Εταιρική κοινωνική ευθύνη στην Ελλάδα: μία εμπειρική μελέτη των δράσεων, των στρατηγικών και της σύνδεσης με τη θετική οργανωσιακή συμπεριφορά

Abstract

The existence of organizational obligations towards society has evolved into a truly global and multifaceted concept over the last few decades. Nowadays, Corporate Social Responsibility (CSR) is firmly entrenched as one of the most widespread and prominent business topics among academia and practitioners. Since there is considerable variation in the level of CSR understanding, diffusion, and uptake across different countries, this study focuses on CSR in a single country, Greece. The broader aim is twofold, to map the uncharted territory of CSR within the Greek context and advance the emerging micro-level approach of CSR. Originally, a critical form of content analysis is developed for capturing the pragmatic CSR actions implemented by 50 firms operating domestically. Valuable insights for their CSR reporting and management methods emerge through a strict screening of available CSR disclosures. Findings provide a descriptive account of 836 true CSR actions over 1-year period that reveal an interesting snapshot of how Greek firms integrate CSR and specify the themes predominantly prioritized, the groups of beneficiaries targeted, and the CSR strategic orientations and patterns mostly employed. The main conclusions converge upon that CSR engagement in Greece, though not sufficient yet, is continually gaining ground at a practical level, despite the intensified skepticism and pessimistic predictions in the aftermath of the prolonged crisis. On the other hand, findings also unveil that domestic firms are still far apart from integrating CSR in all aspects of their operation and the organizational culture, since they often follow the easy path of imitating practices of foreign advanced business contexts for marketing rather than genuine CSR-driven reasons. In parallel, the study delves deeper into micro-CSR foundations, testing the influence of employees’ organizational CSR perception on their affective commitment. Drawing on social identity theory, it also examines the mediating effect of psychological capital. In addition, significant group differences are explored across active participants and non-participants in CSR. Specifically, scores and relationships of all variables are proposed to be stronger for employees participating in CSR. The research sample consisted of 260 employees from 23 companies operating in Greece. The two measurement models are initially tested through confirmatory factor analyses and the main analysis is conducted via structural equation modeling using the bootstrap method to test the significance of indirect effects. For group comparisons, an independent samples t-test and a chi-square difference test are performed. Findings reveal a strong and positive relation between employee CSR perception and affective commitment, which is partially mediated by psychological capital. All constructs are found to differ significantly in favor of active participants, while no significant group differentiation appears in reference to the hypothesized effects. The study contributes to the micro-CSR literature by estimating the importance of employees’ positive perception and active participation in CSR.

