Η διερεύνηση των επιδράσεων της συμμετοχής σε ελληνικούς χορούς στην αντιλαμβανόμενη κατάσταση της υγείας ενήλικων ατόμων

Abstract

The participation in dance can bring about numerous benefits to the dancers on many different levels. Via dance the participants learn to become members of a group and to express their feeling and emotions physically in a non-aggressive manner. Familiarity with their bodies is increased and they learn to use it creatively. Furthermore, physical flexibility, movement co-ordination and cardiovascular fitness improve. For these reasons dance is sometimes referred to as sport or art because it combines gymnastic and artistic qualities, or as a healing art because it promotes physical and mental well-being. However, on reviewing the literature, it seems that there is a lack of research efforts noted regarding the effectiveness of social/traditional dance and especially Greek dances on improving perceived health state. The purpose of the present study was to examine the effects of the participation in Greek dances in perceived health state of adults. In the research participated voluntarily two hundreds and thirty-five healthy people, women and men, members of Cultural Dancing Clubs or Centers of Old People’s Open Protection from the city of Thessaloniki. Subjects’ physical characteristics were: age: 58,30+9,83 (x+SD) years old, height: 164,91+7,20 cm and body mass: 72,90+9,81 Kg. Of the total number of individuals, 71 middle aged, 51,92+4,99 years old, and 55 elderly, 65,95+2,04 years old, constituted the experimental group and 52 middle age, 47,27+2,99 years old, and 57 elderly, 68,95+4,79 years old individuals constituted the control group. The subjects of the experimental group were at the 18th session/lesson of Greek dances attendance and for the purpose of the research participated in a group session of Greek dances performance, while the subjects of the control group didn’t attend any program of exercise or dancing and participated in a discussion and seating type activities session. The duration of the sessions was 60 min. Approximately 5 min before the sessions all the subjects completed questions regarding their health and the Life Satisfaction Inventory, while the subjects of the experimental group completed questions regarding the effects in life of the participation in the Greek dances program, as well. Approximately 5 min before and 5 min after the sessions they completed scales of psychological state evaluation and specifically: the Profile of Mood States, the Self-Report Mood Scale, the Subjective Exercise Experiences Scale and the State Self-Esteem Scale. In addition, the subjects of the experimental group completed the Physical Activity Enjoyment Scale, the Feeling Scale and the Rating of Perceived Exertion (RPE) after the Greek dances session. Furthermore, heart rate (HR) measurements at rest, at 30 min and 60 min, as well as measurements of the executed steps by Omron pedometers, for evaluating the intensity and the amount of muscle activity were performed. For data analysis were used descriptive and frequency analysis, the non-parametric test Wilcoxon, Multivariate Analysis of Variance and ANOVA for differences test, correlation analysis with Pearson correlation coefficient, and reliability test with the reliability coefficient a of Cronbach, from the SPSS version 17 for windows.Regarding health, it was proved that a significantly greater percentage of subjects of the experimental group, who attend Greek dances program, determine their health as very good and better in comparison with that of age-mates and feel greater life satisfaction than the subjects of the control group who don’t participate in any program. The subjects of the experimental group consider that their participation in the program had multiple influences in their lives and