Εισαγωγή και ολοκλήρωση ICT συστημάτων στις εκπαιδευτικές, οργανωσιακές και επικοινωνιακές δομές της Ανώτατης εκπαίδευσης

Abstract

The introduction of ICT systems (information and communication systems) in the educational and organizational structures is a fundamental element for the Universities’ modern evolution. Nowadays, these systems are widely used in the educational process as a means of both controlling it and evaluating its outcome. The ICT systems have also replaced the traditional bureaucratic and time-consuming processes in every possible level of the academic institutions organizational structure. In the latter category there are also large-scale systems offering both inter-institutional and centralized management processes introduced by the central governmental administration.The design, implementation and use of such systems is not always easy or successful. Several difficulties associated with the aforementioned systems’ integration with older systems and their use by the individuals and user groups within the Universities prevent or even cancel their implementation. This problem is a major concern for the scientific community and the Universities’ administration services worldwide. Due to its multidimensional characteristics, in order to be examined correctly, it must be studied within a specific context. This thesis examines the factors that influence the design, implementation, and use of information systems, as well as the factors that help their adoption by users. The study takes place is the Greek Academia (Greek Universities and Research Institutes).The first part of the research – qualitative approach–was conducted at the Aristotle University of Thessaloniki where specific patterns were recognized on a managerial level in information systems design and implementation. Additionally, user related patterns were found in the systems’ adoption and usability. Out of these patterns and the available academic literature six different questionnaires were built. The first questionnaire examined the critical success sfactors in the design and implementation of information systems, whereas the rest examined their adoption and use. The questionnaires were based on the Unified theory of acceptance and use of technology (UTAUT) (Venkatesh et al. 2003) and the critical success factors found in two different research fields, the Enterprise Resource Planning (ERP) and Public-Private Partnership (PPP).The questionnaires were used to conduct the second part of the research in all the academic and research institutions in Greece between February 6 and April 20 of the academic year 2018. 5.922 people from all user categories participated in total.The analysis of the results led to a model which describes in detail the information systems design and implementation and to the comparison of the factors that influence the adoption of information systems for all the user categories involved.

Η εισαγωγή συστημάτων ICT (πληροφοριακών και επικοινωνιακών) τόσο στις εκπαιδευτικές, όσο και στις οργανωσιακές δομές των ΑΕΙ είναι από τα καθοριστικά στοιχεία της σύγχρονης εξέλιξής τους. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς και ως εργαλεία ελέγχου και αξιολόγησής της. Στην οργάνωση της λειτουργίας των ΑΕΙ ποικίλες εφαρμογές αντικαθιστούν γραφειοκρατικές και χρονοβόρες διαδικασίες σε κάθε επίπεδο εντός των Ιδρυμάτων. Σε ένα ακόμη υψηλότερο επίπεδο, εφαρμογές μεγάλης κλίμακας αντικαθιστούν διαδικασίες δι-ιδρυματικές καθώς και κεντρικές λειτουργίες διαχείρισης όλης της Ανώτατης Εκπαίδευσης από την πλευρά της κεντρικής διοίκησης - Πολιτείας.Η εισαγωγή των συστημάτων αυτών δεν είναι πάντα εύκολη ή επιτυχής. Προβλήματα που έχουν σχέση με την αντιμετώπιση, την πρόσληψη και την χρήση των τεχνολογιών αυτών από άτομα, ομάδες και σύνολα εντός των ΑΕΙ, αναφύονται και δυσχεραίνουν, εμποδίζουν ή και ακυρώνουν την ολοκλήρωση των συστημάτων ICT στις εκπαιδευτικές και οργανωσιακές δομές, τις οποίες υποτίθεται ότι εξυπηρετούν. Το πρόβλημα είναι γενικό και απασχολεί τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και τις διοικήσεις σε διεθνές επίπεδο, αλλά εμφανίζεται με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε χώρες με ιδιομορφίες όπως η δική μας. Η παρούσα διδακτορική διατριβή συμβάλει στην εναργέστερη κατανόηση και ανάδειξη των αιτίων που καθορίζουν τα παραπάνω φαινόμενα με την μελέτη των παραγόντων επιτυχίας του σχεδιασμού, της υλοποίησης και χρήσης των πληροφοριακών συστημάτων, καθώς και την μελέτη των παραγόντων αποδοχής και χρήσης τους. Αρχικά η διεξαγωγή της έρευνας, ποιοτικής προσέγγισης, έλαβε χώρα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου εντοπίστηκαν μοτίβα συμπεριφορών στις διοικήσεις του σχεδιασμού και της ανάπτυξης καθώς και στους χρήστες πληροφοριακών συστημάτων. Στη συνέχεια οργανώθηκαν έξι διαφορετικά ερωτηματολόγια, ένα για τους παράγοντες επιτυχίας πληροφοριακών συστημάτων και πέντε για την αποδοχή και τη χρήση τους. Τα ερωτηματολόγια της αποδοχής και χρήσης στηρίχθηκαν στο πρότυπο ερωτηματολόγιο της Ενοποιημένης Θεωρίας Αποδοχής και Χρήσης της Τεχνολογίας (UTAUT) (Venkatesh et al. 2003) με αποτύπωση όμως των στοιχείων της ποιοτικής προσέγγισης που προηγήθηκε. Παράλληλα η δημιουργία του ερωτηματολογίου παραγόντων επιτυχίας έγινε με αποτύπωση στοιχείων της έρευνας, καθώς και την ενοποίηση δύο διαφορετικών περιοχών της βιβλιογραφίας, αυτής των συστημάτων πληροφορικής και των συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.Τα ερωτηματολόγια αποτέλεσαν τη βάση για τη διεξαγωγή της ποσοτικής προσέγγισης της έρευνας, που έλαβε χώρα σε όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και τους ερευνητικούς φορείς της Ελλάδας την περίοδο 6 Φεβρουαρίου με 20 Απριλίου 2018. Η τελική συμμετοχή αφορά 5.922 άτομα από όλες τις κατηγορίες χρηστών των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και ερευνητικών φορέων της χώρας.Η ανάλυση των αποτελεσμάτων οδήγησε στην αποτύπωση ενός λεπτομερούς μοντέλου περιγραφής του συστημικού τρόπου ανάπτυξης πληροφοριακών συστημάτων και σε σύγκριση των παραγόντων αποδοχής χρήσης των συστημάτων για όλες τις ομάδες ενδιαφέροντος.