Από τη σχολική αποτελεσματικότητα στην ποιότητα της σχολικής ζωής: εμπειρική προσέγγιση στο ελληνικό σχολείο

Abstract

School climate is a psycho-socio-pedagogical term, an individual and collective sense of school life and its’ reflection on students. School climate has been studied as a factor of "school effectiveness", and has been linked to the scientific approaches of "quality in education", two key concepts, in the context of modern educational movement for change, which, however, seem complex. In the present research there were studied the correlations between the characteristics that consist essential parts of school life with the factors through which the quality of the classroom and school climate is assessed. Moreover, the interrelationships, among characteristics of school life on which school climate depends, were studied, demonstrating the importance of a factor to the other, and therefore the cumulative significance of all, significance which promotes the psycho-pedagogical climate to a central pedagogical constant that ensures the socio-pedagogical term "quality of school life", which here means, and is proposed as the very essence of education. "Quality of school life" is seen as necessary to be a priority and therefore to be ensured at school level. At this level, school unit policy is involved, for which we gathered information from parents and teachers. As evidenced by the research, regarding teaching and learning environment, school unit policy needs to exist and to depend on the voice of the students about school life. Certain factors –data have been encountered so, which, when they are part of school policy, they are positively related to the emergence and promotion of key terms and concepts that introduce school climate, promoting "quality of school life "and enable the school unit effective, not in terms of student performance but in terms of psycho-socio-pedagogical dynamics. We were led, thus, to a humanitarian, human centered and student-centered re-signification of both, school effectiveness and quality in education, linking them with the Greek school and with school as a system and educational organization, but especially between them, in a manner to co-evolve, to function together and to synthesize both of them a proposal for a new index not of improving but of educational and pedagogical development of school unit within the meaning of the "quality of school life."

Το σχολικό κλίμα συνιστά έννοια ψυχο-κοινωνικο-παιδαγωγική, ατομική και συλλογική αίσθηση της σχολικής ζωής και των αντανακλάσεών της στους μαθητές. Έχει μελετηθεί ως παράγοντας «σχολικής αποτελεσματικότητας», ενώ έχει συνδεθεί με τις επιμέρους επιστημονικές προσεγγίσεις της «ποιότητας στην εκπαίδευση», δύο βασικές έννοιες στο πλαίσιο του σύγχρονου εκπαιδευτικού κινήματος περί αλλαγής, οι οποίες, ωστόσο, φαίνεται πως νοσούν. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκαν οι συσχετίσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών που συστήνουν βασικούς άξονες της σχολικής ζωής με τους παράγοντες μέσω των οποίων αξιολογείται η ποιότητα του κλίματος της σχολικής τάξης και του σχολείου. Μελετήθηκαν ακόμη οι αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ χαρακτηριστικών της σχολικής ζωής από τα οποία το σχολικό κλίμα εξαρτάται, που αποδεικνύουν τη σημασία του ενός παράγοντα για τον άλλο και γι’ αυτό την αθροιστική σημαντικότητα όλων, σημαντικότητα η οποία ανάγει το ψυχοπαιδαγωγικό κλίμα σε κεντρική παιδαγωγική σταθερά που διασφαλίζει την με ψυχοπαιδαγωγικούς και κοινωνικοπαιδαγωγικούς όρους «ποιότητα της σχολικής ζωής», η οποία εδώ νοείται και προτείνεται ως η πεμπτουσία της εκπαίδευσης. Η «ποιότητα της σχολικής ζωής» κρίνεται αναγκαίο να αποτελεί προτεραιότητα και γι’ αυτό να διασφαλίζεται σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Στο επίπεδο αυτό εμπλέκεται η πολιτική της σχολικής μονάδας για την οποία αντλήθηκαν πληροφορίες από γονείς και εκπαιδευτικούς. Όπως αποδεικνύεται από την έρευνα η πολιτική της σχολικής μονάδας σε επίπεδο διδασκαλίας και διαμόρφωσης περιβάλλοντος μάθησης χρειάζεται να υφίσταται και να εξαρτάται από τη φωνή των μαθητών σχετικά με τη ζωή τους στο σχολείο. Ανέκυψαν, έτσι, συγκεκριμένοι παράγοντες – δεδομένα σε επίπεδο πολιτικής–πρακτικής σχολικής μονάδας, που, όταν αποτελούν μέρος της πολιτικής του σχολείου, συνδέονται θετικά με την εμφάνιση και προαγωγή βασικότατων όρων και εννοιών που συστήνουν τελικά το σχολικό κλίμα, προωθώντας την «ποιότητα της σχολικής ζωής» και καθιστώντας τη σχολική μονάδα αποτελεσματική, όχι με όρους επιδόσεων αλλά με όρους ψυχοπαιδαγωγικής και κοινωνικοπαιδαγωγικής δυναμικής. Οδηγηθήκαμε, έτσι, σε μια ανθρωπιστική, ανθρωποκεντρική και μαθητοκεντρική ανα-σημασιοδότηση τόσο της σχολικής αποτελεσματικότητας όσο και της ποιότητας στην εκπαίδευση, συνδέοντάς τις με το ελληνικό σχολείο και ευρύτερα με το σχολείο ως σύστημα και εκπαιδευτικό οργανισμό, αλλά κυρίως μεταξύ τους, κατά τρόπο που να συνδιαλέγονται, να συνεξελίσσονται, να συλλειτουργούν και να συναποτελούν πρόταση για έναν νέο δείκτη όχι βελτίωσης αλλά εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής ανάπτυξης της σχολικής μονάδας μέσα από την έννοια της «ποιότητας της σχολικής ζωής».