Κριτήρια ελέγχου ποιότητας στο έργο των στελεχών της εκπαίδευσης: η περίπτωση των διευθυντών δημόσιων σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

Abstract

This thesis focuses on the quality control criteria concerning the Greek public Elementary School and Kindergarten ‘s principals’ work. It is a field research of mixed methodology, analyzing data from both questionnaires and interviews. The goal was to highlight the perceptions that some of the participants in the school reality (namely principals, teachers and parents) hold about the quality of the current («είναι»/ «[ine]») school leadership and management and also about the kind of leadership and management they regard, principals should («δέον» /«ðeon») apply.It was attempted to record the perceptions of the participants about the importance of the factors that literature highlights as quality standards for educational leadership and administration, and also to ascertain the degree of their application in everyday practice in the Greek public schools. The perceptions of the participants about the quality criteria- standards were explored on two levels («είναι» and «δέον») as regards to the following dimensions.1.People shaping effectiveness.2.Final result quality.3.Fulfillment of the participants’ needs.4.All of the above mentioned three dimensions of quality control and the relationships between them as a holistic concept of this level ‘s educational management.The goal was the construction of a research tool, which would be able to record the quality of school principals’ work, in line with the participants’ current perceptions and the current reality in Greek educational life. In other words, these criteria could be used as an evaluation tool or even better as a needs assessment tool aiming at the effective training and support of school principals, in order to achieve maximum leadership and management quality.In the first chapter, Introduction, the research problem is stated, the importance, the goal and the research questions are identified and the major hypothesis is formulated. Important terms are clarified and selected items of related major studies are cited.In the second chapter, Literature review, the current context of public educational management and leadership on the principals’ level is explored through the analysis of the legislation. The conceptual dimension of the core terms of the research is defined. Lastly through the literature review, the quality criteria emerge and are accentuated.In the third chapter, Methodology, the epistemological base of the research, the methodological approach, and the research design are described; the research tools are presented and documented as well as the particular context in which the research was held.In the fourth chapter, the results are analyzed in both the quantitive dimension, through the statistical process and analysis of the first phase questionnaires and the qualitative dimension through the content analysis of the second phase interviews.In the fifth and final chapter, the discussion of the results is attempted and the research conclusions are drawn. Recommendations for further research are made as well as therapeutic/ reformative interventions are proposed for the challenges and ills that were identified, as well as for the support of the positive aspects that emerged. The findings suggest differences in the way the participants perceive the current («είναι») and the desired («δέον») leadership quality both in each group and as a whole. Furthermore, there is strong evidence that the questionnaire could be used in future research, provided that it will be standardized in a larger sample.