the 100% considers that they had benefited from it. After the Greek dances session HR increased significantly from 76,37+6,07 to 131,85+20,08 b/min for middle-aged people and from 72,49+5,58 σε 121,68+16,44 b/min for elderly people of the experimental group. This increase showed that the performed Greek dances was an intense activity, having activated the 78,44% of HRmax of middle aged people and the 78,99% of HRmax of the elderly people. However, according to the index of subjective fatigue of RPE scale, subjects realized dances as a mild activity. Moreover, the middle aged executed 4530,94+704,25 steps and the elderly 3395,53+843,02 steps, a fact which indicates that in the 1 hour of Greek dances the middle aged people executed almost half and the elderly people more than the 1/3 of the daily recommended amount coming up to 10000 steps in order to be considered active. Regarding the variables of psychological state after the Greek dances session in middle-aged and elderly subjects of the experimental group were observed significant decreases in tension, depression, confusion, anger, fatigue, total mood disturbance and psychological stress, while there were observed significant increases in vigour, exhilaration, well-being, moods, self-esteem of performance, social self-esteem and self-esteem of appearance. Moreover, there was observed a very high score in the perception of pleasure from the Greek dances that ranged at 113,89+18,13 and 115,60+17,99 degrees, for middle-aged and elderly, respectively. In reverse, in the control group there was observed no positive alteration after the participation in the discussion and seating type activities session in both age subgroups, middle-aged and elderly. However, in elderly subjects of the control group were observed significant negative effects concerning significant increases in tension, confusion and total mood disturbance, as well as significant decrease of moods. In addition, high correlation and reliability coefficients of the measuring instruments variables were found, showing that all the used instruments for the psychological states measurements are reliable and valid. To sum up, in the present study there were observed very significant effects in the measured variables of perceived health state due to the participation in Greek dances. These effects can probably be explained by the fact that, indeed, Greek dances are a form of aerobic exercise, as was shown from the percentage of HRmax activation, which may possibly result in physical effects and rhythmical, abdominal breathing. Additionally, during Greek dances the rhythm and intensity of the performed work are determined by the music which is an important element that contributes to the feeling of flow and distraction from the problems, as well as to the sense of freedom and non-perception of fatigue that possibly other forms of exercise of the same intensity may not bring about to the participants. However, the most important fact is the high levels of pleasure experienced by the participants in Greek dances, a key-element in maximizing the benefits as for perceived health state, in non-perception of fatigue, as well as in exercise programs adherence. Consequently, it could be said that Greek dances are an ideal and enjoyable alternative form of aerobic exercise bringing in significant subjective health state improvement for middle-aged and elderly people.

