Traduire la politique performative et intermédiale chez Frida Kahlo: lire le corps pictural, peindre le corps littéraire

Abstract

The objective of this doctoral thesis is to scrutinize Mexican artist Frida Kahlo’s (1907-1954) political project, a project inherent to the artist’s production. This political project or plan articulates itself by means of two dimensions. The first dimension is that of performativity, which is related to identity, and the second dimension concerns intermediality, which is related to aesthetics. These two dimensions intermingle in Kahlo’s art and they constitute its guiding principles. They are also related to the following concepts: constructed identities and practices, Mexicanity, surreality, femininity, sexuality, mediation, creativity, aesthetics. The intervention of literary practice and more precisely of poetry in this doctoral thesis turns out to be an attempt of “translation”. Through this poetic attempt the traces of Kahlo’s political project are followed. Poetry becomes here the topos where an intermediality of the intermediality and a performativity of the performativity are created, elaborated, registered. Moreover, in the thesis poetry constitutes a “reading” which formulates a “commentary” on both the theory and the paintings presented. Finally, the theoretical points addressed in this doctoral thesis bring forth interdisciplinarity as well as pictorial and literary creation, that is painting and poetry. These parameters form a nucleus where various disciplines – including psychoanalysis, literary criticism, philosophy, feminism and art history – interact by means of a dialogue.

Στόχος της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των πολιτικών προεκτάσεων του εικαστικού έργου της Μεξικανής καλλιτέχνιδος Φρίντα Κάλο (1907-1954). Το πολιτικό πλάνο της Κάλο διαρθρώνεται μέσα από τις εξής δύο διαστάσεις: την επιτελεστικότητα, η οποία σχετίζεται με την έννοια της ταυτότητας, και τη διαμεσότητα, η οποία αφορά στην έννοια της αισθητικής. Αυτές οι δύο διαστάσεις διασταυρώνονται μέσα στο έργο της Κάλο και αποτελούν την κατευθυντήριο γραμμή του. Είναι στενά συνδεδεμένες με τις ακόλουθες έννοιες: κατασκευασμένες ταυτότητες και πρακτικές, μεξικανικότητα, υπερ-πραγματικότητα, γυναίκα, φυλετικότητα, μέσο, δημιουργικότητα, αισθητική. Η παρέμβαση μέσω της λογοτεχνικής έκφρασης και συγκεκριμένα μέσω της ποίησης στην παρούσα διδακτορική διατριβή καθιστά την απόπειρα «μεταφραστική». Μέσω της ποιητικής απόπειρας και οδού η διδακτορική διατριβή ακολουθεί τα χνάρια του πολιτικού σχεδίου της Κάλο. Επιπλέον, η ποίηση αποτελεί εδώ τον «τόπο» όπου δημιουργείται, αναδύεται και εγγράφεται μια διαμεσότητα της διαμεσότητας καθώς και μια επιτελεστικότητα της επιτελεστικότητας. Η ποίηση στην παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί «ανάγνωση». Παράλληλα, διατυπώνει ένα «σχόλιο» τόσο σχετικά με τη θεωρία όσο και σχετικά με τους πίνακες της Κάλο υπό μελέτη. Τέλος, η θεωρία στην οποία γίνεται αναφορά εδώ έχει ως σκοπό να αναδείξει τη διεπιστημονικότητα, την εικαστική δημιουργία καθώς επίσης και τη λογοτεχνική πρακτική (ποίηση). Αυτές οι τρεις παράμετροι αποτελούν τον πυρήνα μέσα στον οποίο αλληλεπιδρούν και συνδιαλέγονται επιστήμες όπως η ψυχανάλυση, η κριτική της λογοτεχνίας, η φιλοσοφία, ο φεμινισμός και η ιστορία τέχνης.