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τα κριτήρια ελέγχου ποιότητας στο έργο των διευθυντών των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (νηπιαγωγείων και δημοτικών). Πρόκειται για μια έρευνα πεδίου με μεικτή μεθοδολογία (χορήγηση ερωτηματολογίων και διενέργεια συνεντεύξεων), η οποία έχει ως στόχο να αναδείξει τις αντιλήψεις μερίδας των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία (διευθυντές, εκπαιδευτικοί, γονείς), για την υπάρχουσα ποιότητα της εκπαιδευτικής διοίκησης στα σχολεία σήμερα, αλλά και για τη δέουσα συνθήκη. Πιο συγκεκριμένα, επιχειρούμε, να καταγράψουμε τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων, για τη σημασία των παραγόντων που η σχετική βιβλιογραφία αναδεικνύει ως δείκτες ποιότητας της εκπαιδευτικής διοίκησης και ηγεσίας, αλλά και τη διαπίστωση του βαθμού ύπαρξής τους στο επίπεδο της καθημερινής πρακτικής στο ελληνικό σχολείο. Διερευνήσαμε λοιπόν, ποια είναι τα κριτήρια- δείκτες ελέγχου ποιότητας στο έργο των στελεχών της εκπαίδευσης- Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων και διευθυντών Δημοτικών, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εμπλεκομένων, διευθυντών, εκπαιδευτικών και γονέων των μαθητών, στο επίπεδο του «δέοντος», αλλά και του «είναι» όσον αφορά:1.Την κατεύθυνση της ανθρωποπλαστικής αποτελεσματικότητας.2.Την κατεύθυνση της ποιότητας του τελικού αποτελέσματος.3.Την ικανοποίηση των αναγκών των συμμετεχόντων.4.Του συνόλου των κατευθύνσεων ελέγχου ποιότητας και των σχέσεων που παρουσιάζουν μεταξύ τους, ως έκφραση της συνολικής ποιότητας στο έργο των στελεχών της εκπαίδευσης.Απώτερος στόχος μας ήταν η κατασκευή ενός εργαλείου που να μπορεί να καταγράψει την ποιότητα στο έργο των διευθυντών σχολικών μονάδων, που να είναι εναρμονισμένο με τις τρέχουσες αντιλήψεις των μετεχόντων σε αυτή και εν τέλει με την τρέχουσα πραγματικότητα της ελληνικής σχολικής ζωής. Με λίγα λόγια προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε τα κριτήρια ελέγχου ποιότητας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είτε ως εργαλείο αξιολόγησης, είτε ως εργαλείο αποτίμησης των αναγκών για την κατάλληλη εκπαίδευση και την υποστήριξη των διευθυντών των σχολικών μονάδων ώστε να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή ποιότητα ηγεσίας.Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής, που αποτελεί την εισαγωγή της, τίθεται το ερευνητικό πρόβλημα, προσδιορίζονται η σημασία, ο σκοπός και τα ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας και διατυπώνεται η βασική της υπόθεση. Επίσης διευκρινίζονται σημαντικοί όροι που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της έρευνας και παρατίθενται επιλεγμένα στοιχεία από σχετικές έρευνες. Στο δεύτερο κεφάλαιο της διατριβής θα ψηλαφίσουμε την πραγματικότητα του συγκείμενου άσκησης ηγεσίας από το διευθυντή της σχολικής μονάδας στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέσα από την ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου που τη διέπει (καθήκοντα, ευθύνες, αρμοδιότητες, επιλογή διευθυντών, εκπαίδευσης διευθυντών). Θα ορίσουμε εννοιολογικά τις βασικές έννοιες στις οποίες θεμελιώνεται η διατριβή, όπως ηγεσία/ διοίκηση και ποιότητα. Τέλος μέσα από την αναδίφηση της βιβλιογραφίας θα επισημάνουμε τα κριτήρια ποιότητας στο έργο των διευθυντών των δημόσιων σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως αυτά αναδύονται από τις σχετικές έρευνες και θεωρητικές προσεγγίσεις.Στο τρίτο κεφάλαιο, περιγράφεται η επιστημολογική βάση της ερευνάς μας και η μεθοδολογική προσέγγιση σε αυτή, αναπτύσσεται ο ερευνητικός σχεδιασμός, παρουσιάζονται και τεκμηριώνονται τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν καθώς και οι ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκε.Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναλύονται τα αποτελέσματα της έρευνας τόσο ως προς την ποσοτική της διάσταση με τη στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των ερωτηματολογίων της πρώτης φάσης, όσο και ως προς την ποιοτική της διάσταση με την ανάλυση περιεχομένου των συνεντεύξεων της δεύτερης φάσης.Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής, επιχειρείται η συζήτηση των αποτελεσμάτων της δικής μας έρευνας, η διατύπωση συμπερασμάτων, αλλά και προτάσεων, τόσο για περαιτέρω έρευνα, όσο και για θεραπευτικές- αναδιαρθρωτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των παθογενειών που διαπιστώνουμε, αλλά και την υποστήριξη των θετικών στοιχείων που αναδύονται. Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν διαφορές στον τρόπο που οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται την υπάρχουσα και τη δέουσα ποιότητα ηγεσίας τόσο εντός κάθε ομάδας συμμετεχόντων όσο και δι- ομαδικά. Επιπλέον υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το ερωτηματολόγιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές έρευνες, με την προϋπόθεση της στάθμισής του σε μεγαλύτερο δείγμα.