Η μετάβαση των Κυθήρων από τη Βενετική στη Γαλλική Δημοκρατία: θεσμικές-διοικητικές και πολιτικές μεταβολές (1797-1798)

Abstract

The current dissertation focuses in the presence of the French Republicans at the Ionian Islands during the years of 1797-1798 and in particular at the island of Kythera. Kythera is an exceptional case due to the fact that geographically they are located far from the rest of the Ionian Islands and they are connected via their common history. The field under examination is the administrative history of the French Republicans at Kythera, initially in comparison to the Venetian State and its institutions and the administrative standards which were implemented overlong.Venice exerted power, based in an administrative system similar to the one that was implemented in its Capital. Power belonged to the nobles/bourgeoisies, thus creating a tight, classist social structure. The Venetian administration was defined by a cluster of collective bodies with complicates administrative, financial, judicial responsibilities, which overlapped. At Kythera the same system of a tight Council of nobles/bourgeoisies was created, which shared completely the local administration of the island. This specific section of the dissertation is based in the critical analysis of the bibliographical sources through which the administrative structure of Kythera under Venetian rule is displayed. The main body of the dissertation is based on unpublished archival documents concerning the era of the French Republicans administration at Kythera. In 12th of May 1797, Napoleon Bonaparte’s Italian Army put an end to the independence of Venice and placed the Ionian Islands under the French sphere of influence. During that period, through violent and direct means, the administration and institutions of the French First Republic entered the lives of the Kytherians. Unlike the Venetians, the French Republicans treat the inhabitants of the Ionian Islands as citizens, not as subjects. Despite the fact that their presence lasted only two years, it is a dense period in regards to the institutional developments and it is divided in two parts: 1) in the foundation and operation of the Temporary City Hall of Kyhtera, July 1797-May 1798 and 2) in the foundation and operation of the Central Committee of Kythera, in the context of the Aegean Prefecture, May-October 1798. This dissertation at a first stage presents and analyses the documents from the national archives of Kythera which pertain to that era and in particular the ones that concern the foundation of administrative institutions, the organization charts of services, the bulletins directed to the employees as well as the declarations of the superior French officials. Based on those documents, the structures and the official who were assigned to them can be mapped. At a second stage, this dissertation presents and analyses the documents which exhibit the influence of the administration to the Kytherian society and the contradiction in which the French Republicans found themselves in, is emphasized. On the one hand, they declared freedom and equality, they established public education, placed the common good as the mission of the administration and they introduced democratic procedures with the participation of the people. On the other hand they withheld the financial resources of Kythera in order to sustain the army and the administration; they maintained the harsh and repugnant Venetian taxation and lead the inhabitants to misery. The administration of the French Republicans is decoded in a level of institutions, operations and social impact. In conclusion, this dissertation demonstrates how a modernist administration operated in a premodern environment, as it had been established at Kythera during the Venetian rule, and manifests the imprint of the introduction of the modernist concept of nation to the collective conscience of the Kytherians.