Η ύπαρξη υποχρεώσεων εκ μέρους των εταιρειών προς την κοινωνία έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια και πολυδιάστατη έννοια τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) είναι καλά εδραιωμένη ως ένα από τα πιο δημοφιλή και επίκαιρα οργανωσιακά θέματα για την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον επιχειρηματικό κόσμο. Καθώς, όμως, υφίσταται μεγάλη διακύμανση στους τρόπους κατανόησης, διάδοσης, και εφαρμογής της ΕΚΕ στα διάφορα εθνικά περιβάλλοντα, η διατριβή αυτή εστιάζει στην ΕΚΕ σε μία μόνο χώρα, την Ελλάδα. Ο γενικότερος στόχος της μελέτης είναι διττός, επιδιώκοντας αφενός να χαρτογραφήσει το ανεξερεύνητο πεδίο της ΕΚΕ στη χώρα, και αφετέρου να προωθήσει το νέο και δυναμικά εξελισσόμενο ρεύμα της ΕΚΕ σε μικρο-επίπεδο. Αρχικά, αναπτύσσεται μια κριτική προσέγγιση της τεχνικής ανάλυσης περιεχομένου για τον εντοπισμό των πραγματικών δράσεων ΕΚΕ που υλοποιούν 50 εταιρείες στην Ελλάδα. Μέσα από ένα αυστηρό σύστημα ελέγχου των διαθέσιμων εγγράφων και πληροφοριών, προκύπτουν πολύτιμα στοιχεία για τις οργανωσιακές μεθόδους επικοινωνίας και διαχείρισης της ΕΚΕ. Παρουσιάζεται, ακόμα, μια αναλυτική περιγραφή 836 δράσεων σε διάστημα ενός έτους, η οποία αποκαλύπτει το επίπεδο της αληθινής ΕΚΕ στη χώρα, προσδιορίζοντας τα θέματα που λαμβάνουν προτεραιότητα, τις ομάδες των ωφελουμένων, και τις στρατηγικές επιλογές με κριτήριο τη μάρκα, την κατεύθυνση των δράσεων, και τη συμμετοχή των εργαζομένων. Τα κυριότερα συμπεράσματα συγκλίνουν στο ότι η ανάμειξη των Ελληνικών εταιρειών στην ΕΚΕ, αν και όχι αρκετή μέχρι τώρα, κερδίζει διαρκώς έδαφος σε πρακτικό επίπεδο, παρά τις αυξημένες επιφυλάξεις και τις απαισιόδοξες προβλέψεις λόγω της παρατεταμένης περιόδου της κρίσης. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι οι εγχώριες εταιρείες απέχουν σημαντικά από την ενσωμάτωση της ΕΚΕ στις οργανωσιακές διαδικασίες και την κουλτούρα τους, ακολουθώντας συχνά τον εύκολο δρόμο της μίμησης ξένων πρακτικών από πιο εξελιγμένα εταιρικά περιβάλλοντα, με σκοπούς που προσεγγίζουν περισσότερο το μάρκετινγκ παρά την αυθεντική ΕΚΕ. Παράλληλα, η διατριβή εμβαθύνει περισσότερο στο μικρο-περιβάλλον της ΕΚΕ, μελετώντας την επίδραση της αντίληψης ΕΚΕ των εργαζομένων στο επίπεδο της συναισθηματικής τους δέσμευσης. Στηριζόμενη στις βασικές υποθέσεις της θεωρίας της κοινωνικής ταυτότητας, εξετάζει επίσης την διαμεσολαβητική επίδραση του ψυχολογικού κεφαλαίου και εάν υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και των μη-συμμετεχόντων στις δράσεις ΕΚΕ. Συγκεκριμένα, οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις των μεταβλητών «αντίληψη ΕΚΕ», «ψυχολογικό κεφάλαιο» και «συναισθηματική δέσμευση» αναμένεται να είναι ισχυρότερες για τους συμμετέχοντες. Το δείγμα αποτέλεσαν 260 εργαζόμενοι από 23 εταιρείες στην Ελλάδα. Δύο μοντέλα μέτρησης κατασκευάστηκαν, όπου οι δείκτες καλής προσαρμογής ελέγχθηκαν με επιβεβαιωτική ανάλυση παραγόντων, ενώ για τις κύριες μετρήσεις χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης του μοντέλου δομικών εξισώσεων, συνδυαστικά με τη μέθοδο Bootstrap για τον έλεγχο της σημαντικότητας των έμμεσων επιδράσεων. Η σύγκριση των δειγμάτων διεξήχθη μέσω του ελέγχου t-test και της μέτρησης χ2 του Pearson. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν μια ισχυρή και θετική σχέση μεταξύ της αντίληψης ΕΚΕ και της συναισθηματικής δέσμευσης, η οποία καθορίζεται μερικώς διαμεσολαβητικά από το ψυχολογικό κεφάλαιο. Όλες οι εξεταζόμενες μεταβλητές διαφέρουν σημαντικά προς όφελος των συμμετεχόντων, ενώ αντίθετα οι αλληλεπιδράσεις δεν επιβεβαιώνεται ότι διαφέρουν. Αναδεικνύοντας τη σημασία της αντίληψης ΕΚΕ και της συμμετοχής των εργαζομένων στις σχετικές δράσεις, η διατριβή συνεισφέρει στη βιβλιογραφία της ΕΚΕ σε μικρο-επίπεδο.