Η επίπτωση του παιδικού τραύματος στις κλινικές εκδηλώσεις ασθενών με σχιζοφρένεια και άλλες ψυχωτικές διαταραχές

Abstract

Childhood trauma is a comprehensive concept encompassing experiences of abuse and neglect during childhood and adolescence. Attachment styles represent systematic patterns of relational appraisals and expectations, stemming from the early interactions of infants with their primary caregivers. Social cognition refers to the higher cognitive processes governing social interactions and comprises mainly of emotion processing, social perception, theory of mind and attributional style. Research has indicated that patients with psychosis exhibit higher rates of childhood trauma, insecure attachment style and social cognition deficits than healthy controls. The present study aimed to assess the clinical impact of childhood trauma in a sample of schizophrenia-spectrum psychosis patients, and explore the potential mediating effect of social cognition and the two attachment dimensions (attachment anxiety and attachment avoidance) in the childhood trauma-psychosis association. We compared a sample of 63 inpatients with schizophrenia-spectrum psychosis to a matched healthy control group on measures of childhood trauma, attachment style and social cognition. Psychopathology measures were used to assess symptom presence and severity in the patient group. Correlations were sought between childhood trauma, attachment dimensions, social cognition and severity of symptomatology. Mediation analyses were performed to examine whether social cognition or attachment dimensions mediated the childhood trauma-psychosis association. As observed in the statistical analyses, schizophrenia-spectrum psychosis patients displayed significantly higher rates of childhood trauma, insecure attachment and social cognitive deficits than controls. Further, the patient group was characterized by polytraumatization and increased severity of childhood trauma. Mother antipathy and neglect, and attachment anxiety were associated with more severe hallucinations. Theory of mind and emotion perception were negatively correlated with the PANSS cognitive factor. Attachment anxiety was recognized as a mediator of the childhood trauma-psychosis association. Our findings suggest that individuals who have suffered severe childhood trauma and exhibit increased attachment anxiety in adulthood may represent a high-risk group for the emergence of schizophrenia-spectrum psychosis. Based on this inferred psychosis proneness, we deem that this vulnerable population should receive increased clinical attention, regular monitoring and tailored therapeutic interventions aimed at reducing the psychological impact of trauma and promoting attachment security. Although our findings offer support to theoretical formulations implicating childhood trauma and insecure attachment in the emergence of psychosis, prospective longitudinal research is needed to clarify the exact nature of this interplay.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ασχολήθηκε με τη μελέτη του παιδικού τραύματος, του δεσμού ενηλίκων και της κοινωνικής νόησης σε έναν πληθυσμό νοσηλευομένων ασθενών με ψύχωση του σχιζοφρενικού φάσματος. Το παιδικό τραύμα αποτελεί μια σύνθετη έννοια που εγκολπώνει τις εμπειρίες κακοποίησης και παραμέλησης κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Ο τύπος δεσμού ενηλίκων αναπαριστάνει ένα σταθερό πρότυπο σχετίζεσθαι, το οποίο κατευθύνει τις ερμηνείες, τις προσδοκίες και τις συμπεριφορές του ατόμου εντός του πλαισίου των διαπροσωπικών σχέσεων. Πηγή αυτού του προτύπου θεωρούνται οι πρώιμες αλληλεπιδράσεις του παιδιού με τους πρωτεύοντες φροντιστές του. Η κοινωνική νόηση αναφέρεται στις πολύπλοκες γνωστικές διεργασίες που κατευθύνουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του ατόμου και αποτελείται πρωτίστως από την επεξεργασία των συναισθημάτων, την κοινωνική αντίληψη, τη Θεωρία του Νου, και το πρότυπο απόδοσης αιτιότητας. Η έρευνα έχει καταδείξει ότι οι ασθενείς με ψυχωτικές διαταραχές εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά παιδικού τραύματος, ανασφαλούς δεσμού ενηλίκων και ελλειμμάτων της κοινωνικής νόησης σε σχέση με τους υγιείς. Ερευνητικός στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η εξέταση των κλινικών επιπτώσεων του παιδικού τραύματος σε ένα δείγμα ασθενών με ψύχωση σχιζοφρενικού φάσματος και η διερεύνηση του πιθανού διαμεσολαβητικού ρόλου της κοινωνικής νόησης και των δύο διαστάσεων του δεσμού ενηλίκων, δηλαδή του άγχους και της αποφυγής δεσμού, στη σχέση παιδικού τραύματος και ψύχωσης. Χρησιμοποιώντας κατάλληλα εργαλεία μέτρησης, εξετάσαμε τη μορφή και βαρύτητα της ψυχοπαθολογίας σε μια ομάδα 63 ασθενών με ψύχωση σχιζοφρενικού φάσματος και προχωρήσαμε στη σύγκριση αυτής της ομάδας με μια ομάδα ελέγχου ως προς τις εμπειρίες παιδικού τραύματος, τον τύπο και τις διαστάσεις του δεσμού ενηλίκων και τις επιδόσεις σε δοκιμασίες της κοινωνικής νόησης. Αναζητήσαμε συσχετίσεις μεταξύ των προαναφερθεισών παραμέτρων και διεξήγαμε αναλύσεις διαμεσολάβησης για να ελέγξουμε το διαμεσολαβητικό ρόλο της κοινωνικής νόησης και των δύο διαστάσεων του δεσμού ενηλίκων. Διαπιστώσαμε ότι οι ασθενείς παρουσίαζαν σαφώς υψηλότερα ποσοστά παιδικού τραύματος, ανασφαλούς τύπου δεσμού και κοινωνικών γνωστικών ελλειμμάτων σε σχέση με τους υγιείς. Περαιτέρω, η ομάδα των ασθενών παρουσίαζε πολυτραυματισμό και αυξημένη βαρύτητα παιδικού τραύματος. Η μητρική αντιπάθεια και η μητρική παραμέληση, όπως επίσης και το υψηλό άγχος δεσμού, συσχετίστηκαν με αυξημένη βαρύτητα των ψευδαισθήσεων. Οι επιδόσεις στη Θεωρία του Νου και την αντίληψη των συναισθημάτων συσχετίστηκαν αρνητικά με το γνωστικό παράγοντα της κλίμακας PANSS. Το υψηλό άγχος δεσμού αναγνωρίστηκε ως διαμεσολαβητής στη σχέση του παιδικού τραύματος με την ψύχωση σχιζοφρενικού φάσματος. Τα ευρήματα της μελέτης μας υποδεικνύουν ότι τα άτομα με ιστορικό σοβαρού παιδικού τραύματος και αυξημένο άγχος δεσμού ενηλίκων συνιστούν μια ομάδα υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση σχιζοφρενικής ψύχωσης. Εισηγούμαστε ότι αυτός ο ευάλωτος πληθυσμός χρήζει τακτικής παρακολούθησης και ειδικής παρέμβασης, με στόχο την επανόρθωση των ψυχολογικών συνεπειών του τραύματος και την εγκατάσταση ασφαλούς δεσμού ενηλίκων. Στο ερευνητικό πεδίο, θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να διεξαχθούν μελέτες διαμήκους, προοπτικού σχεδιασμού για να εξακριβωθεί η φύση της παρατηρούμενης σχέσης μεταξύ του παιδικού τραύματος και της ψύχωσης σχιζοφρενικού φάσματος.