Η παρούσα διατριβή έχει ως αντικείμενο την ιστορική περίοδο της παρουσίας των Δημοκρατικών Γάλλων στα Ιόνια νησιά τα έτη 1797-1798 και ιδιαίτερα στο νησί των Κυθήρων. Τα Κύθηρα αποτελούν μια ξεχωριστή περίπτωση καθώς απέχουν πολύ από γεωγραφικής απόψεως από τα υπόλοιπα έξι νησιά του Ιονίου και συνδέονται με αυτά βάσει της κοινής τους ιστορίας. Το πεδίο που εξετάζεται είναι η ιστορία της διοίκησης των Δημοκρατικών Γάλλων, σε σύγκριση με τη Βενετία και τους θεσμούς και τις διοικητικές νόρμες που εφάρμοσε επί μακρόν. Η Βενετία άσκησε εξουσία στο βενετοκρατούμενο ελληνικό χώρο, βασισμένη σε ένα διοικητικό σύστημα παρόμοιο με αυτό που εφάρμοζε στη Μητρόπολή της. Η εξουσία βρισκόταν στα χέρια των αριστοκρατών αστών, δημιουργώντας μια περίκλειστη ταξική κοινωνική οργάνωση. Η βενετική διοίκηση χαρακτηριζόταν από ένα σύμπλεγμα συλλογικών οργάνων με περίπλοκες διοικητικές, οικονομικές και δικαστικές αρμοδιότητες οι οποίες αλληλεπικαλύπτονταν. Στα Κύθηρα εφαρμόστηκε το ίδιο σύστημα δημιουργίας ενός κλειστού Συμβουλίου αστών, οι οποίοι μοιράστηκαν εξ ολοκλήρου την τοπική διοίκηση των Κυθήρων. Το τμήμα αυτό της εργασίας βασίζεται στην κριτική ανάλυση των βιβλιογραφικών πηγών μέσα από τις οποίες παρουσιάζονται οι δομές διοίκησης των βενετικών Κυθήρων. Σε ανέκδοτες αρχεικές πηγές στηρίζεται ο κύριος κορμός της διατριβής που αφορά την περίοδο διοίκησης των Δημοκρατικών Γάλλων. Στις 12 Μαΐου 1797, η Ιταλική Στρατιά «Armée d'Italie» του Ναπολέοντα Βοναπάρτη τερμάτισε την ανεξαρτησία της Βενετίας και οδήγησε τα Ιόνια νησιά στη γαλλική σφαίρα επιρροής. Σε αυτό το χρονικό σημείο, στη ζωή των Κυθηρίων, εισήλθαν με ένα βίαιο και άμεσο τρόπο η διοίκηση και οι θεσμοί της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Σε αντίθεση με τους Βενετούς, οι Δημοκρατικοί Γάλλοι αντιμετώπισαν τους Ιονίους ως πολίτες και όχι ως υπηκόους. Παρόλο που έμειναν μόνο δύο χρόνια η περίοδος αυτή ήταν πυκνή από θεσμικές εξελίξεις και διαρθρώνεται σε δύο μέρη: 1) στην ίδρυση και λειτουργία του Προσωρινού Δημαρχείου Κυθήρων, Ιούλιος 1797-Μάιος 1798 και 2) στην ίδρυση και λειτουργία της Κεντρικής Επιτροπής Κυθήρων, στο πλαίσιο του Νομού του Αιγαίου, Μάιος-Οκτώβριος 1798. Η διατριβή σε πρώτο στάδιο παρουσιάζει και αναλύει τα έγγραφα από τα Γ.Α.Κ.-Τ.Α.Κ. της αυτής περιόδου και ιδίως όσα αφορούσαν στην ίδρυση διοικητικών θεσμών, στα οργανογράμματα υπηρεσιών, στις εγκυκλίους προς τους υπαλλήλους και στις διακηρύξεις των ανωτάτων Γάλλων αξιωματούχων. Βάσει των εγγράφων αυτών χαρτογραφήθηκαν οι δομές και οι αξιωματούχοι που κλήθηκαν να υπηρετήσουν σε αυτές. Σε δεύτερο στάδιο η διατριβή παρουσιάζει και αναλύει τα έγγραφα που δείχνουν την επίδραση της διοίκησης στην κυθηραϊκή κοινωνία και καταδεικνύεται η αντίφαση στην οποία περιέπεσαν οι Δημοκρατικοί Γάλλοι. Καθώς από τη μια μεριά διακήρυξαν την ελευθερία και την ισότητα, έθεσαν τις βάσεις για δημόσια παιδεία, τοποθέτησαν το κοινό όφελος σαν αποστολή της διοίκησης και θέσπισαν δημοκρατικές διαδικασίες με λαϊκή συμμετοχή. Όμως από την άλλη δέσμευσαν τους οικονομικούς πόρους των Κυθηρίων για τη συντήρηση του στρατού και της διοίκησης, διατήρησαν τη δυσβάσταχτη και απεχθή βενετική φορολογία και οδήγησαν τους κατοίκους σε δυσπραγία. Η διοίκηση των Δημοκρατικών Γάλλων αποκωδικοποιήθηκε σε επίπεδο θεσμικής συγκρότησης, λειτουργίας και κοινωνικής επίδρασης. Εν κατακλείδι η διατριβή αυτή δείχνει πώς λειτούργησε μια νεωτερική διοίκηση σε ένα πρόνεωτερικό περιβάλλον, όπως είχε διαμορφωθεί στα βενετικά Κύθηρα για πέντε αιώνες και δείχνει το αποτύπωμα που άφησε στη συλλογική συνείδηση των Κυθηρίων η εισαγωγή της νεωτερικής έννοιας του έθνους.