Διαχείριση ανθρώπινων πόρων στον τομέα της υγείας στην Ελλάδα και η ανάγκη εφαρμογής διεθνών προτύπων: καταγραφή φόρτου εργασίας κατά WISN

Abstract

Throughout the world, countries are trying to regulate and adapt their health systems in the best possible way in order to ensure real and sustainable improvements in their populations’ health status. In light of this, one of the greatest challenges in the healthcare field, is planning and managing the health workforce under limited financial resources, while being fully capable of responding to an affordable, fair and efficient healthcare system. Health workforce planning should be a continuous rather than a fragmented process, with ongoing supervision and evaluation, based on workload as one of the main factors for staffing health facilities. OBJECTIVE: To highlight the experience and findings of an attempt at establishing the optimal staff requirements for hospitals in Greece, based on workload, using the Workload Indicators of Staffing Needs (WISN) method introduced by the World Health Organization (WHO). MATERIAL/METHOD: A descriptive and qualitative study was carried out at four (two public and two private) hospitals in Greece, to estimate midwifery staff requirements and provide a quantitative description of imbalances, if there is any, in the allocation at a ward level during 2015-2016. Focus group discussion, structured interviews and a retrospective study of the statistical data was carried out from the relevant information register of the institutions concerned. The data collected from the retrospective study and from the structured interviews carried out, were transferred to the WISN software (English version 1.0.15.102). RESULTS: Results from the application of the WISN method, can be categorized between public and private hospitals. For private hospitals, outflows from the use of WISN indicate a shortage in the number of midwives, with WISN ratio of 0.83 for IASO hospital and 0.83 for Olympion hospital. However, after combining the interpretation of the results as indicated by the WISN methodology, the structured interviews, the collaboration of midwifery staff between wards and the relatively low WISN ratios, current and required staffing in both private hospitals is in balance. On the contrary, both public hospitals indicate a surplus of midwives with a ratio of 1.88 for the General hospital in Korinthos and a ratio of 1.33 for the General hospital in Kalamata. CONCLUSIONS: This study demonstrates the usefulness of the WISN methodology in determining staffing requirements for the midwives in health facilities. It outlines how the results can be used to assess overstaffing and understaffing as well as to determine the workload pressure among the midwives thus providing a basis for a rational and efficient health worker redistribution without compromising the quality of services. In light of the above, the application of internationally recognized standards and methodologies for the estimation of the required number of health workforce as well as the decision making on their basis would be beneficial for whole health system.

Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι χώρες προσπαθούν να ρυθμίσουν και να προσαρμόσουν τα συστήματα υγείας τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, προκειμένου να εξασφαλίσουν πραγματικές και βιώσιμες βελτιώσεις στην κατάσταση υγείας των πληθυσμών τους. Υπό αυτό το πρίσμα, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον τομέα της υγείας είναι ο σχεδιασμός του ανθρώπινου δυναμικού με τρόπο που θα ανταποκρίνεται στους πεπερασμένους οικονομικούς πόρους ενώ ταυτόχρονα θα είναι πλήρως ικανό να ανταποκριθεί σε ένα προσιτό, δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα παροχής υγειονομικής περίθαλψης. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να λαμβάνει χώρα ως μια συνεχής και όχι αποσπασματική διαδικασία με διαρκή επίβλεψη και αξιολόγηση η οποία θα βασίζεται στον υπολογισμό του φόρτου εργασίας του εκάστοτε υγειονομικού δυναμικού, ως έναν από τους κύριους παράγοντες για τον προσδιορισμό της στελέχωσης της εκάστοτε δομής υγείας. ΣΚΟΠΟΣ: Να αποτυπωθεί η εμπειρία και τα συμπεράσματα μιας προσπάθειας θέσπισης βέλτιστων απαιτήσεων σε ανθρώπινο δυναμικό για τα νοσοκομεία στην Ελλάδα, βάσει του φόρτου εργασίας, μέσα από την εφαρμογή του εργαλείου ΔΦΕΑΠ, του ΠΟΥ. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Διεξήχθη μια περιγραφική και ποιοτική μελέτη σε τέσσερα νοσοκομεία (δύο ιδιωτικά και δύο δημόσια) στην Ελλάδα, για την εκτίμηση των απαιτήσεων σε μαιευτικό προσωπικό και την ποσοτική περιγραφή των ανισορροπιών -εάν υπάρχουν- στην κατανομή, σε επίπεδο τμήματος κατά το χρονικό διάστημα 2015-2016. Πραγματοποιήθηκε ομάδα εστίασης και δομημένες συνεντεύξεις καθώς και αναδρομική μελέτη των στατιστικών στοιχείων από το εκάστοτε πληροφοριακό μητρώο των υπό εξέταση νοσοκομείων. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την αναδρομική μελέτη και από τις διενεργηθείσες δομημένες συνεντεύξεις μεταφέρθηκαν στο λογισμικό ΔΦΕΑΠ (Αγγλική έκδοση 1.0.15.102). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του ΔΦΕΑΠ δύναται να κατηγοριοποιηθούν σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές υγείας. Για τις ιδιωτικές δομές υγείας, οι εκροές από την χρήση του ΔΦΕΑΠ υποδηλώνουν έλλειμμα σε ΑΔΥ με Αναλογία ΔΦΕΑΠ 0.83 για το ΙΑΣΩ και 0.93 για το Ιδιωτικό Θεραπευτήριο ΟΛΥΜΠΙΟΝ. Τα ανωτέρω αποτελέσματα αν και ακριβή, εντούτοις δεν απεικονίζουν την πραγματικότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τις διενεργηθείσες συνεντεύξεις και συμπεριλαμβάνοντας κατά την ερμηνεία αποτελεσμάτων το πλέγμα συνεργασίας του ΑΔΥ μεταξύ των διαφόρων τμημάτων, καθώς και τη σχετικά χαμηλή αναλογία ΔΦΕΑΠ, τόσο το Ιδιωτικό Μαιευτήριο ΙΑΣΩ όσο και το Ιδιωτικό Θεραπευτήριο ΟΛΥΜΠΙΟΝ εμφανίζουν ισορροπία μεταξύ υφιστάμενου και απαιτούμενου ΑΔΥ. Αντίθετα, για τα δημόσια νοσοκομεία οι εκροές από την εφαρμογή του ΔΦΕΑΠ υποδηλώνουν πλεονάζον ΑΔΥ. Για το μεν Γ.Ν. Κορίνθου προκύπτει πλεονάζον ΑΔΥ πέντε μαιών και Αναλογία ΔΦΕΑΠ 1.88, ενώ για το Γ.Ν. Καλαμάτας προκύπτει πλεονάζον ΑΔΥ τριών μαιών και Αναλογία ΔΦΕΑΠ 1.33.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η παρούσα μελέτη καταδεικνύει τη χρησιμότητα της μεθοδολογίας ΔΦΕΑΠ για τον καθορισμό των απαιτήσεων στελέχωσης μαιευτικού προσωπικού σε μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας. Παρουσιάζει πώς δύναται να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματα για την εκτίμηση του πλεονάζοντος και ελλιπούς προσωπικού, καθώς και για τον προσδιορισμό του εργασιακού φόρτου μεταξύ των μαιών, παρέχοντας έτσι τη βάση για ορθολογική και αποτελεσματική αναδιανομή των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα των υπηρεσιών. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η εφαρμογή διεθνών και αναγνωρισμένων προτύπων και μεθοδολογιών για την εκτίμηση του απαιτούμενου αριθμού ανθρώπινου δυναμικού σε μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας και η λήψη αποφάσεων στη βάση αυτών θα ήταν ευεργετική για ολόκληρο το σύστημα υγείας.