Συγκριτική μελέτη εκτίμησης της βοσκοϊκανότητας ημιορεινών, ορεινών και υπαλπικών λιβαδιών της περιφερειακής ενότητας Φλώρινας

Abstract

The objective of this study was to evaluate the seasonal variation of herbage production, grazing capacity and nutritive value of the Prefecture of Florina’s semi-mountainous (480 - 900m a.s.l.), mountainous (901 - 1500m a.s.l.) and subalpine (> 1500m a.s.l.) grasslands among two consecutive grazing periods. Terrestrial measurements and laboratory analyzes of chemical composition in combination with remote sensing were performed. Sampling was conducted in 2015 and 2016 from March to November. Herbage biomass was collected from 30 experimental cages (10 per grassland), followed by removal of dead biomass, undesirable plants and the removal of plants parts of previous years, thus obtaining their net annual productivity (grazable material). Samples weighed, dried at 65 οC, milled and analyzed for Crude Protein (CP) , NDF, ADF, lignin, gross energy (GE), digestible energy (DE), Ca and P concentrations and in vitro dry matter digestibility (IVDMD). The peak of herbage production of semi-mountainous, mountainous and subalpine grasslands varied in the same year, but there were no interannual differences. By using remote sensing technologies, color maps were created depicting the monthly and altitudinal variation of grazable material of Prefecture of Florina’s grasslands. These maps make it possible to predict the herbage production variability and the determination of the appropriate area and season for grazing, aiming furthermore the reduction of stocking rate as well as the sustainable utilization of grasslands. Grazing capacity of the studied grasslands followed the same variation as the herbage production throughout the grazing period, in both years. CP content was sufficient to meet small ruminants’ and beef cattle maintenance requirements until April and May in semi-mountainous and mountainous grasslands, respectively, while it could cover the above requirements in sub-alpine grasslands from May until June and August, respectively. Forage NDF, ADF and lignin concentrations increased with advanced plant maturity in all grasslands. Forage in vitro dry matter digestibility of grazable material was affected significantly (p<0.001) by both the harvest month and the altitudinal zone as well as by their interactions. Herbage digestible energy concentration was higher in the sub-alpine comparing to the semi-mountainous and mountainous grasslands. DE content was sufficient to meet grazing animals requirements only during the first 2-3 months of each year, in semi-mountainous and mountainous and during the first two months in sub-alpine grasslands. From the mineral perspective, calcium was sufficient to meet the grazing beef cattle and sheep requirements during the whole study period. On the contrary, a phosphorus supplementation is needed especially after June. Determination of grazing capacity, forage production and nutritive value in grasslands is important for achieving the optimum productivity of grazing livestock and their welfare, while enables the better utilization of grasslands.

