Ο δεσμός παιδιού - γονέων και η ψυχική υγεία των παιδιών και των οικογενειών με χρόνια σωματικά ασθενή γονέα από σκλήρυνση κατά πλάκας

Abstract

In the case of chronic illness the patient’s functionality, emotional condition and whole life is affected and changed for him and the member of his family, particularly when the chronic patient is a parent. Usually these families suffer from more conflicts, less cohesion and a limited socialization. It is also noted that the condition of the patient parent may act like a disturbing factor in the formation and development of the attachment between the parent and the child. Especially in the case of Multiple Sclerosis, the family’s children usually experience psychological difficulties, behavior problems and poor interpersonal relations. In the present survey, the interest is concentrated on the families’ children that have a patient parent with Multiple Sclerosis and examines their psychological condition and behavior, the family’s function, the patient’s parent depression and the attachment that is formed between the child and his parents and friends. The sample was 56 families, whose one parent was diagnosed with Multiple Sclerosis and the questionnaires were filled by him, the healthy parent and randomly one family’s child. The questionnaires that were selected, had as a purpose to investigate these children’s mental health problems according to their parent’s opinion with the scale Achenbach Child Behavior Checklist (CBCL), their own opinion with the scale Achenbach Youth Self Report(YSR), the general family’s function with the scale Family Assessment Device (FAD), the patient’s parent depression with the scale Beck Depression Inventory (BECK) and the attachment between the child and the parents and between the child and their peers with the scale Inventory of Parent and Peer Attachment (IPPA) and the relations between them. For the questionnaires CBCL, YSR and Beck the standardized version in Greek population was used (Roussos, Francis, Zoubou, Kiprianos, Prokopiou & Richardson, 2001; Roussos, Karantanos, Richardson, Hartman, Karajiannis, Kyprianos, Zoubou, 1999; Τζέμος, 1984). For the IPPA questionnaire there was a control group with families of healthy parents and children with the same age and gender as the research sample. For FAD the American edition was used and the purpose was to compare the beliefs of the family’s members. According to the findings of the present survey the children with a patient parent with Multiple Sclerosis, report the most consequences in their mental health, their behavior and their family’s function, much more than their parents report. At the same time, it seems that children aim more at preserving the former situation, as far as the attachment with the parents is concerned. We observe that in the group of children with a chronic patient parent the attachment with the parents is described as a bond with safe attachment such as the children with healthy parents report. But we observe that the children with a chronic patient parent describe an unsafe attachment with their peers in contrast to the children with healthy parents. Significant correlations were found between the types of the bonds that the children of the patient parent have (IPPA) and their psychological health and behavior (CBCL-YSR) and their family functioning (FAD). Also most patient parent report depressive symptoms and again significant correlations were found between the parent’s depression and the bonds that the child formed. The development of a network of psychological and medical services aiming a holistic approach for the families that are in a crisis and at the same time a mental health’s prevention approach of their children, within the frame of a complete preventive policy that concerns the chronic physically patient parents, it would signal the nascence of a more sufficient care for these patients and their families.

