Ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα, συμβολική λειτουργία και ρύθμιση του συναισθήματος σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας

Abstract

Multiple sclerosis (MS) is the most common cause of neurological disability not induced by trauma, and affects all facets of patients’ lives. The psychological state of patients, particularly as regards emotion, stress, and psychopathology, is considered particularly important for their prognosis and quality of life. MS as well as other chronic physical conditions have been of interest to psychoanalysis but have been the subject of empirical investigations to a very limited degree within this framework. The purpose of the present investigation was to explore the effect of the capacity for symbolization and alexithymia on the clinical condition and disease course of MS patients, from a psychoanalytic perspective. Sixteen MS patients were administered the Rorschach Inkblot Test, the Toronto Alexithymia Scale, the Hospital Anxiety-Depression Scale and the Expanded Disability Status Scale. Moreover, patients kept a diary twice weekly for three months consisting of the Multiple Sclerosis Impact Diary, the Perceived Stress Scale and the Positive Affect-Negative Affect Scale. It is the first time that the methodology used in this paper has been applied in studies of MS, particularly with respect to the specific variables under investigation. The data was analysed using Multilevel Hierarchical Linear Modelling. (1) Alexithymia and psychopathology predicted MS symptoms of mobility and fatigue, the impact of these symptoms on the patients’ life, and disease related quality of life. Higher levels of alexithymia and more severe psychopathology were associated with an increase in these MS symptoms, greater impact of these symptoms on the patients’ life and worse quality of life. (2) Imaginal capacity predicted symptomatology whereby insufficient or excessive was associated with more symptoms of mobility and fatigue. (3) Negative affect and perceived stress were associated with MS mobility and fatigue symptoms, impact of fatigue and quality of life through circular causality. The impact of mobility symptoms was predicted by positive affect, which was predicted by mobility symptoms themselves. (4) Difficulty in symbolic function and alexithymia were found to increase the effect of negative affect and perceived stress on the MS condition’s progress, yet aspects of operative or even normopathic thought and fantasy suppression were detected to decrease the effects of negative affect on patients’ lives. Thus this study confirms that perceived stress, negative affect and problems with symbolic functioning exacerbate not only the psychological, but also the physical condition of patients, while positive affect acts protectively with respect to psychological and physical well-being. Nevertheless, suppression and avoidance of affect and fantasy serve a protective function, reducing the conscious impact of negative affect and stress. However, they also reduce the beneficial effect of positive affect. Problems with symbolic functioning seem to directly exacerbate MS disease course, yet may well also function as defenses against stress and emotion dysregulation. Despite the having exceptionally important effects of perceived stress and negative affect on MS, further research must take into consideration the interaction between stress and emotion, and other factors with respect to their impact on the physical and psychological well being of patients with MS.