Ερωτηματολόγια θρησκευτικότητας: επιλογή, στάθμιση και εφαρμογή

Abstract

The Doctoral Dissertation in the 1st General Part is formed by 17 chapters including 125 Scales of Religiosity. The chapters are not mutually exclusive. In many instances a measure of Religiosity properly belongs to several chapter headings. The assignment of the Scales to Chapters is basically determined by five factors. First, measures on specific topics that may overlap with general psychology but are of particular interest in the psychology of religion are clustered together: religious beliefs/practices (chap.1), religious attitudes/identity (chap.2), religious development (chap.4), religious involvement (chap.5), religious and moral values (chap.7), and institutional religion (chap.16). Second, measures that have generated a reasonably consistent programmatic research tradition are clustered together: religious orientation (chap.3), religious coping and problem solving (chap.9), and spirituality/mysticism (chap.10). Third measures that have commanded extensive investigation within the psychology of religion and are essentially special to topics within the discipline are assigned to separate chapters: God concept (chap.11) and religious fundamentalism (chap.12). Fourth, topics common to general psychology but expressed in specific religious measures are clustered into chapters: religious experience (chap.6), death and views of afterlife (chap.13), divine intervention/religious attributions (chap.14), and forgiveness (chap.15). Multidimensional scales are in separate chapter (chap.8), given the fact that most scales in the area are one-dimensional. Finally, related constructs are clustered in a separate chapter (chap.17).In the 2nd Part, the “Religious Problem-Solving Scale” (RPS) of Pargament, Kennel, Halthaway, Grevenngoed, Newman and Jones has been translated in the Greek Language and given for standardization in a Greek sample population. The Religious Problem-Solving Scale explores the significant role religion plays in the problem-solving process. It measures several religiously-based problem-solving styles or orientations. The scale was developed, in part, to test the hypothesis that one’s religious problem-solving style is significantly associated with one’s mental health. The data collection and analysis of the “Religious Problem-Solving Scale” found the three problem-solving styles to be differentially associated with different measures of depression in the “Beck Depression Inventory”. As expected, the Self-Directing style was not associated with high depression score, the opposite was noted with reference to the Collaborative and the Deferring style.

Η εργασία αποτελείται από 416 σελίδες και χωρίζεται σε δύο μέρη:Α. Γενικό Μέρος: Περιέχει 125 κλίμακες Θρησκευτικότητας από τη διεθνή βιβλιογραφία. Προλογίζονται και αποδίδονται στην Ελληνική γλώσσα.Β. Ερευνητικό Μέρος: Επιλέγεται η «Κλίμακα της Θρησκευτικής Λύσης των Προβλημάτων» του Pargament και Συνεργατών, σταθμίζεται σε Ελληνικό πληθυσμό και συγχορηγείται με την κλίμακα κατάθλιψης του Beck.Στο Α. Γενικό Μέρος, Οι Κλίμακες παρατίθενται σε 17 Κεφάλαια ομαδοποιημένες σε κατηγορίες βάση κριτηρίων που αναπτύσσονται στον Πρόλογο (Η Οργάνωση των Κεφαλαίων).Οι σχετικές Κατηγορίες είναι:1. Κλίμακες των Θρησκευτικών Πιστεύω και της Θρησκευτικής Πράξης2. Κλίμακες της Θρησκευτικής Στάσης.3. Κλίμακες του Θρησκευτικού Προσανατολισμού.4. Κλίμακες της Θρησκευτικής Ανάπτυξης.5. Κλίμακες της Θρησκευτικής Δέσμευσης και Συμμετοχής.6. Κλίμακες του Θρησκευτικού Βιώματος.7. Κλίμακες των Θρησκευτικών –Ηθικών Αξιών.8. Πολυαξονικές Κλίμακες της Θρησκευτικότητας.9. Κλίμακες της Θρησκευτικής Αντιμετώπισης και Επίλυσης του Προβλήματος.10. Κλίμακες Πνευματικότητας και Μυστικισμού.11. Κλίμακες της Γενικής Έννοιας του Θεού.12. Κλίμακες του Θρησκευτικού Φονταμενταλισμού.13. Κλίμακες του Θανάτου-Μετά Θάνατον Ζωής.14. Κλίμακες της Θείας Εμπλοκής.15. Κλίμακες της Συγχώρεσης.16. Κλίμακες17. Άλλες Κλίμακες.Κάθε ερωτηματολόγιο συνοδεύεται από μικρό πρόλογο όπου αναπτύσσεται ακριβώς γιατί σχεδιάστηκε και ποιο είναι το μετρήσιμο μέγεθος στο οποίο αναφέρεται. Ακολουθεί η απόδοση στην Ελληνική γλώσσα με οδηγίες χορήγησης και βαθμολόγησης. Στο τέλος του γενικού μέρους ακολουθεί ο σχολιασμός των ερωτηματολογίων με αναφορά στους περιορισμούς τους, τα κριτήρια επιλογής και την επιλογή 24 ερωτηματολογίων κατάλληλων για τον πληθυσμό μας.Στο Β. Ερευνητικό Μέρος, γίνεται μια προσπάθεια αξιοποίησης των κλινικών μας παρατηρήσεων σχετικά με τον τρόπο που οι καταθλιπτικοί ασθενείς αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της ζωής ανάλογα με τα θρησκευτικά τους πιστεύω. Επιλέγεται από το κεφάλαιο 9: «Η Κλίμακα της Θρησκευτικής Λύσης των Προβλημάτων», (Religious Problem Solving Scale,) του Pargament και Συνεργατών και συγχορηγείται σε Ελληνικό πληθυσμό με την αναγνωρισμένη κλίμακα κατάθλιψης του Beck, (Beck Depression Inventory). Με την άδεια του συγγραφέα το ερωτηματολόγιο μεταφράζεται στην Ελληνική γλώσσα και ελέγχεται για την αξιοπιστία και την εγκυρότητα με την χορήγηση του σε διαφορετικές ομάδες ατόμων που χρησιμοποιούν τρία διαφορετικά στυλ για την επίλυση των προβλημάτων, μια ομάδα με «Αυτοκαθοδηγητικό» χαρακτήρα (άτομα πού βασίζονται κυρίως στις δικές τους δυνάμεις προκειμένου να επιλύσουν ένα πρόβλημα που τους προκύπτει-ομάδα ενεργών πολιτών της Πόλης του Αγίου Νικολάου), μια με «Συνεργειακό» χαρακτήρα (άτομα που διαχειρίζονται τα προβλήματα στην ζωή τους μέσα από μια σχέση συνεργασίας με τον Θεό -μέλη της Ενορίας Αγίου Γεωργίου Σητείας) και μία με «Υποτασσόμενο» χαρακτήρα (άτομα με μία πιο υποτακτική σχέση πίστης και εξάρτησης από τον Θεό γενικότερα και κατά την επίλυση των προβλημάτων ζωής -Μάρτυρες του Ιεχωβά από την περιοχή της Ιεράπετρας). Μετά την συλλογή και την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, καταγράφονται και σχολιάζονται τα πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα πού συσχετίζουν τον θρησκευτικό προσανατολισμό της κάθε ομάδας, με διαφορετική βαθμολόγηση της Καταθλιπτικής συμπτωματολογίας στην κλίμακα του Beck. Το αυτοκαθοδηγητικό στυλ παρουσιάζει τον χαμηλότερο μέσο όρο στην βαθμολόγηση της Beck έναντι του συνεργειακού και του υποτασσόμενου στυλ.