Η μάχαιρα στην αρχαία ελληνική λατρεία: τα ευρήματα από το ιερό του Διός Παρνησσίου

Abstract

This thesis studies the use and the importance of knives in ancient Greek cult, from the Protogeometric to the Hellenistic periods on the occasion of the material from the sanctuary of Zeus Parnessios. The dissertation consists of two volumes. Volume A is the main body of the study and includes four chapters, followed by the data synthesis. Chapter 1 concerns the literary evidence, dealing with the terminology and the uses of the knives. Chapter 2 examines the inscriptions, providing evidence for knives in 12 sanctuaries. Chapter 3 presents knives found at 128 sanctuaries, beginning with the Zeus Parnessios sanctuary, unique for the number of the discovered knives (4400 specimens), which are presented here for the first time. Chapter 4 provides the iconographic analysis of knives depicted in a cultic context. The study ends with the synthesis of the above data, suggesting the formation of a new typology and the final conclusions, concerning the function of the knives, both practical and symbolic, in Greece during historical times. Volume B includes the visual material, following the structure the four chapters in Volume A. It is compiled of two maps indicating the sanctuaries which yielded knives and inscriptions mentioning knives, 57 ground-plans, with the knives find-spots noted, 638 drawings of knives, 136 depictions of knives in ancient Greek art, a catalogue of 206 literary texts, a catalogue of 28 inscriptions, as well as catalogues and graphs related to the typology of knives, their special features and their excavation contexts and catalogues of knife representations.

H διατριβή μελετά τη χρήση και τη σημασία των μαχαιριών στην αρχαία ελληνική λατρεία από τους πρωτογεωμετρικούς έως και τους ελληνιστικούς χρόνους, με αφορμή το σχετικό υλικό από το ιερό του Διός στην Πάρνηθα. Η διατριβή αποτελείται από δύο τόμους: Ο Τόμος Α΄ συνιστά το κύριο τμήμα της μελέτης και διαρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια, ακολουθούμενα από τη σύνοψη των δεδομένων. Στο Κεφάλαιο 1 εξετάζονται οι γραμματειακές πηγές ως προς την ορολογία και ως προς τις χρήσεις των μαχαιριών. Στο Κεφάλαιο 2 συγκεντρώνονται και σχολιάζονται οι επιγραφικές μαρτυρίες, που τεκμηριώνουν την ύπαρξη μαχαιριών σε 12 ιερά. Στο Κεφάλαιο 3 παρουσιάζονται τα μαχαίρια από 128 ιερά, με αφετηρία το ιερό του Διός Παρνησσίου, μοναδικό για τον αριθμό των μαχαιριών που έχουν βρεθεί (4400), τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Αντικείμενο του Κεφαλαίου 4 αποτελεί η εικονογραφία των μαχαιριών στο πλαίσιο της λατρείας. Το κείμενο ολοκληρώνεται με τη σύνθεση των δεδομένων, από τα οποία προκύπτει νέα τυπολογική κατάταξη των μαχαιριών και συμπεράσματα για τη χρήση και τη συμβολική λειτουργία τους στον ελλαδικό χώρο κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Το κείμενο συνοδεύεται από τον Τόμο Β΄, όπου περιλαμβάνεται το εποπτικό υλικό, ακολουθώντας τη σειρά των τεσσάρων κεφαλαίων του Τόμου Α΄: Αποτελείται από δύο χάρτες, στους οποίους σημειώνεται η θέση των ιερών όπου έχουν εντοπισθεί μαχαίρια και επιγραφές που αναφέρονται μαχαίρια αντίστοιχα, 57 κατόψεις, όπου σημειώνεται η θέση εντοπισμού των μαχαιριών, 638 σχέδια μαχαιριών, 136 απεικονίσεις μαχαιριών στην αρχαία ελληνική τέχνη, κατάλογο 206 φιλολογικών πηγών, κατάλογο 28 επιγραφών, καταλόγους και γραφήματα σχετικά με την τυπολογία, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και το ανασκαφικό πλαίσιο των μαχαιριών και καταλόγους απεικονίσεων.