόλο και τους στόχους γονέων/εκπαιδευτικών, (δ) τις σχέσεις γονέων/εκπαιδευτικών, και (ε) τη χρήση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση των μαθητών με ΜΔ.Στην ποσοτική προσέγγιση, χορηγήθηκε το ερωτηματολόγιο «H οικογενειακή και κοινοτική εμπλοκή στο δημοτικό και το γυμνάσιο: Το ερωτηματολόγιο για γονείς» των Sheldon και Epstein (2007) στους 228 συμμετέχοντες γονείς (151 μητέρες και 77 πατέρες) και το ερωτηματολόγιο «Συνεργασία Σχολείου και Οικογένειας» των Epstein και Salinas (1993) στους 358 συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς (232 εκπαιδευτικοί γενικής εκπαίδευσης (Γ.Ε.) και 126 εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (Ε.Ε.)). Στην ποιοτική μελέτη συμμετείχαν 40 γονείς (20 μητέρες και 20 πατέρες) και 40 εκπαιδευτικοί (20 εκπαιδευτικοί Γ.Ε., και 20 εκπαιδευτικοί Ε.Ε.) 20 μαθητών με ΜΔ. Ο οδηγός των ατομικών ημι-δομημένων συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν εμπεριέχει πέντε θεματικούς άξονες, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά των ΚτΠ (Wenger, McDermott, & Snyder, 2002). Κατά την ποσοτική προσέγγιση της γονεϊκής εμπλοκής, οι αναλύσεις καταδεικνύουν σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη γονεϊκή εμπλοκή, αφού για τους γονείς αναδεικνύεται σημαντικότερος ο Τύπος 1 (Γονεϊκή μέριμνα), ενώ για τους εκπαιδευτικούς ο Τύπος 5 (Λήψη αποφάσεων). Σε σχέση με τις πρακτικές ενίσχυσης της γονεϊκής εμπλοκής στην εκπαίδευση μαθητών με ΜΔ, σπουδαιότερος για τους γονείς φαίνεται ο Τύπος 4 (Κατ’ οίκον μάθηση), ενώ για τους εκπαιδευτικούς ο Τύπος 2 (Επικοινωνία σχολείου και οικογένειας). Επιπρόσθετα, τα ευρήματα αναδεικνύουν μία σειρά στατιστικά σημαντικών αποτελεσμάτων ως προς τις απόψεις γονέων και εκπαιδευτικών όσον αφορά τη γονεϊκή εμπλοκή και τις πρακτικές ενίσχυσής της, το γονεϊκό ρόλο, και την αποτελεσματικότητα των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών τους με ΜΔ σε σχέση με τα κοινωνικό-δημογραφικά χαρακτηριστικά τους.Κατά την ποιοτική προσέγγιση της γονεϊκής εμπλοκής, προκύπτει ότι η γονεϊκή εμπλοκή, για γονείς και εκπαιδευτικούς, συνδέεται περισσότερο με την επικοινωνία γονέα-εκπαιδευτικού και λιγότερο με τη λήψη αποφάσεων και τη συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης των ΜΔ του μαθητή. Σημαντικό εύρημα ως προς τη λήψη των αποφάσεων είναι ότι οι μισοί εκπαιδευτικοί Γ.Ε. και οι περισσότεροι γονείς δε συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του Εξατομικευμένου Προγράμματος Εκπαίδευσης. Επιπλέον, γονείς και εκπαιδευτικοί συνδέουν το ρόλο τους στην εκπαίδευση των παιδιών με ΜΔ περισσότερο με την εκπαιδευτική και συναισθηματική στήριξη του παιδιού με ΜΔ. Η «συνεργασία» σχολείου/οικογένειας συνδέεται με την «επικοινωνία», μεταξύ άλλων παραγόντων.Τα αποτελέσματα της ποσοτικής/ποιοτικής προσέγγισης συζητούνται ως προς την προώθηση της γονεϊκής εμπλοκής στην εκπαιδευτική διαδικασία γενικότερα και την ένταξη ειδικότερα των μαθητών με ΜΔ.