Η εργασία αυτή είχε ως στόχο την εκτίμηση της εποχιακής μεταβολής της παραγωγής, της βοσκοϊκανότητας και της θρεπτικής αξίας της βοσκήσιμης ύλης των ημιορεινών, ορεινών και υπαλπικών λιβαδιών της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας, σε δύο συνεχόμενες περιόδους βόσκησης. Για τις μετρήσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν επίγειες μετρήσεις, εργαστηριακές αναλύσεις προσδιορισμού της χημικής σύστασης της λιβαδικής παραγωγής, καθώς επίσης χρήση και ερμηνεία δορυφορικών φωτογραφιών. Η δειγματοληψία υπαίθρου πραγματοποιήθηκε τα έτη 2015 και 2016 από το Μάρτιο μέχρι και το Νοέμβριο. Η συλλογή των δειγμάτων πραγματοποιήθηκε από 30 πειραματικούς κλωβούς (10 κλωβοί ανά υψομετρική ζώνη). Ακολούθησε απομάκρυνση της νεκρής φυτομάζας, των ανεπιθύμητων από τα ζώα λιβαδικών φυτών και τέλος απομάκρυνση των φυτικών τμημάτων των προηγούμενων ετών, επιτυγχάνοντας έτσι την καθαρή ετήσια παραγωγή (βοσκήσιμη ύλη). Τα δείγματα ζυγίστηκαν, ξηράνθηκαν στους 65 °C, αλέστηκαν και αναλύθηκαν για Αζωτούχες Ουσίες (ΑΟ), NDF, ADF, λιγνίνη, ολική ενέργεια (ΟE), πεπτή ενέργεια (ΠE), συγκεντρώσεις Ca και P και in vitro πεπτικότητα της ξηρής ουσίας (IVDMD). Η μέγιστη τιμή της παραγωγής βοσκήσιμης ύλης στα λιβάδια της ημιορεινής, ορεινής και υπαλπικής ζώνης, διέφερε χρονικά εντός του ιδίου έτους, χωρίς ωστόσο να διαφέρει μεταξύ των δύο ετών δειγματοληψίας. Με τη χρήση της τηλεπισκόπησης, δημιουργήθηκαν χρωματικοί χάρτες, στους οποίους απεικονίζεται η μηνιαία και η κατά υψομετρική ζώνη μεταβολή της βοσκήσιμης ύλης των λιβαδιών της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας. Με τη βοήθεια των χαρτών αυτών δίνεται η δυνατότητα πρόβλεψης της μεταβολής της παραγόμενης βοσκήσιμης ύλης και ο καθορισμός της κατάλληλης περιοχής και εποχής για τη βόσκηση των ζώων με απώτερο στόχο τη μείωση της βοσκοφόρτωσης και την αειφόρο εκμετάλλευση των βοσκοτόπων. Η βοσκοϊκανότητα των λιβαδιών της περιοχής μελέτης ακολούθησε την ίδια πορεία με την παραγωγή βοσκήσιμης ύλης, καθόλη τη διάρκεια της περιόδου βόσκησης και στα δύο έτη. Η περιεκτικότητα σε ΑΟ ήταν επαρκής για την κάλυψη των απαιτήσεων συντήρησης των μικρών μηρυκαστικών και βοοειδών έως τον Απρίλιο και το Μάιο στα ημιορεινά και ορεινά λιβάδια, ενώ θα μπορούσε να καλύψει τις παραπάνω απαιτήσεις στα υπαλπικά λιβάδια από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο και Αύγουστο, αντίστοιχα. Η περιεκτικότητα της βοσκήσιμης ύλης σε NDF, ADF και λιγνίνη, αυξήθηκε με την πάροδο της αυξητικής περιόδου των λιβαδικών φυτών σε όλες τις κατηγορίες λιβαδιών. Η in vitro πεπτικότητα της ξηρής ουσίας της βοσκήσιμης ύλης επηρεάστηκε σημαντικά (p<0,001) από το μήνα κοπής, την υψομετρική ζώνη και τις αλληλεπιδράσεις τους. Η βοσκήσιμη ύλη των υπαλπικών λιβαδιών εμφάνισε υψηλότερη περιεκτικότητα σε πεπτή ενέργεια σε σύγκριση με τα ημιορεινά και ορεινά λιβάδια. Τα αγροτικά ζώα, που βόσκουν στα λιβάδια της περιοχής μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ΠΕ μόνο κατά τους 2-3 πρώτους μήνες κάθε έτους στα ημιορεινά και ορεινά λιβάδια και τους δύο πρώτους μήνες στα υπαλπικά λιβάδια. Από την άποψη των ανόργανων στοιχείων, το ασβέστιο ήταν επαρκές για να καλύψει τις απαιτήσεις των βοοειδών και των προβάτων, που βόσκουν κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης, ενώ απαιτείται συμπληρωματική χορήγηση φωσφόρου, ιδίως μετά τον Ιούνιο. Ο προσδιορισμός της παραγόμενης βοσκήσιμης ύλης και της θρεπτικής της αξίας είναι σημαντικοί παράμετροι για την επίτευξη της βέλτιστης παραγωγικότητας των βόσκοντων ζώων και της ευζωίας τους, ενώ παράλληλα η γνώση αυτή καθιστά δυνατή την ορθολογική διαχείριση των λιβαδιών.