Τύποι δεσμού και προσεγγίσεις μάθησης: ο ρόλος της ρύθμισης του συναισθήματος και των ακαδημαϊκών συναισθημάτων

Abstract

The present thesis belongs to a new strand of research in learning in higher education focusing on emotion regulation and academic emotions. In this line of research, the present study explored a model of relationships between adult attachment styles and approaches to learning, through emotion regulation, both explicit and implicit regulation (defense mechanisms), and academic emotions. The sample consists of 527 Greek university students from Social Sciences Department and School of Education at the University of Ioannina. They completed the following questionnaires: The Experiences in Close Relationships- Relationship Structure Questionnaire (Fraley et al., 2011b), the Emotion Regulation Questionnaire (Gross & John, 2003), the Achievement Emotions Questionnaire (Pekrun et al., 2011), the Approaches to Learning and Studying Inventory (Parpala et al., 2013) and finally, the General Health Questionnaire (Garyfallos et al., 1991· Lionis, 2008). Path analysis revealed a model according to which adult attachment styles affects approaches to learning, through emotion regulation, explicit and implicit (defense mechanisms), and academic emotions. Explicit emotion regulation and defense mechanisms emerge as factors that contribute to our understanding in learning. Research shows that both explicit and implicit emotion regulation, as defense mechanisms, contribute to our understanding in the relationship between avoidant attachment type and deep approach to learning, whereas implicit emotion regulation, as defense mechanisms, dominate in the relationship between anxious attachment style and surface approach to learning. The contribution of both emotion regulation and academic emotions to the relationship between attachment and learning was further supported by the examination of students’ profiles. In particular, research identified four profiles, which are in agreement with previous studies, expanding them in two specific directions. The differentiation of students in terms of academic achievement enhances contemporary educational psychology research, while the categorization of the profiles in terms of general health highlighted the relationship between attachment, emotion, learning and mental health, in accordance with a currently developing area of research. Future implications for higher education regarding students’ attachment, emotions and learning are discussed. Findings are also considered in the context of recent literature.

Η συγκεκριμένη διατριβή εντάσσεται στη σύγχρονη προσέγγιση που αφορά στη ρύθμιση του συναισθήματος και τα ακαδημαϊκά συναισθήματα στη μάθηση. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρούσα μελέτη διερεύνησε ένα μοντέλο σχέσεων μεταξύ των τύπων δεσμού στην ενήλικη ζωή και των προσεγγίσεων μάθησης μέσω της ρύθμισης του συναισθήματος, τόσο της συνειδητής όσο και της μη συνειδητής ρύθμισης (μηχανισμοί άμυνας), και των συναισθημάτων που σχετίζονται με τη μάθηση. Το δείγμα αποτελούνταν από 527 φοιτήτριες και φοιτητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συγκεκριμένα από τις Σχολές Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν τα εξής ερωτηματολόγια: το ερωτηματολόγιο Εμπειριών στις Διαπροσωπικές Σχέσεις – Διαπροσωπικές Δομές (Fraley et al., 2011b), το ερωτηματολόγιο της Ρύθμισης του Συναισθήματος (Gross & John, 2003), το ερωτηματολόγιο των Μηχανισμών Άμυνας (Steiner et al., 2001), το ερωτηματολόγιο Συναισθημάτων Επίτευξης (Pekrun et al., 2011), το ερωτηματολόγιο για τις Προσεγγίσεις Μάθησης (Parpala et al., 2013) και τέλος, το ερωτηματολόγιο Γενικής Υγείας (Garyfallos et al., 1991· Lionis, 2008). Μέσω της Διαδρομικής Ανάλυσης η παρούσα μελέτη κατέδειξε ένα μοντέλο σχέσεων κατά το οποίο ο δεσμός επιδρά στις προσεγγίσεις μάθησης μέσω της ρύθμισης του συναισθήματος, συνειδητής και μη συνειδητής ρύθμισης (μηχανισμοί άμυνας) και των συναισθημάτων που σχετίζονται με τη μάθηση. Η συνειδητή ρύθμιση του συναισθήματος αλλά και οι μηχανισμοί άμυνας αναδεικνύονται ως παράγοντες που συμβάλλουν στην κατανόησή μας για τη μάθηση. Όσον αφορά στη ρύθμιση του συναισθήματος, η έρευνα κατέδειξε ότι τόσο η συνειδητή όσο και η μη συνειδητή ρύθμιση του συναισθήματος (μηχανισμοί άμυνας) συμβάλλουν στην κατανόησή μας στη σχέση μεταξύ του τύπου δεσμού αποφυγής και της σε βάθος προσέγγισης, ενώ η μη συνειδητή ρύθμιση, ως μηχανισμός άμυνας, κυριαρχεί στη σχέση μεταξύ του αγχώδους τύπου και της επιφανειακής προσέγγισης. Η συμβολή τόσο της ρύθμισης του συναισθήματος όσο και των ακαδημαϊκών συναισθημάτων στη σχέση μεταξύ του δεσμού και της μάθησης ενισχύθηκε από τη διερεύνηση των προφίλ των φοιτητών. Η έρευνα ανέδειξε τέσσερα προφίλ τα οποία βρίσκονται σε συμφωνία με προηγούμενες μελέτες, επεκτείνοντάς τες προς δύο κατευθύνσεις. Η διαφοροποίηση των φοιτητών ως προς την ακαδημαϊκή επίδοση ενισχύει τις σύγχρονες έρευνες εκπαιδευτικής ψυχολογίας, ενώ η εξέταση της διαφοροποίησης των προφίλ ως προς τη γενική υγεία κατέδειξε τη σχέση μεταξύ του δεσμού, του συναισθήματος, της μάθησης και της ψυχικής υγείας, σε συμφωνία με τη σύγχρονη βιβλιογραφία Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης συζητώνται στο πλαίσιο της διεθνούς έρευνας σχετικά με τη ρύθμιση του συναισθήματος και τα ακαδημαϊκά συναισθήματα.