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι η συχνότερη αιτία μη τραυματικής νευρολογικής αναπηρίας με επιπτώσεις στο σύνολο της ζωής των πασχόντων. Ο ψυχολογικός παράγων, με προεξάρχοντα το συναίσθημα, το στρες και την ψυχοπαθολογία, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός στην πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Η ΣΚΠ και άλλες χρόνιες σωματικές παθήσεις έχουν αποτελέσει αντικείμενο ενδιαφέροντοςτης ψυχανάλυσης καίτοι με μικρή εμπειρική τεκμηρίωση. Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνήσει από ψυχαναλυτική σκοπιά την επίδραση της συμβολικής λειτουργίας και της αλεξιθυμίας στην κλινική εικόνα και την πορεία των ασθενών με ΣΚΠ. Δεκαέξι πάσχουσες/ντες απο ΣΚΠ εξετάστηκαν με τα Rorschach Inkblot Test, Toronto Alexithymia Scale, Hospital Anxiety-Depression Scale και Expanded Disability Status Scale. Στη συνέχεια κράτησαν ημερολόγιο απαντώντας το δις εβδομαδιαίως για 3 μήνες. Το ημερολόγιο αποτελείτο από τις Multiple Sclerosis Impact Diary, Perceived Stress Scale και Positive Affect-Negative Affect Scale. Είναι η πρώτη φορά που η μεθοδολογία παρούσας έρευνας χρησιμοποιήθηκε για τη μελέτη της ΣΚΠ και συγκεκριμένα για τις υπό μελέτη μεταβλητές. Οι αναλύσεις έγιναν με Πολυεπίπεδη Ιεραρχική Γραμμική Μοντελοποίηση. (1) Η αλεξιθυμία και η ψυχοπαθολογία προέβλεψαν τα συμπώματα κινητικότητας και κόπωσης της ΣΚΠ, της επίπτωσής τους στη ζωή των ασθενών και την ποιότητας ζωής τους. Υψηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας και πιο σοβαρή ψυχοπαθολογία συνδέθηκαν με περισσότερα συμπτώματα κινητικότητας και κόπωσης, μεγαλύτερη επίπτωση των συμπτωμάτων αυτών στη ζωή των ασθενών και χειρότερη ποιότητα ζωής. (2) Η φαντασιακή δραστηριότητα προέβλεψε τα συμπτώματα των ασθενών όπου ελλιπης ή υπερβολική φαντασιακή δραστηριότητα προέβλεψε περισσότερα συμπτώματα κινητικότητας και κόπωσης. (3) Το αρνητικό συναίσθημα και το αντιλαμβανόμενο στρες συσχετίστηκαν με τα συμπτώματα κόπωσης και κινητικότητας της ΣΚΠ, την επίπτωση της κόπωσης στη ζωή των ασθενών και την ποιότητα ζωής με κυκλικής φύσης συσχέτιση. Η επίπτωση των συμπτωμάτων κινητικότητας προέκυψε να ακολουθεί χρονικά αλλαγές του θετικού συναισθήματος, το οποίο προβλέφθηκε από τα ίδια τα συμπτώματα κινητικότητας. (4) Τα προβλήματα στη συμβολική λειτουργία και η αλεξιθυμία προέκυψαν να επαυξάνουν την επίδραση του αρνητικού συναισθήματος και του στρες στη δραστηριότητα της πάθησης αλλά πλευρές της χρηστικής ή και νορμοπαθούς σκέψης και καταστολής της φαντασίωσης να μειώνουν την επίπτωσή της στη ζωή των ασθενών. Συνοψίζοντας τα ιδιαίτερα πρωτότυπα ευρήματα, επιβεβαιώνεται ότι η δυσλειτουργική συμβολική λειτουργία, το αντιλαμβανόμενο στρες και το αρνητικό συναίσθημα επιβαρύνουν τους ασθενείς ψυχολογικά αλλά και σωματικά, ενώ το θετικό συναίσθημα δρα προστατευτικά ως προς την ψυχολογική και σωματική ευρρωστία των ασθενών. Μολαταύτα, οι πλευρές της συμβολικής λειτουργίας που αφορούν στην καταστολή ή την αποφυγή της συναισθηματικής και φαντασιακής ζωής προέκυψαν να προστατεύουν την καθημερινότητα των ασθενών μειώνοντας τη συνειδητή επίπτωση του αρνητικού συνασθήματος και του στρες. Ταυτόχρονα μειώνουν όμως και την ευεγερτική επίδραση του θετικού συναισθήματος. Η αποτυχία της συμβολοποίησης φαίνεται ότι επιβαρύνει άμεσα τους ασθενείς ως προς τη δραστηριότητα της πάθησης. Εντούτοις, πιθανώς λειτουργεί ως άμυνα έναντι του στρες και του συναισθήματος, τα οποία καίτοι έχουν ιδιαίτερα σημαντική επίδραση στην ΣΚΠ θα πρέπει να διερευνώνται λαμβάνοντας υπόψιν την αλληλλεπίδρασή τους με άλλους παράγοντες.