Οι Αλβανοί μετανάστες δεύτερης γενιάς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: διαστάσεις διαχείρισης ταυτότητας και κεφαλαίου στη διαδικασία της κοινωνικής τους αναπαραγωγής

Abstract

This dissertation focuses on the experience of the second generation Albanian immigrants in Greece, mainly investigating the material and non material conditions of their social reproduction. At the very heart of the dissertation, lies the relation of agency, structure and subjectivity. I therefore, study the ways which the subjects use in order to control the already existing structural limitations, as well as the threat of an increasing vulnerability due to the financial crisis. I argue that despite recognizing structural obstacles, the informants of this study insist on choosing and constructing their own paths and life trajectories regardless of the outcome. Reflecting on Bourdieu’s theory, I point out that structure does not determine subjects in an absolute way. On the contrary, it is subjects which maintain a certain degree of autonomy, forging their own individual strategies. This rather complicated procedure is mediated by habitus, a key conceptual tool which attempts to bridge classical dichotomies such as structure and agency. In this case, habitus seems dislocated, internally divided, resulting to a transformed, cleft habitus. This new habitus that the second generation possesses, incorporates past experience and immigrants’ cultural capital alongside the hegemonic capital of the host society which is promoted at school. Despite distancing from their immigrant self, second generation does not reject family capital, at least not as a whole. However, as it appears from qualitative research and analysis, the vast majority of the immigrant adolescents is building upon their parents’ life experience, gradually constructing a new identity, which alongside their new emerging capital is mediating upward social mobility. Towards this end, they don not passively accept a predestined life. Nevertheless, they act placing trust upon their individuality, investing to their own Self as their only way to overcome structural restrictions. Therefore, in order to shed light on identity and capital, I examine five analytical categories as they emerged from the field of research : language, religion, gender, labor and national identity are being scrutinized so as to reveal the construction of the Self, interpret action and explain the procedure of their social reproduction.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην εμπειρία των μεταναστών δεύτερης γενιάς από την Αλβανία και ειδικότερα στον ενεργητικό τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύονται τους υλικούς και μη υλικούς όρους της κοινωνικής τους αναπαραγωγής, κατά την περίοδο της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης. Σε αυτήν την κατεύθυνση, στο ερευνητικό επίκεντρο τέθηκαν τα ίδια τα υποκείμενα και η εμπρόθετη δράση τους, ο τρόπος με τον οποίο επιχειρούν να ελέγξουν τις δομικές διακινδυνεύσεις και να αντιδράσουν απέναντι στην απειλή μιας αυξανόμενης τρωτότητας. Έχοντας επίγνωση των δομικών περιορισμών, που σε μεγάλο βαθμό τους επικαθορίζουν, οι πληροφορητές της παρούσας έρευνας δεν παθητικοποιούνται αλλά προτάσσουν τη δυνατότητα επιλογής της διαδρομής του βίου τους και σε αυτή την κατεύθυνση προβαίνουν σε συστηματική δράση, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα που η δράση αυτή μπορεί να συνεπιφέρει. Αντλώντας κυρίως από το έργο του Bourdieu, η διατριβή υποστηρίζει ότι η δομή δεν προσδιορίζει απόλυτα τα υποκείμενα, καθώς αυτά επιλέγουν τις στρατηγικές τους, διαθέτοντας μία σχετική πάντα αυτονομία. Τη σχέση αυτή δομής και δράσης, υπηρετεί το habitus ως μία γεφυροποιός δύναμη και συγκεκριμένα ένα μετασχηματισμένο, cleft habitus, ως αποτέλεσμα της σύγκλισης του οικογενειακού φορτίου και του ηγεμονικού αξιακού κώδικα, που ενστερνίζονται στα πλαίσια της σχολικής ζωής. Βάσει μιας εμπεριστατωμένης ποιοτικής έρευνας πεδίου, υποστηρίζω ότι οι νεαροί μετανάστες δεύτερης γενιάς δεν απορρίπτουν αλλά επιστρατεύουν και αξιοποιούν την πολύτιμη τεχνογνωσία ζωής της πρώτης γενιάς, κατασκευάζοντας σταδιακά και προσεκτικά μία νέα ταυτότητα και μετασχηματίζοντας το κοινωνικό και πολιτισμικό τους κεφάλαιο. Η νέα ταυτότητα και κεφάλαιο που συγκροτούν, διαμεσολαβεί την εμπρόθετη δράση τους απέναντι στις δομικές διακινδυνεύσεις, δράση που τελικά μετουσιώνεται σε μία στροφή προς την ατομικότητα (και όχι τον ατομικισμό), σε μία επένδυση στον Εαυτό ως δίοδο υπέρβασης των δομικών εμποδίων. Στην παραπάνω κατεύθυνση, προκρίθηκε η μελέτη της ταυτότητας και του κεφαλαίου βάσει πέντε ποιοτικών παραμέτρων που προέκυψαν από το πεδίο: η γλώσσα, η θρησκεία, οι έμφυλες αναπαραστάσεις, η εργασία, η εθνική συνείδηση, διερευνήθηκαν διεξοδικά αποκαλύπτοντας τον «Εαυτό» των υπό μελέτη υποκειμένων, ερμηνεύοντας τη δράση τους και κατ’ επέκταση τις διαδικασίες αναπαραγωγής των συνθηκών της ύπαρξής των μεταναστών δεύτερης γενιάς από την Αλβανία.