Η έννοια του θανάτου στο φιλοσοφικό σύστημα του Χέγκελ

Abstract

This thesis deals with the concept of death in Hegel’s system. More specifically, it explores the meaning of this concept and how it gradually acquires this meaning during Spirit’s various transformations. By tracing the course of Spirit’s development, it studies the way death regulates this process and its dominant role in it. Starting as an abstract rational structure in the Science of Logic and through its emergence as an animal organism in the Philosophy of Nature and its rise to conscience in the Phenomenology of Spirit, the Spirit, while modifying itself, negates and reinvents itself, dies and comes into existence again and again in order to reveal itself to be mortal and eternal at the same time. Therefore, death as a process that transcends the abstract, the natural, the individual and the finite is proven a decisive factor in reshaping the Spirit and creating a reality that unfolds as a totality through the dialectical relationship between identity and difference, generality and partiality, subjectivity and objectivity and, ultimately, finite and infinite.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται την έννοια του θανάτου στο σύστημα του Χέγκελ. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται το περιεχόμενο που αποκτά σταδιακά η έννοια αυτή κατά τις ποικίλες μεταμορφώσεις του Πνεύματος. Ανιχνεύοντας την πορεία εξέλιξης και ολοκλήρωσης του Πνεύματος μελετάται ο τρόπος που ο θάνατος διέπει τη διαδικασία αυτή, καθώς και ο ρόλος που αυτός διαδραματίζει σε αυτήν. Με σημείο εκκίνησης το έλλογο στην Επιστήμη της Λογικής και μέσα από την ενσάρκωση του σε ζωντανό οργανισμό στη Φιλοσοφία της Φύσης και την τελική εξύψωση του σε συνείδηση στη Φαινομενολογία του Πνεύματος, το Πνεύμα, καθώς μετασχηματίζεται, αναιρεί και επινοεί εκ νέου τον εαυτό του, πεθαίνει και αναγεννιέται για να αποκαλυφτεί εν τέλει θνητό και αιώνιο συνάμα. Έτσι, ο θάνατος ως διαδικασία υπέρβασης του αφηρημένου, του φυσικού, του ατομικού και του πεπερασμένου αποδεικνύεται καθοριστικός παράγοντας αναδιαμόρφωσης του Πνεύματος και λειτουργεί καταλυτικά στην πορεία δημιουργίας μιας πραγματικότητας που ξεδιπλώνεται ως ολότητα μέσα από τη διαλεκτική σχέση της ταυτότητας με την ετερότητα, της γενικότητας με την μερικότητα, της υποκειμενικότητας με την αντικειμενικότητα και, τελικά, του περατού με το άπειρο.