Το φαινόμενο του βανδαλισμού της υπαίθριας γλυπτικής στην πόλη της Θεσσαλονίκης (1896-2018): καλές πρακτικές για την πρόσληψη και την αντιμετώπισή του στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Abstract

Starting with the outdoor sculptures of Thessaloniki we are looking for the educational treaty to raise awareness in outdoor sculpture issues (visual literacy) for the students. Methodologically, it is supported by digital, visual literacy, historical and archival research, action research, brainstorming, project, socio-semiotics, interpretive, thematic analysis, iconographic analysis, history of looking, feminist analysis. The dominant research problem concerns public sculpture as a channel of aesthetic, urban and historical "mythology", but also as a historical and public discourse aimed at its educational exploitation. The problem of vandalizing outdoor sculptures with slogans, as well as the damage caused by groups of citizens, results in the degradation of the artifacts, which we are called to 'cancel' through the educational proposal. The research material in the study we present is the outdoor sculptures and in particular the monuments of the period (1896-2018) of Thessaloniki, from the oldest until the year of the research (2018). The research is part of the field of historical and cultural studies (Burke, 2003, Williams, 1963, Eco, 1992) and conservation science (Skoulikidis, 2000). The questions that arise when attempting to conceive the concept artifacts can be oriented towards the subjective aspects of meaning and their practical, aesthetic ideological use. The monumental, as well as the ideological landscape of each city is characterized by sharp contrasts. This material can be used in the field of cultural studies and social semiotic image analysis (Panofsky, 1991, Moraitis, 2008).

Με αφετηρία τα υπαίθρια γλυπτά της Θεσσαλονίκης αναζητούμε την εκπαιδευτική συνθήκη για την ευαισθητοποίηση των μαθητών σε ζητήματα υπαίθριας γλυπτικής (εικαστικός γραμματισμός). Μεθοδολογικά, υποστηρίζεται από τον ψηφιακό, οπτικό γραμματισμό, την ιστορική και αρχειακή έρευνα, την έρευνα δράσης, την ιδεοθύελλα, το project, την κοινωνικο-σημειωτική, την ερμηνευτική, τη θεματική ανάλυση, την εικονογραφική ανάλυση, την ιστορία του βλέμματος και τη φεμινιστική ανάλυση. Το ερευνητικό κυρίαρχο ερώτημα αφορά στη δημόσια γλυπτική ως δίαυλο αισθητικής, αστικής και ιστορικής «μυθολογίας», αλλά και ως ιστορικό και δημόσιο λόγο με στόχο την εκπαιδευτική αξιοποίησή της. Το πρόβλημα του «βανδαλισμού» των υπαίθριων γλυπτών με την αναγραφή συνθημάτων, αλλά και οι φθορές που προκαλούνται από ομάδες πολιτών, έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των έργων, την οποία καλούμαστε να «ακυρώσουμε» μέσω της εκπαιδευτικής πρότασης. Το ερευνητικό υλικό στην μελέτη που παρουσιάζουμε αποτελούν τα υπαίθρια γλυπτά και ειδικότερα τα μνημεία της περιόδου 1896-2018 της Θεσσαλονίκης, από το παλαιότερο, μέχρι τη χρονιά της έρευνας (2018). H έρευνα εντάσσεται στο πεδίο των ιστορικών και πολιτισμικών σπουδών (Burke, 2003, Williams, 1963, Eco, 1992) και της επιστήμης της συντήρησης (Σκουλικίδης, 2000). Τα ερωτήματα, τα οποία προκύπτουν στην προσπάθεια πρόσληψης των τεχνουργημάτων μπορούν να προσανατολιστούν προς τις υποκειμενικές πλευρές της σημασιοδότησης και προς την πρακτική, αισθητική ιδεολογική χρήση τους. Το μνημειακό, όπως και το ιδεολογικό τοπίο κάθε πόλης χαρακτηρίζεται από οξύμωρες αντιθέσεις. Το υλικό αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί στο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών και της κοινωνικής σημειωτικής ανάλυσης της εικόνας (Panofsky, 1991, Μωραΐτη, 2008).