Μελέτη διατροφικών συμπεριφορών ατόμων που έχασαν βάρος και επιτυχώς διατήρησαν μέρος της απώλειας βάρους

Abstract

The present doctorate thesis examined the characteristics and dietary behaviors contributing to weight loss maintenance, comparing between maintainers and regainers, in a sample of the Greek population. A qualitative study, employing focus groups, and the observational study MedWeight were conducted. Participants were men and women 18-65 years old, who had been at least overweight, had intentionally lost ≥ 10% of their weight, and were maintaining this loss for ≥ 1 year (maintainers), or had regained weight (regainers). Demographics, weight history, dietary behaviors, physical activity, sleep habits and social support were assessed online through the MedWeight website. Dietary assessment comprised two telephone 24h recalls. Participants were followed-up after one year. Four focus groups of maintainers (n=27) and four of regainers (n=17) were conducted. Maintainers continuously exercised, applied specific dietary techniques, and were vigilant regarding weight. Regainers considered behaviors leading to weight loss as separate from their normal lifestyle. The MedWeight sample consisted of 362 maintainers and 166 regainers (61% women). Maintenance was associated with greater initial loss, self-weighing, walking, a slow eating rate, and additionally in men with vigorous physical activity, adherence to a dietary pattern featuring whole grains and light dairy, and involvement in food preparation. Regaining was associated with adherence to a junk food dietary pattern, external locus of control, social support in the form of reminders/suggestions, and additionally in men with meals “on the go” and low sleep quality. Dietary energy intake did not differ between groups. 199 of the initial maintainers were followed-up. The main predictor of continuous maintenance was initial weight loss. In conclusion, many lifestyle factors differentiate those who maintain the weight loss from those who regain weight.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνεί τα χαρακτηριστικά και τις διατροφικές συμπεριφορές που συμβάλλουν στη μακροχρόνια διατήρηση της απώλειας βάρους, συγκρίνοντας μεταξύ διατηρούντων και επανακτησάντων την απώλεια, σε δείγμα του ελληνικού πληθυσμού. Το ερευνητικό μέρος αποτελείται από μία ποιοτική μελέτη ομάδων εστίασης, και την μελέτη παρατήρησης MedWeight. Συμμετείχαν εθελοντές ηλικίας 18-65 ετών, που είχαν υπάρξει τουλάχιστον υπέρβαροι, είχαν σημειώσει σκόπιμη απώλεια βάρους ≥10%, και είτε διατηρούσαν την απώλεια αυτή για ≥1 έτος (διατηρούντες), είτε είχαν επανακτήσει βάρος (επανακτήσαντες). Στις ομάδες εστίασης συζητήθηκαν οι μέθοδοι και τα κίνητρα της απώλειας, και οι δυσκολίες και τακτικές αντιμετώπισής τους στην διατήρηση. Στον ιστότοπο της MedWeight συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια δημογραφικών χαρακτηριστικών, ιστορικού βάρους, διατροφικών συμπεριφορών, άσκησης, συνηθειών ύπνου και κοινωνικής υποστήριξης. Η διαιτητική αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε μέσω δύο τηλεφωνικών ανακλήσεων 24ώρου. Οι εθελοντές επανεξετάσθηκαν ένα χρόνο μετά. Πραγματοποιήθηκαν 4 ομάδες εστίασης με διατηρούντες (n=27) και 4 με επανακτήσαντες (n=17). Οι διατηρούντες έκαναν άσκηση, παρέμεναν σε εγρήγορση, και συνέχιζαν να εφαρμόζουν συγκεκριμένες διαιτητικές τεχνικές. Οι επανακτήσαντες θεωρούσαν τις συμπεριφορές που οδήγησαν στην απώλεια ξεχωριστές από τον φυσιολογικό τους τρόπο ζωής. Στη MedWeight συμμετείχαν 362 διατηρούντες και 166 επανακτήσαντες (61% γυναίκες). Οι διατηρούντες ήταν 29 (24-37) ετών με ΔΜΣ 25 (23-28) kg/m2, ενώ οι επανακτήσαντες 34 (28-46) ετών με ΔΜΣ 30 (28-34) kg/m2 (p<0,001 και για τις δύο συγκρίσεις). Η αρχική απώλεια βάρους ήταν μεγαλύτερη για τους διατηρούντες, 24% (19-31%), έναντι 16% (14-21%) για τους επανακτήσαντες, p<0,001. Οι διατηρούντες βρίσκονταν σε βάρος μικρότερο από το αρχικό τους κατά 19% (15-26%), για 3 (2-6) έτη. Το 69% των διατηρούντων ζυγίζονταν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των επανακτησάντων ήταν 48%, p<0,001. Οι άνδρες διατηρούντες ανέφεραν περισσότερη έντονη άσκηση και περισσότερο περπάτημα από ό,τι οι επανακτήσαντες, ενώ στις γυναίκες διέφερε αντίστοιχα μόνο το περπάτημα. Η διαιτητική πρόσληψη ενέργειας δεν διέφερε μεταξύ διατηρούντων και επανακτησάντων (1.782±689 έναντι 1.857±721 kcal/ημέρα αντίστοιχα, p=0,191). Η προσκόλληση σε ένα junk διαιτητικό πρότυπο σχετιζόταν με την επανάκτηση, ενώ επιπλέον οι άνδρες διατηρούντες παρουσίασαν μεγαλύτερη προσκόλληση σε υγιεινό διαιτητικό πρότυπο. Οι άνδρες διατηρούντες, σε σχέση με τους επανακτήσαντες, ήταν πιο συχνά υπεύθυνοι για την παρασκευή του φαγητού και είχαν μικρότερη πιθανότητα να καταναλώνουν γεύματα «στο πόδι». Η εξωτερική εστία του ελέγχου, η κακή ποιότητα ύπνου και η κοινωνική υποστήριξη με τη μορφή υποδείξεων σχετίζονταν με την επανάκτηση. Στην παρακολούθηση του ενός έτους συμμετείχαν 199 αρχικά διατηρούντες (78% απόκριση). Κυριότερος προβλεπτικός παράγοντας της συνεχιζόμενης διατήρησης ήταν η αρχική απώλεια βάρους. Συμπερασματικά, ποικίλοι παράγοντες του τρόπου ζωής διαφοροποιούν τα άτομα που διατηρούν μακροχρόνια απώλεια βάρους από εκείνους που επανακτούν. Οι κύριοι άξονες της διατήρησης είναι η άσκηση, η δίαιτα, ως συνολική έννοια που περιλαμβάνει την αποφυγή ενός junk διαιτητικού προτύπου, η τακτική ζύγιση, και η δέσμευση στην αλλαγή της συμπεριφοράς.