Το θρησκευτικό στοιχείο στη νεοελληνική δραματουργία (1850-1950)

Abstract

The religious element in Modern Greek Dramaturgy (1850-1950).This dissertation’s objective is to trace the religious element in dramaturgy over a time interval, ranging between 1850- 1950 inclusive, all through the way towards forging National Greek identity. Authors of plays, who in their turn define “The theater of Archaic Greek Language”, suggest denomination as an integral part of the National identity. In plays which portray an authentic patriotic stand National zest has been underlined, courtesy of “Great Idea’s doctrine. Writers of romance, place great store on victory over egocentricity, on the grounds that winning entails freedom of creed, love, let alone all aspects of life. Study of the authors play content, who defines the so called “theater of Ideas”, entitles us to draw the conclusion that these writers treat Religious Phenomenon with utmost respect verging however on a rather superficial approach. Superstitions prejudices, creed and religious tradition have proved to be intentionally afloat and consciously affiliated with specific myths, which in their turn have been integrated with the ruling glass’s defensive mechanism. In terms of moral’s confusion, a case in point is Socialism being identical to Christianity. The spiritual vacuity that was formed following Asia Minor’s front collapse has been attempted to be replaced by a group of authors whose transcendental mood of history, had turned out to be their main feature.To encapsulate theater did have a meaningful contribution to both, revolutionary struggle of the Greeks and the establishment of the Greek State, all through the pre-revolutionary period. Religion was rendered a significant cornerstone of the state’s identity due to the instrumental role the church had been delegated with, throughout the Ottoman Empire. Year on year, the primary dominant role of the church as a key player on the public political arena withers away, subsidiary of the jurisdiction of the state, ending up being considered purely as an inner experience. Ever harsh criticism on the clergy’s denigrating attitude, failed to have a definitive impact on contemporary advocacy. In spite of the fact that suspicion has had a pernicious effect upon the Church, religion grows stronger and evolves into a notable asset each time any type of serious danger lurks around threatening the Nation’s integrity.

Το θρησκευτικό στοιχείο στη νεοελληνική δραματουργία (1850-1950).Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εντοπίσει το θρησκευτικό στοιχείο στη δραματουργία της περιόδου που εκτείνεται από το 1850-1950 στην πορεία σφυρηλάτησης της εθνικής ταυτότητας.Οι συγγραφείς των έργων που ορίζουν το “ Θέατρο της Καθαρεύουσας” προβάλλουν τη θρησκεία ως βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας. Στα έργα με καθαρά πατριωτικό χαρακτήρα επιχειρείται να τονιστεί ο εθνικιστικός ζήλος εξαιτίας του δόγματος της Μ. Ιδέας. Οι ρομαντικοί συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η νίκη κατά του εγωκεντρισμού αποτελεί βασική προϋπόθεση ελευθερίας στην πίστη, στον έρωτα σε όλες τις πτυχές της ζωής. Η μελέτη του περιεχομένου των έργων που ορίζουν το λεγόμενο “ Θέατρο των Ιδεών” μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε ότι οι συγγραφείς στέκονται με σεβασμό απέναντι στο θρησκευτικό φαινόμενο προσεγγίζοντας το επιφανειακά. Η ιδεολογική σύγχυση φτάνει μέχρι το σημείο να ταυτίζεται ο Σοσιαλισμός με το Χριστιανισμό. Τα ιστορικά δράματα της περιόδου του μεσοπολέμου συνδυάζουν το ενδιαφέρον για την παράδοση και την παλιά ιστορική θεματογραφία με τα πρωτοποριακά στοιχεία της μπερξονικής φιλοσοφίας και του υπαρξιακού προβληματισμού. Οι συγγραφείς της συγκεκριμένης περιόδου μετατρέπουν τα ιστορικά τους πρόσωπα σε σύμβολα εσωτερικής ψυχολογικής και ηθικής αναζήτησης. Τα ιστορικά δράματα στοχεύουν στην επαναφορά της ενασχόλησης με την παράδοση, την Ιστορία και τα φυλετικά ιδεώδη. Ο διάλογος με την μακρινή Ιστορία που συντελείται κατά τη μεσοπολεμική περίοδο συνδέεται με το ιδεολογικό κλίμα του πνευματικού εθνισμού και προσλαμβάνει διαφορετική χροιά ανάλογα με τον κάθε δημιουργό. Η στροφή προς την παράδοση και τη θρησκεία έρχεται να καλύψει το κενό της ασφάλειας απέναντι στην έλλειψη σταθερών πολιτικών θεσμών.Η θρησκεία αποτέλεσε συστατικό στοιχείο της ταυτότητας του Έθνους, εξαιτίας του ρόλου που έπαιξε η Εκκλησία στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με την πρόοδο των χρόνων στα ιστορικά και πατριωτικά δράματα η θρησκεία εξακολουθεί να συνδέεται με το Έθνος, ενώ στα αστικά δράματα αντιμετωπίζεται ως εσωτερικό βίωμα. Οι συγγραφείς στηλιτεύουν την αρνητική συμπεριφορά του κλήρου, ενώ στέκονται με σεβασμό απέναντι στο θρησκευτικό φαινόμενο. Η Εκκλησία στην καχυποψία που αντιμετωπίζει, απαντά με μια προσπάθεια να διατηρήσει το ρόλο του θεματοφύλακα της ταυτότητας και των παραδόσεων του Έθνους. Έτσι το θέατρο ως προβολέας της εκάστοτε συγκυρίας, στέκεται κριτικά απέναντι στο θέμα της θρησκείας, αναπαράγει στοιχεία της Ορθόδοξης Θεολογίας και άλλοτε επιστρατεύει το θρησκευτικό φαινόμενο σε περιόδους που τίθεται σε κίνδυνο η εσωτερική συνοχή του κράτους.