Η μελέτη της αυτοβιογραφικής μνήμης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια

Abstract

Autobiographical memory involves recollection of personal events and facts about one’s life and it is composed of personal episodic and personal semantic memories. Therefore, it contributes to personality development, it is critical for personhood establishment and maintenance, and impacts social functioning, problem solving and future behaviour. Metamemory is one component of metacognition, is about one’s memory capabilities and strategies that can aid memory, as well as the processes involved in memory self-monitoring. There is evidence for autobiographical memory and metamemory impairment in schizophrenia patients. It was shown that schizophrenia patients recall less specific autobiographical memories across all lifetime periods, they have difficulties in self-images, they also refer more negative events than healthy controls and they have a reduction of frequency of their conscious awareness. The aim of the present study was to investigate autobiographcial memory in schizophrenia patients, and, in particular, patients’ ability to recall autobiographical memories after controlling for verbal memory and verbal fluency deficits. We have also sought to identify the deficits of patients with schizophrenia in the metamemory and to clarify the relationship between autobiographical memory and metamemory in patients with schizophrenia.Participants included 40 schizophrenia patients (23 male) and 40 healthy controls (23 male), matched for age, gender, educational level, and premorbid intellectual functioning. Participants’ verbal memory (list learning and story recall) and verbal fluency were assessed. Autobiographcial memory was evaluated by the Questionnaire of Autobiographical Memory, consisting of the Personal Semantic Memory scale and the Autobiographical Incidents scale. Furthermore, personal incidents’ specificity was examined.The results of the present study confirmed that schizophrenia patients showed deficits in verbal memory and verbal fluency, as well as in autobiographical memory compared with healthy controls. Deficits were shown in episodic and semantic memories of events and facts dating to three different life periods (childhood, early adulthood and recent life). Regarding specificity of recalled events, patients reported fewer specific autobiographical incidents than controls. After controlling autobiographical memory deficits for patients’ verbal memory and verbal fluency impairment, it was shown that schizophrenia patients recalled fewer memories of autobiographical incidents dating only to recent life, compared with healthy controls.Autobiographical memory deficits could be related with either defective encoding or impaired retrieval processes. There is evidence that episodic memory deficits in schizophrenia are associated with defective strategic processing at encoding. Still, impaired strategic processing during retrieval is also plausible. Another theory explaining episodic autobiographical memory deficits in schizophrenia refers to “functional avoidance”, a cognitive strategy reducing memories’ affective impact via recollection of general memories lacking emotional details.Concerning metamemory, the difficulty of accessing to the appropriate knowledge as well as their low ability to use appropriate mnemonic techniques, appears to play an important role in patients with schizophrenia. Current findings raise the important issue of cognitive remediation therapy in schizophrenia. Studies of the effectiveness of different interventions on autobiographical memory showed improvement in autobiographical memory specificity, after training patients to recall specific events, which had been previously recorded in a diary.

