Παιδικό τραύμα και επιδράσεις στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή κατά την ενήλικη ζωή: μελέτη σε δείγμα φοιτητικού πληθυσμού

Abstract

This thesis’ primary aim is to investigate the relationship between childhood trauma and factors of psychosocial adaptation in adult life. Childhood trauma is a negative experience which takes place during a person’s growth, from infancy to the end of adolescence. The experiences which can potentially cause a psychological trauma are too many to be examined. The present study investigates four types of childhood trauma which, according to literature, are the most common: a) trauma caused by corporal punishment, b) trauma caused by emotional abuse, c) trauma caused by sexual abuse or harassment, and d) traumatic experiences which do not belong to any of the above-mentioned types and are characterized as traumatic experiences of diverse aetiology, or as general trauma. Anxiety, alexithymia, procrastination, quality of life, as well as psychopathological and psychosomatic symptoms mentioned by the individuals at the present time, were the factors of psychosocial adaptation, the relationship of which to childhood trauma is examined. Participants of the study were 605 people (402 women), undergraduate and postgraduate students of the University of Athens and Panteio University of Athens, with a mean age of 24, 3 years. Participation was voluntary and the collection of data was carried out under strict anonymity. The data was collected with questionnaires / scales of childhood trauma measurement (Early Trauma Inventory-Self Report-Short-Form, ETI-SR-SF), of state and trait anxiety (State-Trait Anxiety Inventory-STAI), of alexythimia (Toronto Alexithymia Scale-TAS-20), of quality of life (World Health Organization Quality of Life Assessment-Short Version, WHOQOL-BREF), of procrastination (Tuckman Procrastination scale-TPS), of the scale of symptoms related to trauma (Trauma Symptom Checklist – 40, TSC-40), and of a questionnaire examining demographical factors, designed by the researcher. The questionnaire ETI-SR-SF and the scales TPS and TSC-40 required the creation of Greek versions and checking their basic psychometric properties, given the fact that this is the first time they are studied on Greek population. The main findings of the present studies lay a) in important positive correlations of childhood trauma with state and mostly trait anxiety, as well as dissociative symptoms, depression, sleep disorders and sexual problems at the current time, and b) in significant negative correlations with the following dimensions of quality of life: ‘psychological health’ and ‘social relationships’. With regards to the types of trauma, emotional abuse trauma shows the strongest correlations with the above factors of psychosocial adjustment. Concerning gender differences, men report significantly more traumatic experiences caused by corporal punishment, whereas women report more traumatic experiences caused by sexual abuse or harassment. Moreover, women report significantly more symptoms of dissociation, anxiety and depression than men. Results also show that childhood trauma and its various forms is a very common phenomenon in Greek student population, given the fact that 98% of participants report at least one traumatic experience, and various types of traumatic experiences also scored high. In short, the findings of the study, even though they cannot be universalized, suggest that abuse during childhood, and, more specifically, emotional abuse has a negative impact on important aspects of psychosocial adjustment during adulthood. Moreover, the study demonstrates that childhood trauma is an alarmingly common phenomenon in Greek university population, a fact which should be further investigated.

