Η αφήγηση στην τηλεοπτική ειδησεογραφία: ανάλυση και αξιοποίησή της για έναν κριτικό σχολικό γραμματισμό

Abstract

The aim of the present thesis was the cognitive narratological approach of “hard” TV news multimodal discourse and the design of pedagogical activities serving critical literacy. We examined the characteristics of mass media communication and more specifically of TV news discourse as defined by critical approaches. We also presented the proposed typologies of TV news texts. Then we presented the available linguistic models of analyzing narrative discourse and discussed their limitations with respect to analyzing TV news narratives. Furthermore, we presented the framework of cognitive narratology and its analytical tools and also discussed its relevance for analyzing TV news as multimodal narratives. Moreover, we extensively referred to the concept of critical literacy. Then we analyzed a corpus of 85 “hard” TV news items in order to scrutinize the cognitive (linguistic and multimodal) mechanisms of narrative meaning construction and the role of the Voice-Over reporter as a narrator, i.e. as a subjectivity mediating between the material to be represented and the viewers. We also analyzed the mechanisms of representing speech and thought and proposed a continuum from explicit to implicit control of the available sources. Furthermore, we examined the linguistic and multimodal mechanisms of constructing TV news narratives’ “objectivity”, authoritativeness and evidentiality. We thus proposed the cognitive explanations for the features attributed to TV news discourse by the critical approach. Finally, we proposed pedagogical activities that serve critical language awareness of both narrative, as a mode of thinking and communication, and of TV news narratives, in particular, as a representation that mediates between the public and the private sphere.

Σκοπός της διατριβής ήταν η γνωσιακή αφηγηματολογική ανάλυση των «σκληρών» τηλεοπτικών ειδήσεων ως πολυτροπικών αφηγήσεων και ο σχεδιασμός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τον κριτικό σχολικό γραμματισμό. Εξετάσαμε τα χαρακτηριστικά του μιντιακής επικοινωνίας και ειδικότερα του τηλεοπτικού ειδησεογραφικού λόγου των «σκληρών ειδήσεων», όπως τα έχει αναγνωρίσει η κριτική προσέγγιση, καθώς και τις προτεινόμενες τυπολογίες των τηλεοπτικών ειδήσεων. Στη συνέχεια παρουσιάσαμε αναλυτικά τα μοντέλα ανάλυσης της αφήγησης και τους περιορισμούς τους ενώ παρουσιάσαμε το πλαίσιο της γνωσιακής αφηγηματολογίας και τα εργαλεία ανάλυσης που αυτή υιοθετεί. Ακόμη αναφερθήκαμε αναλυτικά στην έννοια του κριτικού γραμματισμού. Στη συνέχεια, αναλύσαμε δείγμα 85 είδησεων ατυχημάτων-εγκλημάτων όσο και ποιλιτικο-οικονομικών με τα εργαλεία της γνωσιακής αφηγηματολογίας και γνωσιακής γλωσσολογίας, ώστε να αναδειχθούν οι γνωσιακοί (γλωσσικοί και πολυτροπικοί) μηχανισμοί κατασκευής της αφηγηματικής σημασίας και ο ρόλος του Voice-Οver ρεπόρτερ ως αφηγητή, ως διαμεσολαβούσα συνείδηση ανάμεσα στο προς αναπαράσταση υλικό και τους τηλεθεατές. Αναλύθηκαν επίσης οι μηχανισμοί αναπαράστασης λόγου ως συνεχές από τον ρητό στον υπόρρητο έλεγχο του αφηγητή πάνω στις διαθέσιμες πρωτογενείς πηγές καθώς οι γλωσσικοί και πολυτροπικοί μηχανισμοί κατασκευής της αντικειμενικοφάνειας και της εγκυρότητας του ειδησεογραφικού κειμένου. Προσφέραμε έτσι τις γνωσιακές εξηγήσεις για τα χαρακτηριστικά του τηλεοπτικού ειδησεογραφικού λόγου τα οποία έχει εντοπίσει η κριτική προσέγγιση. Τέλος, σχεδιάσαμε και προτείναμε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που εξυπηρετούν την κριτική γλωσσική επίγνωση τόσο της αφήγησης, γενικότερα, ως τρόπου σκέψης και επικοινωνίας όσο και ιδιαίτερα της τηλεοπτικής ειδησεογραφικής αφήγησης ως σχήματος αναπαράστασης που διαμεσολαβεί ανάμεσα στην δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα.