Ελληνοϊταλικός πόλεμος - κατοχή - εθνική αντίσταση (1940-1944): ιστορικές προφορικές μαρτυρίες

Abstract

The doctoral thesis entitled "Greek-Italian War. Occupation-National Resistance (1940-1944): Historical oral testimonies "contribute to the reflection on the approach and the interpretation of the sources of a specific and very challenging area of Greek History. The aim of the thesis was to gather oral testimonies from persons who have experienced the Greco-Italian War, the Occupation and Resistance. The survey recorded and used testimony of persons from the city and the prefecture of Ioannina and the wider region of Epirus, in order to rescue and protection of their personal experiences and their use as sources of history. Oral sources are testimonies of people who have lived the events involved in the developments of those times, dramatic and simultaneously grandiose and epic. More specifically, our research involved: finding witnesses-teller, the identification of the appropriate time to carry out the interviews, the intersection of information with the bibliographic material to enrich the story with new insights from testimonies.H PhD thesis is structured in two main parts:The first part contains introduction theoretical foundation and research methodology, where emerges the importance of the collection, rescue and recovery of oral testimonies of historical memory but also for the historical science in general, and reference is made to oral history as a modern form of historical documentation. Oral history turns his research lens from the main stage, in which the events, the action space of social groups or persons illuminating the "silent majorities" which are a driving force of historical development. The first part ends with the historical realities and the chronology of the Greek-Italian war, the German occupation and the Resistance.In the second part, there are testimonies from eighty five (85) persons, of which fifty-four (54) are men and thirty (31) are women. The narrators-interlocutors were from areas of Epirus which strongly experienced the events of the period studied (Zagoria, Pogoni, Konitsa, Mastorochoria, Metsovo, Ioannina). The narratives were commented in detail and enhanced by dense referrals. We refered to as many written sources as possible to substantiate what oral data collected and to determine the accuracy and objectivity of narratives: the history of the General Staff, the relevant Greek and foreign-language literature, the literature in the Athenian, local but also foreign press on archival sources, monographs, calendars of the time, but also the testimonies of other narrators. At the end of the thesis are cited the general conclusions, the files and sources were used, the literature and the acronym, the index terms and names and the annex, which includes unpublished manuscripts, letters, diaries, printed materials and rare photographic documents, of the time we studied in our thesis.

Η διδακτορική διατριβή με θέμα «Ελληνοϊταλικός Πόλεμος. Κατοχή-Εθνική Αντίσταση (1940-1944): Ιστορικές προφορικές μαρτυρίες» επιθυμεί να συμβάλει στον προβληματισμό για την προσέγγιση και την ερμηνεία των πηγών ενός εξειδικευμένου και πολύ ενδιαφέροντος τομέα της ελληνικής Ιστορίας. Στόχος της διδακτορικής διατριβής ήταν η συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών από πρόσωπα τα οποία βίωσαν τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση. Στο πλαίσιο της έρευνας καταγράφηκαν και αξιοποιήθηκαν μαρτυρίες προσώπων από την πόλη και τον Νομό Ιωαννίνων αλλά και από την ευρύτερη περιφέρεια της Ηπείρου, με σκοπό τη διάσωση και διαφύλαξη των προσωπικών βιωμάτων τους και τη χρησιμοποίησή τους ως πηγές ιστορίας. Οι προφορικές πηγές είναι μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν ζήσει τα γεγονότα που συμμετείχαν στις εξελίξεις εκείνων των χρόνων, δραματικές και ταυτόχρονα μεγαλειώδεις και επικές. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα μας αφορούσε: την εύρεση των μαρτύρων-αφηγητών, τον προσδιορισμό του κατάλληλου χρόνου για την πραγματοποίηση των συνεντεύξεων, τη διασταύρωση των πληροφοριών που κατέθεταν οι συνομιλητές με το βιβλιογραφικό υλικό, τον εμπλουτισμό της ιστορίας με τα νέα στοιχεία που προέκυψαν από τις μαρτυρίες. H διδακτορική διατριβή δομείται σε δύο βασικά μέρη: Tο πρώτο μέρος περιλαμβάνει εισαγωγή θεωρητικής θεμελίωσης και μεθοδολογίας της έρευνας, όπου αναδεικνύεται η σημασία που έχει η συλλογή, η διάσωση και η αξιοποίηση των προφορικών μαρτυριών για την ιστορική μνήμη αλλά και για την ιστορική επιστήμη γενικότερα, ενώ πραγματοποιείται αναφορά στην προφορική ιστορία ως μια σύγχρονη μορφή ιστορικής τεκμηρίωσης. Η προφορική ιστορία στρέφει το φακό της έρευνας από την κεντρική σκηνή, στην οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα, στον χώρο δράσης των κοινωνικών ομάδων ή των προσώπων φωτίζοντας τις «αφανείς πλειοψηφίες», που αποτελούν κινητήρια δύναμη του ιστορικού γίγνεσθαι. Το πρώτο μέρος ολοκληρώνεται με τις ιστορικές πραγματικότητες και το χρονολόγιο του Ελληνοϊταλικού πολέμου, της Γερμανικής Κατοχής και της Αντίστασης.Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται μαρτυρίες από ογδονταπέντε (85) πρόσωπα, εκ των οποίων οι πενήντα τέσσερις (54) είναι άνδρες και οι τριανταμία (31) είναι γυναίκες. Οι αφηγητές-συνομιλητές προέρχονταν από περιοχές της Ηπείρου οι οποίες βίωσαν έντονα τα γεγονότα της μελετώμενης περιόδου (Ζαγοροχώρια, Πωγώνι, Κόνιτσα, Μαστοροχώρια, Μέτσοβο, Ιωάννινα). Οι αφηγήσεις σχολιάστηκαν λεπτομερώς και ενισχύθηκαν με πυκνές παραπομπές. Ανατρέξαμε σε όσο το δυνατόν περισσότερες γραπτές πηγές, ώστε να τεκμηριωθούν όσα προφορικά δεδομένα συλλέχθηκαν και να διαπιστωθεί η ορθότητα και η αντικειμενικότητα των αφηγήσεων: στην ιστορία του ΓΕΣ (Γενικό Επιτελείο Στρατού), στην σχετική ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία, στην αρθρογραφία στον αθηναϊκό, τοπικό, αλλά και ξένο Τύπο, στις αρχειακές πηγές, στις μονογραφίες, στα ημερολόγια της εποχής, αλλά και στις μαρτυρίες άλλων αφηγητών. Στο τέλος της διατριβής παρατίθενται τα γενικά συμπεράσματα, τα αρχεία και οι πηγές που αξιοποιήθηκαν, η βιβλιογραφία και τα αρτικόλεξα, το ευρετήριο όρων και ονομάτων καθώς και το παράρτημα, το οποίο περιλαμβάνει ανέκδοτα χειρόγραφα, επιστολές, ημερολόγια, έντυπο υλικό και φωτογραφικά τεκμήρια της εποχής που μελετήσαμε στη διατριβή μας.