Συσχέτιση του πάχους του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων με παράγοντες προφλεγμονώδους διεργασίας σε παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1

Abstract

Introduction: Type 1 diabetes (T1D) is a generally accepted atherogenic risk factor. Carotid intimamedia thickness (CIMT) is considered as an early marker of subclinical atherosclerosis in patients withΤ1D. However, there are limited relevant studies in children and adolescents with T1D, with conflictingresults. Moreover, factors OPG/RANKL, which are markers of bone turnover, have been successfullyevaluated as surrogate biomarkers of early cardiovascular disease, in limited studies on adult patientswith T1D or T2D, while there is no relative previous study in childhood diabetes.Aims: We aimed to assess carotid intima - media thickness (CIMT) in T1D children and adolescents, incomparison with controls matched for gender, age and BMI. We also aimed to evaluate biomarkers ofthe OPG/RANKL system as early markers of endothelial dysfunction in T1D youngsters and in healthycontrols.Materials and Methods: The study included56 children and adolescents with T1D attending theDiabetic Clinic of the 2nd Department of Paediatrics, “P.& A. Kyriakou” Children’s Hospital and 28 age,sex and BMI matched healthy controls. The study population was submitted to sonographicassessment of CIMT and also to anthropometric and laboratory measurements, including serum OPG,sRANKL and CIMT, as well as traditional biochemical cardiometabolic parameters.Results: Anthropometric, laboratory, and CIMT measurements were not different between youngsterswith T1D and matched controls. However, patients with long diabetes duration (>/7.4 years) had atrend towards higher CMT measurements than the rest of the diabetic group (CIMT=0.50 vs 0.45 mm, p=0.086). Moreover, patients with microalbuminuria had significantly higher CIMT measurements thanthe normoalbuminuric diabetic patients (CIMT= 0.49 vs 0.44 mm, p=0.035) respectively. In themicroalbuminuric group, but not in the total diabetic group, CIMT was significantly negatively correlatedwith OPG (r=-0.90, p=0.036) and sRANKL factors (r=-0.92, p=0.024). BMI was the only factorsignificantly and independently associated with CMT (β=0.418, p=0.027 for all subjects; β=0.604,p=0.013 for diabetic patients) and with serum OPG (β=–0.335, p=0.002 for all subjects; β= -0.360,p=0.007 for diabetic patients). sRANKL was not related to any factor in the total T1D group, while in thegroup with long diabetes duration it was associated with triglyceride levels (r= 0.56, p=0.037). From thelinear regression models it was found that CIMT in T1DM patients was predominantly associated withBMI (beta±SE: 0.008±0.003, p=0.01), as well as with the presence of microalbuminuria (beta±SE:0.049±0.021, p=0.03).Conclusions: Laboratory and sonographic findings indicate the absence of subclinical atherosclerosisin the T1D children and adolescents of our study, with the exception of patients with long diabetesduration or microalbuminuria. Factors OPG and RANKL were impaired only in the groups of T1Dpatients with long diabetes duration or increased BMI or microalbuminuria, who had also impairedCIMT. Body weight was the only factor, that was significantly correlated with CIMT and circulating OPGlevels in young patients with T1D, which is suggestive of its contribution to the development ofendothelial dysfunction early in the course of childhood diabetes.