Η συμμετοχή σε χορό μπορεί να αποφέρει πολλά οφέλη στους χορευτές σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Μέσω του χορού οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να γίνονται μέλη μιας ομάδας και να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις συγκινήσεις τους σωματικά με έναν μη-επιθετικό τρόπο. Αυξάνεται η εξοικείωση με το σώμα τους και μαθαίνουν να το χρησιμοποιούν δημιουργικά. Επιπλέον, βελτιώνονται η ευκαμψία, ο συντονισμός των κινήσεων και η καρδιοαγγειακή φυσική κατάσταση. Γι’ αυτούς τους λόγους κάποιες φορές ο χορός αναφέρεται ως σπορ ή τέχνη γιατί συνδυάζει ιδιότητες γυμναστικές και καλλιτεχνικές, και άλλες ως μία θεραπευτική τέχνη, διότι προάγει τη σωματική και ψυχική ευεξία. Ωστόσο, από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, φαίνεται ότι λίγες είναι οι ερευνητικές προσπάθειες όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του λαϊκού/παραδοσιακού χορού και πιο συγκεκριμένα των Ελληνικών χορών στη βελτίωση της αντιλαμβανόμενης κατάστασης της υγείας. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση των επιδράσεων της συμμετοχής σε Ελληνικούς χορούς στην αντιλαμβανόμενη κατάσταση της υγείας ενήλικων ατόμων. Στην έρευνα συμμετείχαν εθελοντικά διακόσια τριάντα πέντε υγιή άτομα, γυναίκες και άνδρες, μέλη Πολιτιστικών Συλλόγων ή Κέντρων Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων από το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Τα φυσικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων ήταν: ηλικία: 58,30+9,83 (x+SD) χρόνια, ύψος: 164,91+7,20 cm και σωματική μάζα: 72,90+9,81 Kg. Από το συνολικό αριθμό των ατόμων του δείγματος, 71 άτομα μέσης ηλικίας, 51,92+4,99 χρ. και 55 άτομα τρίτης ηλικίας, 65,95+2,04 χρ., αποτέλεσαν την πειραματική ομάδα, και 52 άτομα μέσης ηλικίας, 47,27+2,99 χρ. και 57 άτομα τρίτης ηλικίας, 68,95+4,79 χρ., αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Τα άτομα της πειραματικής ομάδας βρίσκονταν στη 18η μονάδα/μάθημα παρακολούθησης Ελληνικών χορών και για το σκοπό της έρευνας συμμετείχαν σε μία μονάδα ομαδικής εξάσκησης/εκτέλεσης Ελληνικών χορών, ενώ τα άτομα της ομάδας ελέγχου δεν παρακολουθούσαν κανένα πρόγραμμα άσκησης ή χορών και συμμετείχαν σε μία μονάδα συζήτησης και σε καθιστικού τύπου δραστηριότητες. Η διάρκεια των μονάδων ήταν 60 min. Περίπου 5 min πριν τις μονάδες όλα τα άτομα συμπλήρωσαν ερωτήσεις αναφορικά με την υγεία τους και τo Life Satisfaction Inventory, ενώ τα άτομα της πειραματικής ομάδας απάντησαν και σε ερωτήσεις αναφορικά με τις επιδράσεις στη ζωή από τη συμμετοχή στο Πρόγραμμα των Ελληνικών χορών. Περίπου 5 min πριν και 5 min μετά τη μονάδα συμπλήρωσαν κλίμακες αξιολόγησης της ψυχικής κατάστασης και συγκεκριμένα: το Profile of Mood States, τη Self-Report Mood Scale, τη Subjective Exercise Experiences Scale και τη State Self-Esteem Scale. Επιπλέον, τα άτομα της πειραματικής ομάδας μετά τη μονάδα των Ελληνικών χορών συμπλήρωσαν τη Physical Activity Enjoyment Scale, τη Feeling Scale και το Rating of Perceived Exertion (RPE). Ακόμη, στα άτομα της πειραματικής ομάδας πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις της καρδιακής συχνότητας (ΚΣ) στην ηρεμία, στα 30 min και στα 60 min, καθώς και μετρήσεις των εκτελούμενων βημάτων με βηματομετρητές Omron, για την αξιολόγηση της έντασης και της ποσότητας της μυϊκής δραστηριότητας. Για την επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε περιγραφική ανάλυση και ανάλυση συχνοτήτων, το μη-παραμετρικό test Wilcoxon, Πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης και ANOVA για τον έλεγχο ύπαρξης διαφορών, ανάλυση συσχέτισης με το συντελεστή συσχέτισης Pearson και έλεγχος αξιοπιστίας με το συντελεστή αξιοπιστίας a του Cronbach, από το SPSS version 17 για windows. Αναφορικά με την υγεία, αποδείχθηκε ότι σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων της πειραματικής ομάδας που παρακολουθούν πρόγραμμα Ελληνικών χορών προσδιορίζει την υγεία του ως πολύ καλή και καλύτερη σε σύγκριση με αυτή συνομηλίκων και αισθάνεται μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή σε σχέση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου που δε συμμετέχουν σε κανένα πρόγραμμα. Τα άτομα της πειραματικής ομάδας θεωρούν ότι η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα είχε πολλαπλές επιδράσεις στη