Το γερμανικό σχέδιο επίθεσης κατά της Ελλάδας (MARITA) και το ελληνικό σχέδιο άμυνας (ΙΒα)

Abstract

The subject of my Doctoral thesis is "The German Operation Plan of Attack against Greece (MARITA) and the Greek Defense Plan (IBA)" which I submit to the Department of History, Archaeology and Cultural Resources Management of the University of Peloponnese.After reviewing a number of excellent Greek and foreign language books that treat the issue of the Greek-Italian and Greek-German war (1940-1941) we noticed an absence of a comprehensive study on the characteristics, and content of the German plan of attack against Greece (with the code name :MARITA), but also of the Greek defense plan (with the code name: IBa) which would analyze, in depth, the strategic attributes of these two plans and through them would diagnose modern tactics executed by German forces during that period as opposed to outdated tactics of the Greek defense plan. In Chapter A, in order to establish an honest and reliable approach to these two plans, we outline and summarize Greece's diplomatic relations with the Powers at the time, Italy, Germany, England, based largely, with regards to Greek-German relations, on secret diplomatic documents of the German Embassy in Athens. In Chapter B we deliberately introduce the defense organization and equipment of the Greek army, the prevailing doctrine and the inability of the politician-military leadership to keep up with modern strategic military progress, and so being fatally attached to outdated notions of linear defense plans like Maginot and Siegfried defense lines. The deterrent capacity of the country was built and enacted on the fortified position known as “Metaxa line”, which however, it wasn’t adequate or capable to prevent capitulation within 3 days. In Chapter C we analyze operational doctrines and plans of the opponents. Through this process it becomes obvious that Greek military leaders failed to study tactics used by the Germans during their attacks towards the West e.g. bypassing the Maginot Line and crossing their forces from the Ardennes and to draw useful conclusions for the Greek defense combat order and arrangement. The Germans cleverly followed a similar tactic in Greece, bypassing the Metaxa Line and occupying Thessaloniki, thus thwarting resistance from the fortified position. In Chapter D, we compare and critique the two opponent operation plans. While from the very beginning the objective of the constantly improving German plans of the MARITA operation was to occupy Thessaloniki, in the opposite the center of gravity of the Greek defense plan (IBa) had shifted to the right side of the German objective (East), close to Greek-Bulgarian borders (fortified positions of Metaxa line) and so abandoning the defense of Thessaloniki. Moreover, the English operational plan provided for the defense organization of the left (West) of Thessaloniki, in Mountain Vermio. In Chapter E the Greek-British defense plan and the battle conduct and tactics, are presented thoroughly, followed by critique and assessment in order to identify and demonstrate strategic mistakes, inadequacy of the available defense means and mechanisms, the inability of the leaders to manage the situation more effectively. In particular, opponent war forces were examined and studied, along with a comparison and contrast of forces, followed by an evaluation of the operations against the Greek borders and mainly the Metaxa line, where, despite heroic resistance of the defenders, it finally proved strategically useless. In addition, the expansion and evolution of the war in Central and Western Macedonia was presented, as well as last battles in the area of Olympus up to the treacherous capitulation of General Tsolakoglou. Finally, we come to conclusions on the subject, concerning the ill-conceived Greek military confrontation with a powerful opponent (Germany) along with last-ditch wrong setup of a defensive line. After rejecting the defensive line of Mountain Voras – Vermio – Olympus, the only choice left was the defensive area to be designed, organized, implemented, deployed in the frontline of Mountain Olympus – Aliakmonas River – Mountain Pindos (Kalamas or Arachthos) using the locations of the borders, Krousia and Vermio as delay tactic lines.

