Ανάπτυξη συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης στις ένοπλες δυνάμεις

Abstract

In this thesis specific directions and instructions are given for the implementation of Environmental Management Systems (EMS) at the Ministry of Defence (MoD) in general and especially at the Hellenic (Greek) Ministry of Defence. Also, the steps in developing and implementing an EMS, in accordance with ISO 14001 standard, are described and existing EMSs are analyzed, in Ministries of Defence of NATO-member countries as well as of non NATO-members and NATO itself. But not simply the pattern or modified examples of equivalent bodies are reproduced. On the contrary, an innovative approach is followed, as methods of introducing environmental considerations in a wider body are demonstrated, and in the subordinate bodies, which are not primarily focused on environmental issues.In the first chapter an introduction is made to the concept of EMS, through a historical review, analysis of the prevailing standards, (ISO 14001 and EMAS), review of the relevant international treaties and conventions, as well as the European regulations and directives, but also the relevant NATO documents. The purpose and the cost of an EMS in the Defence sector is analyzed, and a general review of it is given, following the steps of ISO 14001. Then the appropriate writing down of the environmental policy is analyzed, the planning to follow, and the way to recognize environmental issues as well as the development of associated performance measures.The second chapter deals with the implementation and maintenance of an EMS in the Ministry of Defence (MoD), analyzing the required layered and diverse environmental education, the processes of the internal (personell) and external (government and public) communication, the monitoring, as well as the evaluation of the EMS through various types of inspections and reviews. The types of reports to the interested parties such as the public, the government and the environmental agencies and organizations, are also analyzed, leading to the description of the certification process in ISO 14001.The third chapter examples of EMSs in Defence Ministries of NATO menber, as well as no-member countries, and the NATO organization itself. Specifically, the EMSs of Sweden, Australia, Denmark, United Kingdom, Czech Republic, Holland, Canada and USA are analyzed. In the fourth chapter an EMS adapted to the Hellenic (Greek) Ministry of Defence, analyzing the basic principles and environmental policy directions, as well as the environmental sectors, resulting in significant organizational and structural changes to be made to them.At the end, useful general conclusions on the implementation of an EMS in a Ministry of Defence are exported, and specific instructions for the initial stages of implementing an EMS in the Hellenic (Greek) Ministry of Defence.

Στη διατριβή αυτή δίνονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις και οδηγίες για την εφαρμογή Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) σε ένα Υπουργείο Άμυνας γενικά, αλλά και ειδικότερα στο Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Επίσης, περιγράφονται τα βήματα στην ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ΣΠΔ σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14001, ενώ αναλύονται υπάρχοντα ΣΠΔ σε Υπουργεία Άμυνας χωρών-μελών του ΝΑΤΟ αλλά και εκτός ΝΑΤΟ, όπως και του ίδιου του ΝΑΤΟ. Όμως δεν αναπαράγεται απλώς το πρότυπο ή απλά τροποποιούνται συστήματα σε αντίστοιχους οργανισμούς. Αντιθέτως ακολουθείται μια πρωτοποριακή θεώρηση, καθώς καταδεικνύονται μέθοδοι εισαγωγής περιβαλλοντικών προβληματισμών σε έναν ευρύτερο οργανισμό, και τους υπό αυτόν οργανισμούς, οι οποίοι δεν είναι πρωταρχικά εστιασμένοι σε περιβαλλοντικά θέματα. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται εισαγωγή στην έννοια των ΣΠΔ, μέσα από μια ιστορική ανασκόπηση, ανάλυση των επικρατέστερων συστημάτων τυποποίησής τους, (ISO 14001 και EMAS), ανασκόπηση των σχετικών Διεθνών Συνθηκών και Συμβάσεων, όπως και των Ευρωπαικών Κανονισμών και Οδηγιών, αλλά και των σχετικών κειμένων του ΝΑΤΟ. Αναλύεται ο στόχος και το κόστος ενός ΣΠΔ στον τομέα της Άμυνας, καταλήγοντας σε μια γενική επισκόπησή του, ακολουθώντας τα βήματα του ISO 14001. Στη συνέχεια αναλύεται ο τρόπος σύνταξης της περιβαλλοντικής πολιτικής, ο σχεδιασμός που πρέπει να ακολουθήσει, ο τρόπος αναγνώρισης των περιβαλλοντικών θεμάτων, όπως και της ανάπτυξης συναφών μέτρων απόδοσης.Το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται με την εφαρμογή και τη διατήρηση ενός ΣΠΔ σε Υπουργείο Άμυνας, αναλύοντας την απαιτούμενη πολυεπίπεδη και διαφοροποιημένη περιβαλλοντική εκπαίδευση, τις διαδικασίες εσωτερικής (προσωπικό) και εξωτερικής επικοινωνίας (κυβέρνηση και κοινό), την παρακολούθηση, όπως και την αξιολόγηση του ΣΠΔ μέσω διαφόρων ειδών επιθεωρήσεων και ανασκοπήσεων. Αναλύονται επίσης τα είδη των αναφορών προς τα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως το κοινό, η κυβέρνηση, αλλά και οι περιβαλλοντικοί φορείς και οργανώσεις, καταλήγοντας στην περιγραφή της διαδικασίας πιστοποίησης κατά ISO 14001.Στο τρίτο κεφάλαιο δίνονται παραδείγματα ΣΠΔ σε Υπουργεία Άμυνας χωρών εντός και εκτός ΝΑΤΟ, αλλά και του ιδίου του οργανισμού του ΝΑΤΟ. Συγκεκριμένα αναλύονται τα ΣΠΔ της Σουηδίας, Αυστραλίας, Δανίας, Ηνωμένου Βασιλείου, Τσεχίας, Ολλανδίας, Καναδά και Η.Π.Α.Στο τέταρτο κεφάλαιο προσαρμόζεται ένα ΣΠΔ στο Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αναλύοντας τις βασικές αρχές και κατευθύνσεις περιβαλλοντικής πολιτικής του, όπως και τους περιβαλλοντικούς τομείς του, καταλήγοντας στις σημαντικές οργανωτικές και διαρθρωτικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν σαυτό. Στο τέλος εξάγονται χρήσιμα γενικά συμπεράσματα για την εφαρμογή ενός ΣΠΔ σε Υπουργείο Άμυνας, αλλά και συγκεκριμένες οδηγίες για τα αρχικά στάδια εφαρμογής ενός ΣΠΔ στο Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.