Η Ελλάδα, η Κύπρος και η κρίση του Κονγκό, 1960-1964

Abstract

This dissertation explores the foreign policies of Greece and Cyprus toward the Congo crisis and the so-called Third World during the first half of the 1960s. As the process of decolonization accelerated in 1960, with the colonial powers more often than not unwilling to withdraw from their colonies and the Soviet Union trying to "penetrate" Africa and Asia, Greece faced a new challenge. Athens should balance between backing its allies in NATO and supporting the liberation movements and the newly independent states for which it felt sympathy because of its recent struggle for independence in Cyprus. In July 1960, when the Congo crisis broke out, Athens sought to undertake new international roles and develop an overall policy in the Third World. The lack of colonial past as well as the presence of a major Greek community in Congo cultivated an idea that the country’s exceptionalism would let it promote the western interests without provoking the anticolonial sentiment among Africans. Both Athens and Nicosia aspired to become a bridge between the NATO members and the newly independent states in the UN General Assembly in order to keep them close to the West. In addition, Athens attempted to develop a program of technical assistance which would contribute to the economic development in Congo and would counter similar efforts by the Soviet Union. Finally, despite its chances for success, Greek efforts failed due to lack of experience and resources, while Cyprus’ policy in the UN turned out to serve its parochial national interests.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει την πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου έναντι της κρίσης του Κονγκό και του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού της δεκαετίας του 1960. Καθώς η διαδικασία της αποαποικιοποίησης κορυφωνόταν το 1960, με τις αποικιακές δυνάμεις συχνά απρόθυμες να αποχωρήσουν από τις αποικίες τους και τη Σοβιετική Ένωση να προσπαθεί να "διεισδύσει" στην Αφρική και την Ασία, η Ελλάδα αντιμετώπισε μία νέα πρόκληση. Η Αθήνα έπρεπε να ισορροπήσει μεταξύ της υποστήριξης των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ και των απελευθερωτικών κινημάτων και των νέων κρατών στην περιφέρεια, για τα οποία ένιωθε συμπάθεια λόγω του πρόσφατου αγώνα της για την ανεξαρτησία της Κύπρου. Τον Ιούλιο του 1960, όταν ξέσπασε η κρίση του Κονγκό, η Αθήνα επιδίωξε να αναλάβει νέους διεθνείς ρόλους και να αναπτύξει μία συνολική πολιτική στον Τρίτο Κόσμο. Η απουσία αποικιακού παρελθόντος, καθώς επίσης και η ύπαρξη μίας πολυπληθούς ελληνικής παροικίας στο Κονγκό καλλιέργησε την ιδέα ότι ο εξαιρετισμός της Ελλάδας θα της επέτρεπε να προωθήσει τα συμφέροντα της Δύσης χωρίς να προκαλέσει το αντιαποικιακό αίσθημα των Αφρικανών. Τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία επιδίωξαν να αποτελέσουν μία γέφυρα μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ και των νέων κρατών στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ προκειμένου να τα διατηρήσουν κοντά στη Δύση. Επιπλέον, η Αθήνα προσπάθησε να αναπτύξει ένα πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας που θα συνεισέφερε στην οικονομική ανάπτυξη του Κονγκό και θα λειτουργούσε ως αντίβαρο σε ανάλογες προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης. Τελικά, παρά τις πιθανότητες επιτυχίας τους, οι ελληνικές προσπάθειες απέτυχαν λόγω της έλλειψης εμπειρίας και πόρων, ενώ η πολιτική της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη κατέληξε να υπηρετεί τα στενά εθνικά της συμφέροντα.