Στην περίπτωση μιας χρόνιας νόσου η λειτουργικότητα, η συναισθηματική κατάσταση και ολόκληρη η ζωή του ασθενούς αλλάζει, τόσο για τον ίδιο, όσο και για τα μέλη της οικογένειάς του, ειδικά στις περιπτώσεις που ο χρόνιος ασθενής είναι γονέας. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι οικογένειες με ασθενείς γονείς βιώνουν περισσότερες συγκρούσεις, λιγότερη συνοχή και περιορισμένη κοινωνικοποίηση των μελών τους. Επιπλέον, η χρόνια σωματική νόσος του γονέα μπορεί να τροποποιήσει σε πολλά επίπεδα και την επικοινωνία γονέα – παιδιού και να λειτουργήσει ως επιβαρυντικός παράγοντας στη διαμόρφωση και στην πορεία της σχέσης τους. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που ο ασθενής γονέας πάσχει από Σκλήρυνση Κατά Πλάκας τα παιδιά της οικογένειας είναι πιθανό να παρουσιάσουν ψυχικές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς και προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Στην παρούσα έρευνα το ερευνητικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα παιδιά των οικογενειών με γονέα που πάσχει από Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και συγκεκριμένα εξετάζεται η ψυχική κατάσταση και η συμπεριφορά των παιδιών των οικογενειών, η λειτουργία όλης της οικογένειας, η παρουσία κατάθλιψης στον γονέα και ο δεσμός που διαμορφώνει το παιδί με τους γονείς και τους συνομηλίκους του. Το ερευνητικό δείγμα αποτελείται από 56 οικογένειες στις οποίες ο ένας γονέας είχε διαγνωστεί με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και η ερευνητική διαδικασία συμπεριέλαβε τόσο τον ασθενή γονέα όσο και τον υγιή καθώς και ένα από τα παιδιά της οικογένειας. Τα ερευνητικά εργαλεία που επιλέχθηκαν, διερευνούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας των παιδιών με τα ερωτηματολόγια Achenbach Child Behavior Checklist (CBCL) σύμφωνα με την γνώμη των γονέων τους και Achenbach Youth Self Report (YSR) σύμφωνα με την γνώμη των ίδιων των παιδιών, τη λειτουργία της οικογένειας με το ερωτηματολόγιο Family Assessment Device (FAD), την παρουσία κατάθλιψης στον γονέα με το ερωτηματολόγιο Beck Depression Inventory (BDI), τον δεσμό του παιδιού με τους γονείς και τους συνομηλίκους με το ερωτηματολόγιο Inventory of Parent and Peer Attachment ( IPPA) και τους συσχετισμούς που υπάρχουν μεταξύ τους. Για τα ερωτηματολόγια CBCL, YSR και BECK χρησιμοποιήθηκε η στάθμιση που έχει πραγματοποιηθεί σε Ελληνικό πληθυσμό (Roussos, Francis, Zoubou, Kiprianos, Prokopiou & Richardson, 2001; Roussos, Karantanos, Richardson, Hartman, Karajiannis, Kyprianos, Zoubou, 1999, Τζέμος, 1984). Για το ερωτηματολόγιο IPPA υπήρξε δείγμα ελέγχου που αποτελείται από οικογένειες στις οποίες και οι δύο γονείς ήταν υγιείς και είχαν παιδιά σε παρόμοια ηλικία και φύλο με τις οικογένειες της έρευνας και για το ερωτηματολόγιο FAD χρησιμοποιήθηκε η Αμερικανική έκδοση για να συγκριθούν οι απόψεις των μελών της οικογένειας μεταξύ τους.Τα ίδια τα παιδιά των γονέων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας έρευνας καταγράφουν περισσότερες δυσκολίες στην ψυχική υγεία τους και στην συμπεριφορά τους καθώς και στην επικοινωνία της οικογένειας τους, από όσες καταγράφουν οι γονείς τους. Όσον αφορά τον δεσμό με τους γονείς τους τα παιδιά των ασθενών γονέων τον χαρακτηρίζουν ως ασφαλή δεσμό όπως και τα παιδιά με υγιή γονέα. Όμως περιγράφουν έναν ανασφαλή δεσμό με τους συνομηλίκους τους σε αντίθεση με τα παιδιά με υγιείς γονείς. Επιπλέον, ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του δεσμού που έχουν τα παιδιά των ασθενών γονέων με τους γονείς και τους συνομηλίκους (IPPA)και στις κλίμακες της ψυχικής τους υγείας και συμπεριφοράς (CBCL-YSR)και στην κλίμακα της οικογενειακής λειτουργίας (FAD) διαπιστώθηκαν σημαντικοί συσχετισμοί. Οι ασθενείς γονείς εμφανίζουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους καταθλιπτικά συμπτώματα (Beck) και πάλι διαπιστώνονται σημαντικοί συσχετισμοί ανάμεσα στην παρουσία κατάθλιψης στον γονέα (Beck) με τον δεσμό που έχει διαμορφωθεί μεταξύ γονέα και παιδιού και μεταξύ παιδιού και συνομηλίκων (IPPA). Η ανάπτυξη ενός δικτύου διασύνδεσης των ψυχολογικών και ιατρικών υπηρεσιών υγείας με στόχο την πρόληψη της ψυχικής υγείας όλων των μελών των οικογενειών αυτών που αντιμετωπίζουν την χρόνια σωματική νόσο του γονέα θα σηματοδοτούσε την απαρχή μιας επαρκέστερης φροντίδας των ασθενών αυτών και των οικογενειών τους.