Σχεδίαση εκπαιδευτικού υλικού υπερμεσικών κόμικς από μαθητές με βάση τις μαθησιακές τους προτιμήσεις

Abstract

The application of multiliteracies in school practice, as a necessity of modern education, involves students in viewing, creating and critiquing multimodal texts, which may include spoken, written, visual, aural and interactive elements. The present thesis proposes a new didactic approach, mainly in Language Arts in an interdisciplinary approach, complementary to traditional practices for the promotion of school children’s acquisition of technologically - based literacies or multiliteracies via the process of hypermedia comics’ creation. This approach has two parameters. First, comics are created by students themselves, based upon their learning preferences and experiences in order to achieve the objectives of a given lesson. Then, student-made comics are hypermedia, created with digital tools. So, students as script writers and illustrators by using their narrative knowledge design and present a learning product, multimodal narrative in hypermedia comics’ format meaningful to them via a guided process in conditions of authentic communication. They also aim to solve a real-world problem based upon their cultural experience, following well - designed educational activities (structured activities, worksheets, plot diagram, assessment rubrics for self - and peer - assessment) and taking advantage of New Media by using digital tools as CoSy_ComicStripCreator and ComicLab which allow input of hyperlinks to more text, sound and video files. After completing their comics, students self- and peer- assess their products, using grading rubrics and post them on school website. The proposed didactic approach was tested and evaluated both qualitatively and quantitatively in three authentic school environments via six case studies: one case study in an informal school literacy context; two case studies in a semi - formal literacy context (complementary to curriculum) on the subject of the Equality of Two Sexes and Intra-school Violence (Modern Greek Language, Informatics); two case studies in a formal literacy context (curriculum-based): on the subject of Alimentary Habits and Diet (Modern Greek Language) and on the subject of the adaptation of scenes of Iliad (Translated Ancient Greek Literature). An additional case study of 15 teachers sample was also conducted. Furthermore, a teachers’ guide (with proposed learning scenarios, worksheets, assessment rubrics, and questionnaire) was also created. The results of the research evaluation indicated that the proposed teaching approach is effective in learning and it could enrich the traditional school practices with regards to the learning goals of helping students acquire narrative and multiliteracy skills, understand curriculum subject, effectively use language and their creative potential. Student-made comics had originality, imagination and diversity based on students’ preferences and experiences. Additionally, the learning atmosphere was entertaining, engaging and motivated all students to participate enthusiastically in the teaching process.

Η εφαρμογή στη σχολική πρακτική των πολυγραμματισμών, ως αναγκαιότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης, προϋποθέτει την εμπλοκή των μαθητών σε δραστηριότητες ανάγνωσης, κριτικής επισκόπησης και δημιουργίας πολυτροπικών κειμένων, τα οποία εμπεριέχουν οπτικά, κειμενικά, ακουστικά και διαδραστικά στοιχεία. Σε αυτά τα πλαίσια η παρούσα διατριβή προτείνει μια νέα διδακτική προσέγγιση για την αξιοποίηση κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία, κυρίως σε φιλολογικά μαθήματα με διαθεματική προοπτική, ως συμπληρωματική προσέγγιση στις παραδοσιακές πρακτικές για την προαγωγή των πολυγραμματισμών. Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση έχει δύο παραμέτρους. Πρώτα, οι μαθητές δημιουργούν τις δικές τους ιστορίες σε μορφή κόμικς σχετικά με κάποιο διδακτικό αντικείμενο, με βάση τις προτιμήσεις και τα βιώματά τους. Έπειτα, τα μαθητικά κόμικς είναι σε υπερμεσική μορφή και δημιουργούνται με τη βοήθεια νέων ψηφιακών μέσων. Έτσι, οι μαθητές σε συνθήκες αυθεντικής επικοινωνίας (ως ομάδα δημιουργών κόμικς), αναπλαισιώνοντας τις γνώσεις τους σχετικά με τον αφηγηματικό λόγο και αξιοποιώντας τις μαθησιακές προτιμήσεις και τα βιώματά τους, σχεδιάζουν συνεργατικά μέσα από δομημένες δραστηριότητες και παρουσιάζουν ένα συγκεκριμένο μαθησιακό προϊόν, αφηγηματικά πολυτροπικά κείμενα σε μορφή ψηφιακών/υπερμεσικών κόμικς με νόημα για τους ίδιους. Στόχος τους είναι η επίλυση ενός πραγματικού προβλήματος, σχετικού με το διδακτικό αντικείμενο, που να ανταποκρίνεται στην πολιτισμική εμπειρία τους. Οι μαθητές ακολουθούν προτεινόμενα βήματα, αξιοποιούν φύλλα εργασίας, διάγραμμα πλοκής και χρησιμοποιούν εργαλεία δημιουργίας ψηφιακών/υπερμεσικών κόμικς, τα CoSy_ComicStripCreator και ComicLab με δυνατότητα ενσωμάτωσης υπερσυνδέσμων σε επιπλέον κειμενικό, εικονιστικό ή ηχητικό υλικό. Μετά την ολοκλήρωση των έργων τους ακολουθεί αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση της επίδοσής τους με βάση ρουμπρίκες, συμπλήρωση ερωτηματολογίου και ανάρτησή τους στην ιστοσελίδα του σχολείου. Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση εφαρμόστηκε σε τρία διαφορετικά αυθεντικά σχολικά περιβάλλοντα μέσω έξι (6) μελετών περίπτωσης. Συγκεκριμένα δοκιμάστηκε και αξιολογήθηκε σε πλαίσια: α) άτυπου γραμματισμού β) ημιτυπικού γραμματισμού με θέμα την Ισότητα των Δύο Φύλων (Νεοελληνική Γλώσσα - Πληροφορική Γ΄ Γυμνασίου) και την Ενδοσχολική Βία (Νεοελληνική Γλώσσα - Πληροφορική Α΄ Γυμνασίου) και γ) τυπικού γραμματισμού (Α.Π.Σ.) με θέμα τη Διατροφή (Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου) και τη διασκευή σκηνών της Α Ραψωδίας της Ιλιάδας (Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από μετάφραση Β΄ Γυμνασίου). Τέλος, διεξήχθη μία μελέτη περίπτωσης με δείγμα 15 εκπαιδευτικούς. Ακόμη, δημιουργήθηκαν οδηγοί για εκπαιδευτικούς με παραδειγματικά διδακτικά σενάρια, φύλλα εργασίας, ρουμπρίκες αξιολόγησης της επίδοσης και ερωτηματολόγιο. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία και τα συμπεράσματα που προέκυψαν παρείχαν ικανοποιητικές ενδείξεις ότι η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση εμπλούτισε την παραδοσιακή διδακτική πρακτική και ήταν μαθησιακά αποτελεσματική ως προς την κατανόηση του διδακτικού αντικειμένου και των στοιχείων αφηγηματολογίας, την απόκτηση δεξιοτήτων πολυγραμματισμού, τη γλωσσική προαγωγή και την προώθηση της δημιουργικότητας, δεδομένου ότι τα μαθητικά κόμικς είχαν πρωτοτυπία, φαντασία και διαφορετικότητα με βάση τις εμπειρίες, προτιμήσεις και τα βιώματα των μαθητών. Επιπρόσθετα, το μαθησιακό κλίμα που δημιουργήθηκε ήταν ψυχαγωγικό, ευχάριστο και κινητοποίησε το σύνολο των μαθητών που συμμετείχαν με ενθουσιασμό στο μάθημα.