Η επίπτωση της κεφαλαλγίας κατά την αναισθησία και χειρουργική επέμβαση

Abstract

Background: Headache is an important cause of minor morbidity in the perioperative setting. The aim of this prospective, consecutive, observational study was to identify independent risk factors associated with postoperative headache according to demographics and lifestyle, type of anesthesia and surgery in elective surgery patients.Methods: During a six-month period, a total of 446 adult patients admitted for elective general, orthopedic, gynecology, ENT and vascular surgery were studied. Preoperatively, patients’ demographics, caffeine and alcohol consumption, smoking, and personal and family history of headache were recorded. The type of anesthesia and surgery, anesthetic drugs given, duration of operation, intraoperative position of the patient and adverse events (hypotension, hypertension, hypercarbia, hypoxia) were also documented. Participants were reviewed the preoperative day and for five days postoperatively (or less if they were discharged earlier) regarding the appearance of headache. Stepwise multiple logistic regression analyses with dependent variables the postoperative headache in total sample and postoperative headache in patients without previous headache history was used to model postoperative headache. Similarly, stepwise multiple logistic regression analyses with dependent variable the perioperative headache in total sample was used to model perioperative headache. The odds ratio values were within the 95% confidence intervals and statistic significance was set to 0.05.Results: The observed overall frequency of postoperative headache was 28.3%. Increased frequency was observed in patients with previous history of headache (41%) comparing to those with no history (16.2%).When multiple logistic regression analysis in a stepwise method was conducted with dependent the variable presented postoperative headache in total sample it was found that female sex (p=0.024), the use of sevoflurane (p<0.001), intraoperative hypotension (p=0.008) and smoking (p=0.006) were independently associated with greater odds for postoperative headache. Additionally, multiple logistic regression analysis with dependent variable the postoperative headache in patients without previous history revealed that women (p=0.005), the use of sevoflurane (p=0.001), patients with intraoperative hypotension (p=0.006) and those who consumed coffee (p=0.041) had greater likelihood for having postoperative headache.Furthermore, gynaecological surgery, increased duration of procedure and lithotomy position of the patientas well as the preoperative use of analgesic and gastroprotective medication are considered to be related with greater likelihood of postoperative headache. Whereas, general anaesthesia, the use of propofol and the postoperative use of antiemetics and opioids are related with decreased frequency of ostoperative headache.The observed frequency of perioperative headache was 57% with increased frequency in patients with previous history of headache and in patients with family history of headache. When multiple logistic regression analysis in a stepwise method was conducted with dependent the variable presented perioperative headache in total sample; it was found that female sex (p<0.001), the use of sevoflurane (p<0.001), intraoperative hypotension (p<0.001) and family history of headache (p<0.001) were independently associated with greater odds for postoperative headache.In addition, gynaecological surgery and te preoperative use of analgesic and gastroprotective medication are related with greater likelihood for perioperative headache, while general anaesthesia and the postoperative use of antiemetics and opioids is elated with decreased frequency of perioperative headache. Conclusions: In this study, female gender, sevoflurane, smoking and intraoperative hypotension were documented as independent risk factors for postoperative headache in the total surgical population. In patients with no previous history of headache, coffee consumption was an additional independent factor for postoperative headache, while smoking revealed no association. Additionally, female gender, use of sevoflurane, intraoperative hypotension and family history of headache were independently associated with greater odds for postoperative headache.

Η κεφαλαλγία είναι ένα σύνηθες αλλά ανεπιθύμητο συμβάν κατά την περιεγχειρητική περίοδο, το οποίο αυξάνει την μετεγχειρητική νοσηρότητα και επιβαρύνει την ποιότητα και έκβαση της αναισθησίας.Ο στόχος αυτής της προοπτικής μελέτης ήταν η αναγνώριση ανεξαρτήτων παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με την μετεγχειρητική κεφαλαλγία ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία, τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής, το είδος αναισθησίας και χειρουργείου και τα αναισθητικά φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν σε ασθενείς που επρόκειτο να υποβληθούν σε προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.Κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου έξι μηνών, συμμετείχαν στη μελέτη 446 αθενείς που έκαναν εισαγωγή για προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση γενικής χειρουργικής, ορθοπαιδικής, γυναικολογίας, ΩΡΛ και αγγειοχειρουργικής. Προεγχειρητικά, καταγράφηκαν δημογραφικά στοιχεία των ασθενών, η κατανάλωση καφεϊνης, αλκοόλης και οι καπνιστικές συνήθειες όπως και το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό κεφαλαλγίας. Το είδος της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης, τα αναισθητικά φάρμακα που χορηγήθηκαν, η διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, η θέση του αθενούς στο χειρουργικό τραπέζι και διεγχειρητικά συμβάμματα (υπόταση, υπέρταση, υπερκαπνία και υποξαιμία) καταγράφηκαν επίσης από το διάγραμμα αναισθησίας του ασθενούς.Οι συμμετέχοντες στη μελέτη απάντησαν σε ερωτηματολόγιο την ημέρα πριν από τη χειρουργική επέμβαση και για πέντε ημερες μετεγχειρητικά (ή λιγότερο αναλόγως του χρόνου νοσηλείας) σχετικά με την εμφάνιση κεφαλαλγίας.Χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης με τη διαδικασία της διαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης για την εύρεση των ανεξάρτητων παραγόντων που σχετίζονται με την ύπαρξη μετεγχειρητικής και περιεγχειρητικής κεφαλαλγίας και προέκυψαν οι λόγοι συμπληρωματικής πιθανοφάνειας (ΟR) και τα 95% διαστήματα εμπιστοσύνης τους. Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05.Η παρατηρούμενη συχνότητα της μετεγχειρητικής κεφαλαλγίας ήταν 28,3%. Αυξημένη συχνότητα παρατηρήθηκε σε ασθενείς με προηγούμενο ιστορικό κεφαλαλγίας (41%) σε σύγκριση με εκείνους με ελέυθερο ιστορικό (16.2%).Όταν χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης με τη διαδικασία της διαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης και εξαρτημένη μεταβλητή τη μετεγχειρητική κεφαλαλγία στο σύνολο των συμμετεχόντων, βρέθηκε ότι οι γυναίκες (p=0.024), η χρήση σεβοφλουρανίου (p<0.001), η διεγχειρητική υπόταση (p=0.008) και το κάπνισμα (p=0.006) σχετίζονταν ανεξάρτητα με αυξημένη πιθανότητα για μετεγχειρητική κεφαλαλγία.Όταν χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση λογιστικής παλινδρόμησης με τη διαδικασία της διαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης και εξαρτημένη μεταβλητή τη μετεγχειρητική κεφαλαλγία στους ασθενείς με ελέυθερο ιστορικό κεφαλαλγίας φάνηκε ότι οι γυναίκες (p=0.005), η χρήση σεβοφλουρανίου (p=0.001), οι ασθενείς που εμφάνισαν διεγχειρητικά υπόταση (p=0.006) και εκείνοι που κατανάλωναν καφεϊνη προεγχειρητικά (p=0.041) είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μετεγχειρητική κεφαλαλγία.Επιπλέον, παράγοντες όπως οι γυναικολογικές επεμβάσει, η αυξημένη διαρκεια της χειρουργικής επέμβασης, η θέση λιθοτομής του ασθενούς κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, και η προεγχειρητική λήψη μη οπιοειδών αναλγητικών και γαστροπροστατευτικών φαρμάκων σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα μετεγχειρητικής κεφαλαλγίας. Αντίθετα, η γενική αναισθησία, η χορήγηση προποφόλης και η μετεγχειρητική χορήγηση αντιεμετικών και οπιοειδών φαρμάκων σχετίζονται με μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικής κεφαλαλγίας χωρις να αποτελούν ανεξάρτητους παράγοντες.Με τη χρήση της ανάλυσης λογιστικής παλινδρόμησης με τη διαδικασία της διαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης και με εξαρτημένη μεταβλητή την περιεγχειρητική κεφαλαλγία στο σύνολο των συμμετεχόντων προκύπτει ότι το γυναικείο φύλο, το οικογενειακό ιστορικό, η υπόταση κατά το χειρουργείο και το σεβοφλουράνιο που πήραν οι συμμετέχοντες σχετίζονται ανεξάρτητα με την περιεγχειρητική κεφαλαλγία.Επιπλέον, παράγοντες όπως οι γυναικολογικές επεμβάσεις και η προεγχειρητική λήψη αναλγητικών και γαστροπροστατευτικών φαρμάκων σχετίζεται με αυξημένη πιθανοτητα εμφάνισης διεγχειρητικής κεφαλαλγίας, ενώ η γενική αναισθησία και η μετεγχειρητική χορήγηση αντιεμετικών και οπιοειδών φαρμάκων σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα διεγχειρητικής κεφαλαλγίας στο συνολικό αριθμό των συμμετεχόντων Σε αυτή τη μελέτη, το γυναικείο φύλο, το σεβοφλουράνιο, το κάπνισμα και η διεγχειρητική υπόταση φαίνονται να αποτελούν ανεξάρτητους παράγοντες εμφάνισης μετεγχειρητικής κεφαλαλγίας στο συνολικό αριθμό των συμμετεχόντων, ενώ στους ασθενείς με ελεύθερο προηγούμενο ιστορικό κεφαλαλγίας η κατανάλωση καφεϊνης ήταν ένας επιπλέον ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης κεφαλαλγίας, καθώς το κάπνισμα δεν φάνηκε να έχει καμμιά συσχέτιση. Επιπλέον, ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου περιεγχειρητικής κεφαλαλγίας είναι γυναικείο φύλο (p<0,001), το οικογενειακό ιστορικό (p<0,001), η υπόταση κατά το χειρουργείο (p<0,001) και η χρήση σεβοφλουράνιου κατά την αναισθησία (p<0,001).