Το θέμα «Το Γερμανικό Σχέδιο επίθεσης κατά της Ελλάδας (MARITA) και το Ελληνικό Σχέδιο άμυνας (ΙΒα)» αποτελεί τη Διδακτορική Διατριβή που υποβάλλω στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Από τις πολλές και καλές ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες εκδόσεις του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 διαπιστώνει κανείς την απουσία μιας εμπεριστατωμένης μελέτης πάνω στα χαρακτηριστικά και στο περιεχόμενο του γερμανικού επιθετικού σχεδίου στην Ελλάδα (MARITA), αλλά και του ελληνικού αμυντικού σχεδίου (ΙΒα), η οποία θα ανέλυε σε βάθος τα στρατηγικά χαρακτηριστικά των δύο αυτών σχεδίων και μέσω αυτών θα εντόπιζε τη σύγχρονη τακτική των γερμανικών δυνάμεων και την παρωχημένη τακτική του ελληνικού αμυντικού σχεδίου. Στο Κεφάλαιο Α΄ για να προσεγγίσουμε αξιόπιστα τα δύο αυτά σχέδια, ανακεφαλαιώνουμε τις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδος με τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής, Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, βασιζόμενοι ως επί το πλείστον, όσον αφορά τουλάχιστον τις ελληνογερμανικές σχέσεις, σε απόρρητα διπλωματικά έγγραφα της γερμανικής πρεσβείας Αθηνών. Στο Κεφάλαιο Β΄ σκοπίμως αναφερθήκαμε στην αμυντική οργάνωση και στους εξοπλισμούς του ελληνικού στρατού, στα δόγματα που επικράτησαν και στην αδυναμία των πολιτικοστρατιωτικών ηγετικών κύκλων να παρακολουθήσουν τις σύγχρονες στρατηγικές εξελίξεις και έτσι μοιραία αυτοί προσδέθηκαν σε παρωχημένες αντιλήψεις γραμμικής άμυνας που ανήκαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Maginot, Siegfried), θεμελιώνοντας την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας στην περίφημη γραμμή Μεταξά η οποία όμως δε στάθηκε ικανή να αποτρέψει την συνθηκολόγηση εντός 3 ημερών. Στο Κεφάλαιο Γ΄αναλύονται τα επιχειρησιακά δόγματα και τα σχέδια των αντιπάλων από όπου είναι φανερό ότι, οι ελληνικοί ηγετικοί στρατιωτικοί κύκλοι δεν κατόρθωσαν να μελετήσουν την τακτική που εφήρμοσαν οι Γερμανοί στην επίθεση στη Δύση, με την παράκαμψη της Γραμμής Maginot και τη διέλευση των δυνάμεών τους από τις Αρδέννες και να συναγάγουν χρήσιμα συμπεράσματα για την ελληνική αμυντική διάταξη. Κατά ευφυή τρόπο οι Γερμανοί ακολούθησαν παρόμοια τακτική στην Ελλάδα, παρακάμπτοντας τη Γραμμή Μεταξά και καταλαμβάνοντας τη Θεσσαλονίκη, οπότε κατέστησαν μάταιη κάθε αντίσταση στα οχυρά. Στο Κεφάλαιο Δ΄, γίνεται η σύγκριση και η κριτική των δύο σχεδίων. Ενώ στα συνεχώς βελτιούμενα γερμανικά σχέδια της επιχειρήσεως MARITA, ευθύς εξ αρχής αντικειμενικός στόχος ήταν η κατάληψη της Θεσσαλονίκης, στα ελληνικά σχέδια το κέντρο βάρους της άμυνας είχε μετατοπισθεί δεξιά, στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο (οχυρά Γραμμής Μεταξά) και είχε εγκαταλειφθεί ουσιαστικά η άμυνα της περιοχής της Θεσσαλονίκης. Το αγγλικό επίσης σχέδιο προέβλεπε οργάνωση του χώρου αριστερά της Θεσσαλονίκης, στο Βέρμιο. Στο Κεφάλαιο Ε΄ το ελληνοβρετανικό σχέδιο άμυνας και η διεξαγωγή των μαχών, όπως αυτή παρουσιάζεται ενδελεχώς ακολουθείται από κριτική, για να εντοπισθούν και καταδειχθούν τα στρατηγικά λάθη, η ανεπάρκεια των διατεθέντων μέσων και η ανικανότητα των ηγετών για μια αποτελεσματικότερη διαχείριση των καταστάσεων. Ειδικότερα, εξετάσθηκαν οι δυνάμεις των εμπολέμων, σύγκριση των δυνάμεων και στη συνέχεια οι επιχειρήσεις εναντίον της ελληνικής μεθορίου και κυρίως της γραμμής Μεταξά, η οποία παρά την ηρωική αντίσταση των αμυνομένων αποδείχτηκε τελικά στρατηγικά άχρηστη. Επιπρόσθετα παρουσιάστηκε η εξέλιξη του πολέμου στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία καθώς και τις τελευταίες μάχες στην περιοχή του Ολύμπου έως και την προδοτική συνθηκολόγηση Τσολάκογλου. Τελικά καταλήγουμε σε συμπεράσματα επί του θέματος, που αφορούν κυρίως την λανθασμένη στρατιωτική αντιμετώπιση ενός πανίσχυρου αντιπάλου αλλά επίσης και την τελευταία στιγμή της λανθασμένης στρατιωτικής τοποθεσίας άμυνας Μετά και την απόρριψη της τοποθεσίας Βόρας- Βέρμιο- Όλυμπος δεν έμενε παρά η αποφασιστική μάχη να σχεδιασθεί, να οργανωθεί και να υλοποιηθεί στην αμυντική τοποθεσία Ολύμπου- Αλιάκμονα- Πίνδου Καλαμά ή Άραχθου με την χρησιμοποίηση των τοποθεσιών των συνόρων, των Κρουσίων και του Βερμίου ως γραμμών επιβράδυνσης.