Η παρούσα διατριβή έχει ως κύριο σκοπό τη διερεύνηση των σχέσεων του παιδικού ψυχικού τραύματος με ορισμένες μεταβλητές της ψυχοκοινωνικής προσαρμογής κατά την ενήλικη ζωή. Ως παιδικό τραύμα ορίζεται μία αρνητική εμπειρία που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ατόμου, η οποία εκτείνεται από την βρεφική ηλικία έως το τέλος της εφηβείας. Ο αριθμός των εμπειριών που μπορεί, εν δυνάμει, να προκαλέσουν ψυχικό τραύμα είναι τόσο μεγάλος ώστε δεν είναι δυνατόν να διερευνηθούν όλες. Στην παρούσα μελέτη διερευνώνται οι ακόλουθοι τέσσερις τύποι παιδικού τραύματος, οι οποίοι, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, είναι οι συνηθέστεροι: α) λόγω σωματικής τιμωρίας, β) λόγω συναισθηματικής κακοποίησης, γ) λόγω σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης και δ) τραυματικές εμπειρίες που δεν εντάσσονται σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες και χαρακτηρίζονται ως τραυματικές εμπειρίες ποικίλης αιτιολογίας ή ως γενικό τραύμα . Οι μεταβλητές ψυχοκοινωνικής προσαρμογής, η σχέση των οποίων με το παιδικό τραύμα διερευνάται στην παρούσα μελέτη, είναι το άγχος, η αλεξιθυμία, η αναβλητικότητα, η ποιότητα ζωής, καθώς και ψυχοπαθολογικά και ψυχοσωματικά συμπτώματα που αναφέρουν τα άτομα κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο. Στη μελέτη συμμετείχαν 605 άτομα (402 γυναίκες) προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και του Παντείου Πανεπιστημίου με μέσο όρο ηλικίας 24,3 έτη. Η συμμετοχή στην έρευνα ήταν εθελοντική και η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε υπό καθεστώς αυστηρής ανωνυμίας. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χορήγηση ερωτηματολογίων/κλιμάκων μέτρησης του πρώιμου τραύματος (Early Trauma Inventory-Self Report-Short-Form, ETI-SR-SF), του καταστασιακού και του δομικού άγχους (State-Trait Anxiety Inventory-STAI), της Αλεξιθυμίας (Toronto Alexithymia Scale-TAS-20), της Ποιότητας ζωής (World Health Organization Quality of Life Assessment-Short Version, WHOQOL-BREF), της αναβλητικότητας (Tuckman Procrastination scale-TPS), της κλίμακας συμπτωμάτων σχετιζόμενων με το τραύμα (Trauma Symptom Checklist – 40, TSC-40), καθώς και ενός ερωτηματολογίου για τη μέτρηση δημογραφικών μεταβλητών που σχεδιάστηκε από την ερευνήτρια. Για το ερωτηματολόγιο ETI-SR-SF και τις κλίμακες TPS και TSC-40 χρειάστηκε να δημιουργηθούν ελληνικές εκδοχές και να ελεγχθούν οι βασικές ψυχομετρικές τους ιδιότητες, δεδομένου ότι μελετώνται για πρώτη φορά σε ελληνικό πληθυσμό. Τα κύρια ευρήματα της παρούσας μελέτης εντοπίζονται: α) σε σημαντικές θετικές συσχετίσεις του παιδικού τραύματος με το καταστασιακό και κυρίως με το δομικό άγχος, καθώς και με αποσυνδετικού τύπου συμπτώματα, με κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου και με σεξουαλικά προβλήματα κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο και β) σε σημαντικές αρνητικές συσχετίσεις με τις διαστάσεις της ποιότητας ζωής «ψυχολογική υγεία» και «κοινωνικές σχέσεις». Σε ό,τι αφορά τους τύπους τραύματος, το τραύμα λόγω συναισθηματικής κακοποίησης εμφανίζει τις ισχυρότερες συσχετίσεις με τις παραπάνω μεταβλητές ψυχοκοινωνικής προσαρμογής. Σχετικά με τις διαφορές ανάμεσα στα φύλα, οι άνδρες αναφέρουν σημαντικά περισσότερες τραυματικές εμπειρίες λόγω σωματικής τιμωρίας, ενώ οι γυναίκες λόγω σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης. Επίσης, οι γυναίκες αναφέρουν σημαντικά περισσότερα συμπτώματα αποσυνδετικού τύπου, άγχους και κατάθλιψης από τους άνδρες. Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι το παιδικό τραύμα και οι διάφορες μορφές του είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στον ελληνικό φοιτητικό πληθυσμό, δεδομένου ότι το 98% των συμμετεχόντων ανέφερε τουλάχιστον μια τραυματική εμπειρία, ενώ πολύ υψηλά ποσοστά βρέθηκαν και σε σχέση με τους διάφορους τύπους τραύματος. Συνοπτικά τα ευρήματα της μελέτης, αν και δεν μπορούν να γενικευτούν, υποδεικνύουν ότι η κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία και κυρίως η συναισθηματική κακοποίηση έχει αρνητικές επιπτώσεις σε σημαντικούς τομείς της ψυχοκοινωνικής προσαρμογής κατά την ενήλικη ζωή. Επιπλέον η μελέτη καταδεικνύει ότι το παιδικό τραύμα είναι ένα ανησυχητικά συχνό φαινόμενο στον ελληνικό φοιτητικό πληθυσμό, γεγονός το οποίο θα πρέπει να προβληματίσει τους ειδικούς και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.