Η επίδραση της εκπαίδευσης στην προσήλωση ασθενών με κίρρωση ήπατος στις θεραπευτικές συστάσεις

Abstract

Introduction: Liver cirrhosis (LC) is a chronic disease with serious complications deteriorating patients' quality of life (QoL) and leading to significant burden on healthcare system. Insufficient adherence of patients to treatment recommendations, is considered a major factor of inefficacious disease management. Aim: To evaluate the effect of educational intervention on adherence to treatment recommendations in patients with LC. Methods: This was a case-control interventional study, involving cirrhotic patients who were followed up at the outpatient hepatology department of a general hospital of Athens, from January 2015 to September 2018. The educational intervention consisted of one session supported by a nurse along with a specific information leaflet. Data were collected at patients’ initial evaluation and subsequently at 3 and 6 months. Adherence was estimated by specific scales such as A-14 and QoL by the Chronic Liver Disease Questionnaire (CLDQ). Statistical analysis was performed with the SPSS 22.0 statistical program. The level of statistical significance was set at 0.05. Results: 125 patients participated in the study of whom 65 were included in the intervention group and 60 in the control group. Patients’ mean age in the intervention group was 66.5 years (SD=11.8), while patients’ mean age in the control group was 64.2 years (SD=13.7). Educational intervention led to statistically significant improvement in adherence to treatment recommendations, and this effect was maintained during the 6-month follow-up period (p<0.001). Additionally, educational intervention improved the overall QoL (p<0.001) and reduced the proportion of patients with at least one readmission as well as the total number of readmissions (p<0.001) during the 6-month follow-up period. Multivariate analysis showed that the effect of educational intervention on patient adherence to treatment recommendations and QoL, were independent from patients’ demographic and clinical characteristics. Conclusions: Education is an emerging and important nursing intervention for improving both LC patients' adherence to treatment recommendations and QoL.

Εισαγωγή: Η κίρρωση του ήπατος (ΚΗ) αποτελεί χρόνια νόσο, με σοβαρές επιπλοκές που επιδεινώνουν την ποιότητα ζωής (ΠΖ) των ασθενών και οδηγούν σε σημαντική επιβάρυνση του συστήματος υγείας. Η πλημμελής προσήλωση στη θεραπευτική αγωγή αποτελεί κύριο παράγοντα αναποτελεσματικής αντιμετώπισης της νόσου. Σκοπός: Εκτίμηση της επίδρασης της εκπαίδευσης στην προσήλωση στις θεραπευτικές συστάσεις ασθενών με ΚΗ. Μεθοδολογία: Πρόκειται για μελέτη παρέμβασης, με χρήση ομάδας ελέγχου, στην οποία συμμετείχαν ασθενείς με ΚΗ, οι οποίοι παρακολουθούνταν στο ηπατολογικό ιατρείο γενικού νοσοκομείου της Αθήνας από τον Ιανουάριο 2015 έως τον Σεπτέμβριο του 2018. Η παρέμβαση περιλάμβανε μία συνεδρία εκπαίδευσης από νοσηλευτή και τη χορήγηση ενημερωτικού εντύπου. Τα δεδομένα συλλέχτηκαν κατά την πρώτη εκτίμηση και ακολούθως στους 3 και 6 μήνες. Η εκτίμηση της προσήλωσης στη φαρμακευτική αγωγή έγινε με ειδικές κλίμακες όπως η Α-14, ενώ η εκτίμηση της ΠΖ έγινε με τη χρήση του ερωτηματολογίου CLDQ. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του προγράμματος SPSS 22.0 και το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο 0,05. Αποτελέσματα: Συνολικά 125 ασθενείς συμμετείχαν στη μελέτη, από τους οποίους 65 ανήκαν στην ομάδα παρέμβασης και 60 στην ομάδα ελέγχου. Η μέση ηλικία των ασθενών της ομάδας παρέμβασης ήταν τα 66,5 έτη (τυπική απόκλιση=11,8 έτη) και της ομάδας ελέγχου τα 64,2 έτη (τυπική απόκλιση=13,7 έτη). Η παρέμβαση οδήγησε σε στατιστικά σημαντική βελτίωση του βαθμού προσήλωσης στις θεραπευτικές συστάσεις και η βελτίωση παρέμεινε καθόλη τη διάρκεια παρακολούθησης (p<0,001). Επίσης, η παρέμβαση βελτίωσε την ΠΖ των ασθενών της ομάδας παρέμβασης (p<0,001) και μείωσε το ποσοστό ασθενών με τουλάχιστον μία επανεισαγωγή καθώς και το συνολικό αριθμό επανεισαγωγών (p<0,001) κατά τη διάρκεια παρακολούθησης των 6 μηνών. Η πολυπαραγοντική στατιστική ανάλυση έδειξε ότι η επίδραση της εκπαίδευσης στην προσήλωση των ασθενών στη θεραπευτικές συστάσεις και στην ΠΖ ήταν ανεξάρτητη από δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Συμπεράσματα: Η εκπαίδευση αναδεικνύεται ως μια σημαντική νοσηλευτική παρέμβαση για τη βελτίωση τόσο της προσήλωσης των ασθενών με ΚΗ στις θεραπευτικές συστάσεις όσο και της ΠΖ.