Εκπαίδευση σε ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες στο πλαίσιο της αγωγής υγείας στην Α' και Β΄τάξη του δημοτικού σχολείου

Abstract

In recent years, an increasing research interest that focuses on the social and emotional development of children has been observed throughout the world. Numerous studies and migrations documented the effectiveness of programs in enhancing children's personal and social skills over time and have greatly influenced the design of educational systems and the objectives of educational institutions. The presented experimental study examines the effectiveness of the "Steps for Life" program in students of the first two grades of elementary school. The program consists of a 27-week universal mental health promotion curriculum designed to be implemented by classroom teachers in the school context, and aims at enhancing the social and emotional well-being of children aged 6-8. The sample consisted 2691 students in the Educational Prefecture of Attica, of which 1655 formed the experimental group and 1036 the control group. A questionnaire was used to measure changes in children's attitudes and behaviors, with the alpha Cronbach index of its subscales ranging between 0.85 and 0.95. The questionnaires were completed by the teachers who implemented the program, at the beginning (before the intervention) and at the end (after the intervention) of the school year. The dimensions assessed were: concentration of attention, participation / collaboration in the classroom, recognition and management of emotions, avoidance of verbal / emotional aggression, avoidance of physical aggression, avoidance of victimization, empathy, friendship / social skills, problem solving, and responsibility undertaking. Also, performance in spoken and written speech was investigated. The results of the analyses showed a statistically significant difference in the improvement (p <0.001) between the experimental and the control group in all dimensions, even in those where control students exhibited a significant improvement between the two measurements. These results confirm similar international research that substantiates the usefulness of mental health promotion programs in the school context and highlights the crucial role of the educator in the implementation of such programs.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται, σε όλο τον κόσμο, ένα ολοένα αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον που εστιάζει στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Πλήθος μελετών και μεταναλύσεων τεκμηριώνουν διαχρονικά την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων ενίσχυσης των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών και έχουν επηρεάσει σε υψηλό βαθμό το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών συστημάτων και τους στόχους των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η παρούσα μελέτη εξετάζει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος «Βήματα για τη ζωή» στις δύο πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Πρόκειται για ένα καθολικό πρόγραμμα προαγωγής της ψυχικής υγείας, διάρκειας 27 εβδομάδων, σχεδιασμένο να υλοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς της τάξης στο σχολικό πλαίσιο, που στοχεύει να ενισχύσει την κοινωνική και συναισθηματική επάρκεια των παιδιών ηλικίας 6-8 ετών. Το δείγμα της έρευνας, στην πιλοτική εφαρμογή για την αξιολόγησή του ήταν 2691 μαθητές σχολείων του νομού Αττικής, από τους οποίους οι 1655 συγκρότησαν την Πειραματική Ομάδα και οι 1036 την Ομάδα Ελέγχου. Για τη μέτρηση των μεταβολών στις στάσεις και τις συμπεριφορές των παιδιών χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο, ο δείκτης αξιοπιστίας και εσωτερικής συνοχής (alpha Cronbach) του οποίου κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα, μεταξύ 0.85 και 0.95. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι υλοποίησαν τον πρόγραμμα, στην αρχή (πριν την παρέμβαση) και στο τέλος (μετά την παρέμβαση) της σχολικής χρονιάς. Οι διαστάσεις που αξιολογήθηκαν ήταν: συγκέντρωση προσοχής, συμμετοχή/συνεργασία στην τάξη, αναγνώριση και διαχείριση συναισθημάτων, εκδήλωση λεκτικής/συναισθηματικής επιθετικότητας, εκδήλωση σωματικής επιθετικότητας, θυματοποίηση, ενσυναίσθηση, δεξιότητες φιλίας/κοινωνική επάρκεια, επίλυση προβλημάτων, υπευθυνότητα. Επίσης, μετρήθηκε η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδωσαν στατιστικά σημαντική διαφορά στη βελτίωση (p<0,001) ανάμεσα στην Πειραματική Ομάδα και την Ομάδα Ελέγχου σε όλες τις διαστάσεις ακόμη και όταν η Ομάδα Ελέγχου εμφάνιζε στατιστικά σημαντική μεταβολή μεταξύ των δύο μετρήσεων. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν αντίστοιχες έρευνες που τεκμηριώνουν διεθνώς την χρησιμότητα των προγραμμάτων προαγωγής της ψυχικής υγείας στο σχολικό πλαίσιο και επισημαίνουν τον κρίσιμο ρόλο του εκπαιδευτικού στην υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων.