Η στρατηγική συν-ανταγωνισμού στην τεχνολογική καινοτομία

Abstract

Co-opetition is an alternative business strategy in which two or more competitors cooperate to create value in the market and at the same time they compete to appropriate the created value for individual purposes. This poses a paradoxical relationship where competing firms cooperate due to their common interests and they compete due to their conflicting interests. Co-opetition strategy provides added value both in co-opetitive firms and the market in which they operate. The short product life cycles, the market and technological convergence and high R&D costs constitute the factors that increase the likelihood of co-opetition among firms in order to improve their competitiveness, to have access to valuable resources and capabilities and develop innovative products and services. The adoption of co-opetition strategy for innovation-related benefits has been observed in various industries, especially in high-tech and knowledge-intensive industries such as Information and Communications Technology (ICT).The main purpose of this thesis was to examine the effect of co-opetition strategy on innovation performance and the degree of innovativeness (incremental and radical innovation) of firms operating in Information and Communications Technology sector in Greece. A field study was conducted by questionnaire which was designed in an interactive pdf form and sent via email. The primary source of data was the ICAP database for the period 2015. A total of 678 firms were found fulfilling the criteria. Responses were received from 147 firms, providing a satisfactory effective response rate of 21.6%.Regarding the main findings of the thesis, it was found that co-opetition strategy has a positive effect on firms’ innovation performance and the development of incremental innovations, while has a negative effect on radical innovations. The factor “technological uncertainty” is of great interest, as it has a positive effect on radical innovation. Another important finding is the role of knowledge management in a co-opetitive relationship, as it was found that absorptive capacity has a mediating role in the relationship of co-opetition and innovation. A finding of great importance is the positive mediating role of protection mechanisms in the relationship of co-opetition and innovation performance as well as in the relationship between co-opetition and incremental innovation. Indeed, if firms that adopt co-opetition strategy have strong protection mechanisms in order to protect their knowledge-base, and since all co-opetitors in a co-opetitive relationship share specific resources, each firm can use the acquired knowledge for the development of incremental innovations.

Ο συν-ανταγωνισμός αποτελεί μία εναλλακτική επιχειρηματική στρατηγική κατά την οποία δύο ή περισσότεροι ανταγωνιστές συνεργάζονται με σκοπό τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε μία αγορά, ενώ ταυτόχρονα ανταγωνίζονται η καθεμία ξεχωριστά για τη διεκδίκηση μεγαλύτερου μεριδίου από την αξία που δημιουργήθηκε. Έτσι, δημιουργείται μία παράδοξη σχέση όπου από τη μία, υπάρχει μία σχέση φιλίας λόγω των κοινών συμφερόντων και από την άλλη, μία σχέση εχθρότητας λόγω των αντικρουόμενων συμφερόντων. Βασικός σκοπός της στρατηγικής συν-ανταγωνισμού είναι η δημιουργία προστιθέμενης αξίας τόσο για τις συν-ανταγωνιζόμενες επιχειρήσεις όσο και για την αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται.Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε κλάδους που χαρακτηρίζονται από γρήγορη απαξίωση προϊόντων, τεχνολογική σύγκλιση και υψηλό κόστος Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) τείνουν να συνάπτουν συν-ανταγωνιστικές σχέσεις με σκοπό τη βελτίωση της ανταγωνιστικής τους θέσης στον κλάδο, την απόκτηση νέων πόρων και ικανοτήτων και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών. Η υιοθέτηση της στρατηγικής συν-ανταγωνισμού για την ανάπτυξη καινοτομιών έχει παρατηρηθεί σε διάφορους κλάδους, κυρίως σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας και εντάσεως γνώσης, όπως ο κλάδος Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).Βασικός σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης της στρατηγικής συν-ανταγωνισμού (co-opetition strategy) στην καινοτομική επίδοση (innovation performance) και το βαθμό καινοτομικότητας (degree of innovativeness) των επιχειρήσεων που ανήκουν στον κλάδο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Ελλάδα. Για τον έλεγχο των ερευνητικών υποθέσεων, διενεργήθηκε έρευνα πεδίου με ερωτηματολόγιο το οποίο σχεδιάστηκε σε ηλεκτρονική φόρμα pdf και στάλθηκε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Για τον καθορισμό του δειγματοληπτικού πλαισίου, χρησιμοποιήθηκε η ηλεκτρονική βάση δεδομένων της ICAP για την περίοδο 2015. Καθώς οι επιχειρήσεις που πληρούσαν τα κριτήρια ήταν 678, επιλέχθηκε η μέθοδος της απογραφής. Τα ερωτηματολόγια που συγκεντρώθηκαν ήταν 147, με αποτέλεσμα το ποσοστό απόκρισης να διαμορφωθεί στο 21,6%. Όσον αφορά τα κύρια ευρήματα της διδακτορικής διατριβής, διαπιστώθηκε ότι η στρατηγική συν-ανταγωνισμού έχει θετική επίδραση στην καινοτομική επίδοση των επιχειρήσεων και στην ανάπτυξη αυξητικών καινοτομιών, ενώ επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη ριζικών καινοτομιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα σχετικά με τον παράγοντα «τεχνολογική αβεβαιότητα» ο οποίος επηρεάζει θετικά τη σχέση συν-ανταγωνισμού και ριζικής καινοτομίας. Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα αποτελεί ο ρόλος της διαχείρισης γνώσης σε μία συν-ανταγωνιστική σχέση, καθώς παρατηρήθηκε ότι η ικανότητα απορρόφησης της γνώσης έχει διαμεσολαβητικό ρόλο στη σχέση συν-ανταγωνισμού και καινοτομίας. Σημαντικό εύρημα αποτελεί και ο θετικός διαμεσολαβητικός ρόλος των μηχανισμών προστασίας στη σχέση συν-ανταγωνισμού και καινοτομικής επίδοσης καθώς και στη σχέση συν-ανταγωνισμού και αυξητικής καινοτομίας. Πράγματι, εφόσον οι επιχειρήσεις που υιοθετούν τη στρατηγική συν-ανταγωνισμού διαθέτουν ισχυρούς μηχανισμούς για την προστασία της γνωσιακής τους βάσης και δεδομένου ότι οι συν-ανταγωνιστές ανταλλάσσουν συγκεκριμένους πόρους στο πλαίσιο μίας συν-ανταγωνιστικής σχέσης, η τεχνογνωσία που αποκτά η καθεμία μπορεί να αξιοποιηθεί κυρίως για την ανάπτυξη αυξητικών καινοτομιών.