ζωή τους και το 100% θεωρεί ότι ωφελήθηκε από αυτήν. Μετά τη μονάδα των Ελληνικών χορών η ΚΣ αυξήθηκε σημαντικά από 76,37+6,07 σε 131,85+20,08 b/min για τα μέσης ηλικίας άτομα και από 72,49+5,58 σε 121,68+16,44 b/min για τα τρίτης ηλικίας άτομα, της πειραματικής ομάδας. Η αύξηση αυτή έδειξε ότι οι εκτελούμενοι Ελληνικοί χοροί ήταν μία έντονη δραστηριότητα, αφού ενεργοποίησε το 78,44% της ΚΣmax για τα άτομα μέσης ηλικίας και το 78,99% της ΚΣmax για τα άτομα τρίτης ηλικίας. Εντούτοις, σύμφωνα με το δείκτη υποκειμενικής κόπωσης της κλίμακας RPE, τα άτομα αντιλήφθηκαν τους χορούς ως ήπια δραστηριότητα. Ακόμη, τα άτομα μέσης ηλικίας εκτέλεσαν 4530,94+704,25 βήματα και τα άτομα τρίτης ηλικίας 3395,53+843,02 βήματα, γεγονός που δείχνει ότι στη 1 ώρα των Ελληνικών χορών τα άτομα μέσης ηλικίας εκτέλεσαν σχεδόν το μισό και τα άτομα τρίτης ηλικίας πάνω από το 1/3 της ημερήσιας συνιστώμενης ποσότητας που ανέρχεται στα 10000 βήματα, προκειμένου να θεωρηθούν ενεργοί. Αναφορικά με τις μεταβλητές της ψυχικής κατάστασης μετά τη μονάδα Ελληνικών χορών στα άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας της πειραματικής ομάδας παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις στην ένταση, την κατάθλιψη, τη σύγχυση, το θυμό/επιθετικότητα, την κόπωση, τη συνολική παρενόχληση της διάθεσης και το ψυχολογικό στρες, ενώ παρατηρήθηκαν σημαντικές αυξήσεις στην ενεργητικότητα, την εκτόνωση, την ευεξία, τις διαθέσεις, την αυτοεκτίμηση απόδοσης, την κοινωνική αυτοεκτίμηση και την αυτοεκτίμηση εμφάνισης. Ακόμη, παρατηρήθηκε πολύ υψηλό σκορ στην αντίληψη της ευχαρίστησης από τους Ελληνικούς χορούς που κυμάνθηκε στους 113,89+18,13 και 115,60+17,99 βαθμούς, για τα άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας, αντίστοιχα. Αντίθετα, στην ομάδα ελέγχου δεν παρατηρήθηκε καμία θετική μεταβολή μετά τη συμμετοχή στη μονάδα συζήτησης και καθιστικού τύπου δραστηριοτήτων και στις δύο ηλικιακές υποομάδες, άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας. Εντούτοις, στα άτομα τρίτης ηλικίας της ομάδας ελέγχου παρατηρήθηκαν σημαντικές αρνητικές επιδράσεις που αφορούσαν σε σημαντικές αυξήσεις της έντασης, της σύγχυσης και της συνολικής παρενόχλησης της διάθεσης, καθώς και σε σημαντική μείωση των διαθέσεων. Επιπρόσθετα, βρέθηκαν υψηλοί συντελεστές συσχέτισης και αξιοπιστίας των μεταβλητών των οργάνων μέτρησης, οι οποίοι έδειξαν ότι όλα τα όργανα μέτρησης των ψυχικών καταστάσεων που χρησιμοποιήθηκαν είναι αξιόπιστα και έγκυρα. Συνοπτικά, στην παρούσα έρευνα παρατηρήθηκαν πολύ σημαντικές επιδράσεις στις μετρούμενες μεταβλητές της αντιλαμβανόμενης κατάστασης της υγείας λόγω της συμμετοχής σε Ελληνικούς χορούς. Οι επιδράσεις αυτές πιθανά αιτιολογούνται από το γεγονός ότι, πράγματι, οι Ελληνικοί χοροί αποτελούν μία μορφή αερόβιας άσκησης, όπως φάνηκε από το ποσοστό ενεργοποίησης της ΚΣmax, που ενδεχομένως μπορεί να οδηγεί σε φυσιολογικές επιδράσεις και σε ρυθμική, κοιλιακή αναπνοή. Επιπλέον, κατά τους Ελληνικούς χορούς ο ρυθμός και η ένταση του εκτελούμενου έργου καθορίζονται από τη μουσική η οποία είναι ένα σημαντικό στοιχείο που συμβάλλει στην αίσθηση ροής και περίσπασης από τα προβλήματα, καθώς και στην αίσθηση ελευθερίας και μη-αντίληψης της κόπωσης που ενδεχομένως άλλες μορφές άσκησης της ίδιας έντασης δεν μπορούν να επιφέρουν στους συμμετέχοντες. Εντούτοις, το σημαντικότερο όλων είναι τα υψηλά επίπεδα ευχαρίστησης που δοκιμάζουν οι συμμετέχοντες σε Ελληνικούς χορούς, στοιχείο κλειδί για τη μεγιστοποίηση των ωφελειών όσον αφορά την αντιλαμβανόμενη κατάσταση της υγείας, για τη μη-αντίληψη της κόπωσης, αλλά και για την παραμονή σε προγράμματα άσκησης. Συνεπώς, μπορεί να ειπωθεί ότι οι Ελληνικοί χοροί είναι μία ιδανική και ευχάριστη εναλλακτική μορφή αερόβιας άσκησης που επιφέρει σημαντική βελτίωση της αντιλαμβανόμενης κατάστασης της υγείας των ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας.