Τα κύματα παγκοσμιοποίησης στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις 19ος-20ος αιώνας: θεωρητικές προσεγγίσειςε και ανάλυση: παραρτήματα [Τόμος Β']

Abstract

This thesis aims to study the structural aspect of foreign trade related to the notion of the nation-state in the context of a globalizing economy. In economic studies of foreign trade we seldom encounter the nation-state as a functional variable, although much of the data on which all trade analyses are based are obtained from national statistics. In the case of international trade studies, the notion of trade partner has received little attention and the role of the state is limited to a protectionist/antiprotectionist guard in a world of horizontal corporate trade networks, downgrading thus the important aspect of nation-structure within the international economic field. But the notion of trade-partner is not only an economic concept, but a political and a sociological one as well.Using trade share data, we disentangle the web of all trade partners for each country for whom the trade share exceeds 1% and work out the global trade structure at the meso-level of the nation-state. We analyze how these structures, which do not necessarily constitute a network, evolve through time and what the implications are for the economic relations between nation-states. We depict trade shares similarly to a world trade-partner map, and include multilateral imports and exports for 1896, 1906, 1965, 1980, 1995, 2005. We compare structures across this time horizon taking into consideration historical specificities. Some of our findings are that in a century’s time international trade structures shift only gradually and so it is plausible that they could be situated in a long-wave perspective. At the same time, they correlate to shifts in power and hegemony in the international economy relating to specific nation-states. Regionalism in international trade appears to be a field structured by the gravitational force of specific nation-states, elaborating thus the argument of Neil Fligstein that global trade refers to a well established trade between the leading regional economies. Structurally the change in trading patterns seems to fit a theory of an international economic field similar to that of Pierre Bourdieu where the nation-state replaces the firm as an agent. In addition, each nation-state seems to have a gravity effect in the international economic field. But not all nation-states’ gravity effect and dynamics seem to have the same effects on international trade structure. Nevertheless, this combination of long wave theory and economic field theory clears a path for constructing a component of a temporal-structural non-deterministic model of economic change.

Η διατριβή αυτή μελετά την δομική όψη του εξωτερικού εμπορίου που σχετίζεται με την έννοια του έθνους-κράτους στο πλαίσιο μίας διεθνούς οικονομίας όπου παγκοσμιοποιείται. Στις οικονομικές μελέτες του διεθνούς εμπορίου σπάνια συναντάμε το έθνος-κράτος ως λειτουργική μεταβλητή παρότι τα δεδομένα πάνω στα οποία βασίζονται όλες οι αναλύσεις προέρχονται από εθνικές στατιστικές μετρήσεις. Στις σπουδές του διεθνούς εμπορίου η έννοια του εμπορικού εταίρου έχει λάβει ελάχιστη προσοχή και ο ρόλος του κράτους έχει περιοριστεί σε έναν προστατευτικό / αντιπροστατευτικό φρουρό σε έναν κόσμο οριζόντιων επιχειρηματικών δικτύων, υποβαθμίζοντας έτσι την σημαντική οπτική των εθνικών δομών του διεθνούς οικονομικού πεδίου. Η έννοια του εμπορικού εταίρου δεν αποτελεί μόνο οικονομική έννοια αλλά πολιτική και κοινωνιολογική επίσης.Χρησιμοποιώντας δεδομένα εμπορικών μεριδίων, λύουμε τον ιστό όλων των εμπορικών εταίρων για κάθε χώρα για την οποία το εμπορικό μερίδιο ξεπερνά το 1% και αναλύουμε την παγκόσμια εμπορική δομή στο μεσοεπίπεδο του έθνους-κράτους. Αναλύουμε πως οι δομές αυτές, οι οποίες δεν συγκροτούν απαραίτητα ένα δίκτυο, εξελίσσονται στο χρόνο και πως οι μεταβολές τους επηρεάζουν τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των εθνών-κρατών. Αποτυπώνουμε τα εμπορικά μερίδια σε ένα Χάρτη Εμπορικών Εταίρων όπου περιέχονται πολυμερείς εισαγωγές και εξαγωγές για τα έτη 1896, 1906, 1965, 1980, 1995 και 2005. Συγκρίνουμε δομές σε αυτό το χρονικό ορίζοντα λαμβάνοντας υπόψη ιστορικές ιδιαιτερότητες. Βρίσκουμε ότι στη διάρκεια ενός αιώνα οι δομές του διεθνούς εμπορίου μεταβάλλονται πολύ αργά και είναι πιθανόν να μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο της θεωρίας μακρών κυμάτων. Την ίδια στιγμή σχετίζονται με μετατοπίσεις ισχύος και ηγεμονίας στην παγκόσμια οικονομία οι οποίες σχετίζονται με συγκεκριμένα έθνη-κράτη. Η περιφερειοποίηση του διεθνούς εμπορίου φαίνεται ότι αποτελεί ένα πεδίο όπου διαμορφώνεται από την βαρυτική επίδραση συγκεκριμένων εθνών-κρατών. Δομικά η μεταβολή των εμπορικών δομών και μοτίβων φαίνεται να συνδέεται κατάλληλα με την θεωρία ενός διεθνούς οικονομικού πεδίου παρόμοια με εκείνη του Πιερ Μπουρντιέ με τη μόνη διαφορά ότι τώρα τη θέση της επιχείρησης αντικαθιστά το ίδιο το έθνος-κράτος. Επιπρόσθετα κάθε έθνος-κράτος φαίνεται ότι έχει μία βαρυτική επίδραση στο διεθνές οικονομικό πεδίο, η οποία διαφέρει από χώρα σε χώρα. Τέλος, ο συνδυασμός της θεωρίας μακρών κυμάτων και θεωρίας οικονομικού πεδίου μας ανοίγει ένα δρόμο για την κατασκευή μίας μόνο συνιστώσας ενός μη-ντετερμινιστικού χρονικού-δομικού υποδείγματος οικονομικής μεταβολής.