Η βασική εκπαίδευση στο Δήμο Ερμούπολης: τα δημοσυντήρητα αλληλοδιδακτικά σχολεία (1829-1862)

Abstract

The current research involves the area of primary education in the municipality-subsidized mutual teaching schools of Hermoupolis during the Kapodistrian and King Otto historical period. The aims of the research are the investigation, discovery, comprehension and interpretation of the educational system in conjunction with the socio-economic and political conditions prevailing in the particular time frame. The collection of data was accomplished via the historical method which contributed in the prevalence of the historical truth through valid sources. Furthermore, the interpretation of the data was attempted with the application of the interpretative method. Education in Hermoupolis was one of the main concerns of its citizens. Missionaries originally played an important role in the educational development of Syros. Their contribution is considered as equally important as the founding and funding of these schools. The lack of public schools during the first years led to the founding of a number of private schools, whose quality of offered education was initially quite low. The municipality-subsidized mutual teaching schools of Hermoupolis consisted of two all-male and three all-female mutual teaching schools. The founders of these schools were citizens of Hermoupolis, local authorities and the official Church in cooperation with the central government. The materials and equipment of the schools were considered adequate. The teaching staff was selected according to qualifications such as pedagogical knowledge, the ability to apply new pedagogical methods and a high sense of morality. According to the reports written by the primary school principles and supervisors, teacher performance was overall satisfactory apart from a few exceptions. The number of students gradually increased from the opening date of the schools until the end of the period examined in this research. A reduction in the number of students occurred in only a few cases, which were either a mass movement in population or an epidemic. The funding of the municipality-subsidized mutual teaching schools was originally supported by private offers. Eventually, the municipality of Hermoupolis took full responsibility through specific taxes, regular incomes, the selling of public property, the transfer of income from other public sources, loans, etc. The local school boards and committees supervised the schools, along with the legal government authorities.

Η παρούσα έρευνα στρέφεται στο χώρο της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ερμούπολη Σύρου κατά την καποδιστριακή και οθωνική περίοδο στα δημοσυντήρητα αλληλοδιδακτικά σχολεία. Στόχοι της είναι η διερεύνηση, αποκάλυψη, κατανόηση και ερμηνεία της εκπαιδευτικής κατάστασης σε συνδυασμό με τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η προσέγγιση των τεκμηρίων έγινε με την ιστορική μέθοδο η οποία συνέβαλε στην προσπέλαση των πηγών και την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας. Παράλληλα επιχειρήθηκε και μια ερμηνεία των τεκμηρίων με την εφαρμογή της ερμηνευτικής μεθόδου. Στην Ερμούπολη, η εκπαίδευση ήταν ένα από τα πρώτα μελήματα των κατοίκων. Σημαντικό ρόλο σε αρχικό στάδιο κυρίως διαδραμάτισαν και οι ιεραπόστολοι. Η συνεισφορά τους κρίνεται σημαντική τόσο στην ίδρυση σχολείων όσο και στη χρηματοδότησή τους. Η έλλειψη δημόσιων σχολείων τα πρώτα χρόνια οδήγησε στην ίδρυση ενός αριθμού ιδιωτικών σχολείων, στα οποία η ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης σε αρχικά επίπεδα κυμαινόταν σε χαμηλά επίπεδα. Το σχολικό δίκτυο στην Ερμούπολη από δημοσυντήρητα αλληλοδιδακτικά σχολεία αποτελούνταν από δύο αλληλοδιδακτικά σχολεία αρρένων και τρία θηλέων. Πρωτεργάτες για την ίδρυση αυτών ήταν οι κάτοικοι της Ερμούπολης, οι τοπικοί φορείς καθώς και η Εκκλησία σε συνεργασία με την κεντρική εξουσία ενώ ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός των σχολείων κρίνεται επαρκείς. Η επάνδρωση των σχολείων με διδακτικό προσωπικό έγινε με κριτήρια όπως η παιδαγωγική κατάρτιση, η δυνατότητα άσκησης των διδακτικών τους καθηκόντων βάσει της νέας μεθόδου και το ήθος. Γενικότερα οι επιδόσεις του διδακτικού προσωπικού κρίνονται εκτός λίγων εξαιρέσεων ικανοποιητικές όπως τουλάχιστον προκύπτει από τις εκθέσεις των Διευθυντών επί των Δημοτικών Σχολείων και των Επιθεωρητών. Το μαθητικό δυναμικό παρουσίαζε αυξητική τάση από την ημέρα λειτουργίας των δημοσυντήρητων αλληλοδιδακτικών σχολείων έως και τη λήξη της εξεταζόμενου περιόδου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις παρουσίασε μείωση που οφείλονταν είτε σε μετακίνηση του πληθυσμού είτε σε επιδημίες. Η χρηματοδότηση των δημοσυντήρητων αλληλοδιδακτικών σχολείων έγινε τα πρώτα χρόνια από εισφορές ιδιωτών και στη συνέχεια από το Δήμο Ερμούπολης με ειδικούς φόρους, από τα τακτικά έσοδα, με την εκποίηση δημοτικής περιουσίας, με τη μεταφορά εσόδων από άλλα δημόσια καταστήματα, τη σύναψη δανείων κ.ά. Οι τοπικές σχολικές εφορείες ή επιτροπές ασκούσαν την εποπτεία στα σχολεία παράλληλα με τα θεσμοθετημένα κυβερνητικά όργανα.