Η αυτοβιογραφική μνήμη σχετίζεται με την ικανότητα του ατόμου να θυμάται προσωπικά γεγονότα και πληροφορίες από τη ζωή του και ως εκ τούτου πρόκειται για ένα έμφυτο κομμάτι της προσωπικής ταυτότητας, που είναι στενά συνδεδεμένο με την ανάπτυξη του ατόμου. Η μεταμνήμη είναι μια συνιστώσα της λειτουργίας της μεταγνώσης και αφορά στις ικανότητες και στρατηγικές του ατόμου που μπορούν να συνδράμουν στη μνήμη, καθώς και στις διαδικασίες που σχετίζονται με την αυτό-παρακολούθηση. Οι λειτουργίες της αυτοβιογραφικής μνήμης και της μεταμνήμης έχουν πρόσφατα βρεθεί ότι παρουσιάζουν έκπτωση στη σχιζοφρένεια. Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έχουν λιγότερες ειδικές αναμνήσεις από τον υγιή πληθυσμό, παρουσιάζουν ελλείμματα στις αυτό-εικόνες τους, αναφέρουν πιο συχνά αρνητικό θεματικό περιεχόμενο στις αναμνήσεις τους και εμφανίζουν προβλήματα στη συνειδητή τους ενημερότητα. Ο στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει τη λειτουργία της αυτοβιογραφικής μνήμης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια για πρώτη φορά στον ελληνικό πληθυσμό και, επιπλέον, να ελέγξει εάν υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που μπορούν πιθανόν να προβλέψουν τα ελλείμματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς με σχιζοφρένεια στην αυτοβιογραφική μνήμη. Ακόμα, επιδιώξαμε να εντοπίσουμε τις μειονεξίες των ασθενών με σχιζοφρένεια στη λειτουργία της μεταμνήμης και να αποσαφηνίσουμε τη σχέση ανάμεσα στην αυτοβιογραφική μνήμη και τη μεταμνήμη σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Αξιολογήσαμε τη λειτουργία της αυτοβιογραφικής μνήμης και της μεταμνήμης μέσα από ένα ερωτηματολόγιο που διαμορφώθηκε ειδικά για την παρούσα έρευνα. Σαράντα ασθενείς με σχιζοφρένεια και σαράντα υγιείς συμμετέχοντες πήραν μέρος στην έρευνά μας. Η ομάδα των υγιών συμμετεχόντων ήταν συζευγμένη με την κλινική ομάδα ως προς το φύλο, την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο.Τα ευρήματα που προέκυψαν επιβεβαιώνουν ότι οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έχουν μειονεξίες στην αυτοβιογραφική μνήμη, εμφανίζουν λιγότερες ειδικές αναμνήσεις και παρουσιάζουν περισσότερο αρνητικό θεματικό περιεχόμενο στις αυτοβιογραφικές τους αναμνήσεις. Ακόμα, εμφανή είναι τα ελλείμματα στη μεταμνήμη στην περίοδο της πρόσφατης ζωής. Επιπρόσθετα, βρήκαμε ότι οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έχουν χαμηλότερη επίδοση από την ομάδα του φυσιολογικού πληθυσμού στην πρόσφατη ζωή της αυτοβιογραφικής μνήμης, εφόσον πρώτα ελέγξουμε την επίδραση της λεκτικής μνήμης και της λεκτικής ευχέρειας. Σύμφωνα με την έρευνά μας καθίσταται σαφές ότι υπάρχουν μειονεξίες στην αυτοβιογραφική μνήμη και τη μεταμνήμη των ασθενών με σχιζοφρένεια. Οι αιτίες για αυτές τις μειονεξίες φαίνεται να είναι τα προβλήματα στην κωδικοποίηση και στην ανάκληση των πληροφοριών, ενώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι δυσκολίες που υπάρχουν στην οργάνωση της αυτοβιογραφικής μνήμης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Επίσης, οι ασθενείς με σχιζοφρένεια συχνά αποφεύγουν τις τραυματικές αναμνήσεις της εμπειρίας της ψύχωσης, με αποτέλεσμα να ανασύρουν λιγότερες συγκεκριμένες και πιο γενικές αυτοβιογραφικές αναμνήσεις. Ως προς τη μεταμνήμη, δείχνει να παίζει σημαντικό ρόλο η δυσκολία πρόσβασης που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με σχιζοφρένεια στην κατάλληλη γνώση, καθώς και η χαμηλή ικανότητα των ασθενών να χρησιμοποιούν τις κατάλληλες μνημονικές τεχνικές.Κρίνεται σκόπιμο, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών με σχιζοφρένεια, να υπάρχουν γνωστικές παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας της αυτοβιογραφικής μνήμης, να λαμβάνουν χώρα ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ανακούφιση από το συναισθηματικό βάρος των αρνητικών αυτοβιογραφικών αναμνήσεων που αναφέρουν οι ασθενείς με σχιζοφρένεια και τέλος να γίνεται εξάσκηση σε μεταμνημονικές δεξιότητες και στρατηγικές.