Η πρώτη οκταετία διακυβέρνησης Καραμανλή (1955-1963): από τη βασιλική εντολή του 1955 στην παραίτηση του 1963

Abstract

This thesis attempts to identify and analyze the causes that led to the downfall of the EPE Government in 1958 and the resignation of Konstantinos Karamanlis in 1963. This study suggests a new interpretive scheme through which the contradictions between the centers of power of this period are highlighted, such as the Crown, the Americans and the government. Through this interpretive scheme, attempts are made to determine the limits of the Karamanlis center of power to set an autonomous policy, escaping in this way from the narrow limits of approaches that consider Karamanlis as a simple agent of the Crown. At the same time, an attempt was made to reconstruct the most important historical events of the period 1955-1963, as this was considered necessary to understand the complex political scene of Post-Civil Greece.The thesis is divided into three parts, based on the governing period of the three ERE governments. Particular emphasis is given to the political processes that preceded the downfall of Karamanlis government in 1958 and his resignation of 1963. The opposition stance is examined, as well as the role played by a number of institutional and non-institutional factors in the forming developments. Furthermore, the major foreign policy issues of the period are analyzed, such as the Cyprus issue and the course of Greece joining the EEC, as well as the country's international relations in the context of the Cold War. The conditions under which Karamanlis and his associates chose to pursue a flexible and realistic foreign policy without questioning the western orientation of Greek foreign policy, are investigated.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να εντοπίσει και να αναλύσει τα αίτια που οδήγησαν στην πτώση της Κυβέρνησης της ΕΡΕ το 1958 και στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1963. Η μελέτη αυτή προτείνει ένα νέο ερμηνευτικό σχήμα μέσα από το οποίο αναδεικνύονται οι αντιφάσεις ανάμεσα στα κέντρα εξουσίας της περιόδου, όπως στα Ανάκτορα, στους Αμερικανούς και στην κυβέρνηση. Εντός αυτού του ερμηνευτικού σχήματος επιχειρείται να οριστούν τα όρια που είχε το Καραμανλικό κέντρο εξουσίας να αρθρώσει μια αυτοδύναμη πολιτική, ξεφεύγοντας έτσι από τα στενά όρια προσεγγίσεων που θεωρούν τον Καραμανλή ως έναν απλό εντολοδόχο των Ανακτόρων. Παράλληλα έγινε μια προσπάθεια ιστορικής ανασύνθεσης των σημαντικότερων γεγονότων της περιόδου 1955-1963, καθώς αυτό θεωρήθηκε απαραίτητο για την κατανόηση του πολύπλοκου πολιτικού σκηνικού της Μετεμφυλιακής Ελλάδας. Η διατριβή χωρίζεται σε τρία μέρη, με βάση την χρονική περίοδο διακυβέρνησης των τριών κυβερνήσεων της ΕΡΕ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις πολιτικές διεργασίες που προηγήθηκαν της πτώσης της κυβέρνησης Καραμανλή το 1958 και της παραίτησης του 1963. Εξετάζεται η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, καθώς και ο ρόλος που διαδραμάτισαν μια σειρά θεσμικών και εξωθεσμικών παραγόντων στην διαμόρφωση των εξελίξεων. Παράλληλα, αναλύονται τα μείζονα θέματα εξωτερικής πολιτικής της περιόδου, όπως το Κυπριακό και η πορεία σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ, καθώς και οι διεθνείς σχέσεις της χώρας στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Διερευνώνται οι όροι υπό τους οποίους ο Καραμανλής και οι συνεργάτες του επέλεξαν να χαράξουν μια ευέλικτη και ρεαλιστική εξωτερική πολιτική, που υπερέβαινε το μέχρι τότε σχήμα εξάρτησης της Ελλάδας από τις ΗΠΑ, χωρίς παράλληλα να τίθεται σε αμφισβήτηση ο δυτικός προσανατολισμός της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.