Εισαγωγή: O σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ΣΔ1) είναι ένας γενικά αποδεκτός αθηρογόνος παράγοντας. Το πάχος του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων αποτελεί πρώιμο δείκτη ενδοθηλιακής βλάβης σε ασθενείς με ΣΔ1. Όμως, υπάρχουν περιορισμένες σχετικές μελέτες σε παιδιά και εφήβους με αντιφατικά αποτελέσματα. Επίσης, οι βιοχημικοί δείκτες του συστήματος OPG/RANKL, που εμπλέκονται στον οστικό μεταβολισμό, έχουν περιορισμένα μελετηθεί και ως δείκτες ενδοθηλιακής βλάβης σε ενήλικες με ΣΔ με ικανοποιητικά αποτελέσματα, ενώ δεν υπάρχει σχετική μελέτη σε παιδιά και εφήβους με ΣΔ1. Υλικά και Μέθοδοι: Συμπεριελήφθησαν στη μελέτη μας 56 παιδιά και έφηβοι με ΣΔ1 που παρακολουθούνται στο Διαβητολογικό Ιατρείο της Β’ Παιδιατρικής Πανεπιστημιακής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» και 28 υγιείς μάρτυρες. Οι ασθενείς και μάρτυρες της μελέτης μας υποβλήθηκαν σε υπερηχογραφική μέτρηση του CIMT, καθώς και σε ανθρωπομετρικές και εργαστηριακές μετρήσεις, που συμπεριελάμβαναν καθιερωμένους βιοχημικούς καρδιαγγειακούς δείκτες, καθώς και τις παραμέτρους OPG, RANKL. Αποτελέσματα: Οι ανθρωπομετρικές, εργαστηριακές μετρήσεις, καθώς και οι τιμές του CIMT,δε διέφεραν σημαντικά μεταξύ διαβητικών ασθενών και μαρτύρων. Όμως, οι ασθενείς με μακράς διάρκειας διαβήτη (≥7.4 years) παρουσίασαν μία τάση για υψηλότερες CIMT μετρήσεις (CMT=0.50 vs0.45 mm, p=0.086) συγκριτικά με τα υπόλοιπους διαβητικούς ασθενείς της μελέτης. Επίσης, οι ασθενείς με μικρολευκωματινουρία είχαν σημαντικά μεγαλύτερο CIMTσυγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς μικρολευκωματινουρία (CIMT= 0.49 vs 0.44 mm, p=0.035) αντίστοιχα. Το CIMT παρουσίαζε σημαντική αρνητική συσχέτιση με την OPG (r=-0.90, p=0.036) και τον παράγοντα sRANKL (r=-0.92,p=0.024), μόνο στην ομάδα των παιδιών με ΣΔ1 και μικρολευκωματινουρία, αλλά όχι στο σύνολο των διαβητικών ασθενών. Το BMI ήταν ο μόνος παράγοντας που είχε ανεξάρτητη στατιστικά σημαντική συσχέτιση με το CIMT (β=0.418, p=0.027 σε όλα τα άτομα της μελέτης μας, β=0.604, p=0.013 στους διαβητικούς ασθενείς) και η OPG (β=–0.335, p=0.002 σε όλα τα άτομα, β=-0.360, p=0.007 στους διαβητικούς ασθενείς). O παράγοντας RANKL δε συσχετίσθηκε με καμία παράμετρο στο σύνολο των ασθενών μας, ενώ στην ομάδα ασθενών με μακρά διάρκεια διαβήτη συσχετίσθηκε με τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων (r= 0.56, p=0.037). Από τα μοντέλα μονοπαραγοντικής γραμμικής παλινδρόμησης τουCIMT σε σχέση με διάφορους παράγοντες φαίνεται ότι σημαντικός παράγοντας συσχέτισης είναι το ΒΜΙ των παιδιών με ΣΔ1 (beta±SE: 0.008±0.003, p=0.01), καθώς και η ύπαρξη μικρολευκωματινουρίας (beta±SE: 0.049±0.021, p=0.03).Συμπεράσματα: Τα εργαστηριακά και υπερηχογραφικά ευρήματα δείχνουν την απουσία υποκλινικής αθηρωμάτωσης στα παιδιά και εφήβους με ΣΔ1 της μελέτης μας, με εξαίρεση την ομάδα με μακρά διάρκεια νόσου ή με μικρολευκωματινουρία. Οι παράγοντες OPG και RANKL ήταν επηρεασμένοι στιςο μάδες με μικρολευκωματινουρία ή αυξημένο σωματικό βάρος ή μακρά διάρκεια νόσου, δηλαδή σε παιδιά και εφήβους με ΣΔ1 που ενδεχομένως έχουν ήδη εκδηλώσεις αθηρωμάτωσης. Το σωματικό βάρος σώματος ήταν η μόνη παράμετρος που συσχετιζόταν σημαντικά με το CIMT και τα επίπεδαOPG στους ασθενείς με ΣΔ1 της μελέτης μας, γεγονός που υποδηλώνει τη συμβολή του αυξημένου σωματικού βάρους στην εμφάνιση ενδοθηλιακής βλάβης νωρίς στην πορεία του νεανικού διαβήτη.