Επίδραση εκπαιδευτικής παρέμβασης στη συμμόρφωση και έκβαση της θεραπευτικής αγωγής σε ασθενείς με άτονα έλκη

Abstract

Introduction: Venus leg ulceration is a chronic health problem which requiressystematic interventions from health care professionals. Compliance oradherence is the extent to which the treatment regimen is followed.Aim: The effectiveness of a nurse- led education package on venous leg ulcerpatients’ knowledge and concordance. Moreover, the effect of adherence onhealing rate and recurrence prevention was investigated, as well as anycorrelations between Knowledge and behavioral change or between adherenceand healing rate.Methods: The study sample was 65 venous leg ulcer patients. A quasiexperimentalwithout control group, pre, post and after three months test designwas applied. An educational 17 minute video was developed and implemented inleg ulcer patients. The «Whittener Activity Catalog of Self-Care in Venous Ulcer»(Panfil 2003), as well as a knowledge questionnaire were used to evaluate theeffectiveness of the educational intervention. Wound measurements were documented using digital planimetry (Gethin 2006).Statistical analysis: Statistical analysis was carried out with SPSS softwareversion 17.0. The Kolmogorov-Smirnov normality test was used to assess the distribution of data; it was concluded, that the data for knowledge and adherencefits a normal distribution, though wound measurements not. The internalconsistency of the questionnaires was measured by Cronbach α. Continuous datawere analyzed using the Student's T test and Mann--Whitney test. For statisticalsignificance, the probability value of < 0.05 was considered.Results: The mean age of the sample was 64,9 years (±14,1). 52% of theparticipants were female. The educational intervention led to statisticallysignificant improvements in patients’ knowledge for ulcer aetiology, compressionbandaging treatment, physical activity, nutrition, leg elevation and the need forcompression stockings following healing. Statistically significant improvements inpatient behaviours were demonstrated in the areas of "general compression","wearing compression bandages", "wearing compression hosiery", "mobility","temperature", "overload of the venous system", "prevention of skin damage" and"wound healing". In the area of mobility, statistically significant improvementswere demonstrated in leg elevation (p<0,001), leg exercises (p<0,001) and daily walks (p=0,015).The improvement was maintained 3 months after the programimplementation. Those on highest education level had better knowledge and werefound more compliant versus compulsory education group. There were nosignificant differences in overall adherence and adherence to compressiontherapy regarding sex, age and marital status. The highest improvement inknowledge resulted the highest overall adherence and adherence to compressiontherapy. There was statistically significant reduction of the size of the ulcer,though no correlation was found with the improvements of neither the adherencenor the knowledge.Conclusions: These findings suggest a significant effect of the educationalprogram addressed to venous leg ulcer patients. It can be integrated into clinicalpractice and used by health care professionals to promote adherence. The toolsfor evaluating adherence of this study can help nurses monitor, assess andpromote patient compliance in everyday practice.

Εισαγωγή: Η επούλωση των χρόνιων φλεβικών ελκών παραμένει ένα σύνθετοπρόβλημα στον κλινικό χώρο που απαιτεί παρεμβάσεις από εξειδικευμένουςεπαγγελματίες υγείας. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η συμμόρφωση ηοποία καθορίζεται από την έκταση κατά την οποία ακολουθείται το θεραπευτικόσχήμα.Σκοπός: Η διερεύνηση των μεταβολών των γνώσεων και της συμμόρφωσης τωνασθενών με φλεβικά έλκη στη θεραπευτική αγωγή μετά από εκπαιδευτικήπαρέμβαση μέσω ενός δομημένου εκπαιδευτικού προγράμματος. Επίσης, στόχοςήταν η διερεύνηση της πιθανής συμβολής της συμμόρφωσης στο βαθμόεπούλωσης και την πρόληψη των υποτροπών. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκαντυχόν συσχετίσεις μεταξύ των μεταβολών στη γνώσης και των μεταβολών στησυμμόρφωση, καθώς και μεταξύ του βαθμό συμμόρφωσης με το βαθμόεπούλωσης των ελκών. Μέθοδος: Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 65 ασθενείς με φλεβικά έλκη. Ημελέτη ήταν ημιπειραματική χωρίς ομάδα ελέγχου, με επαναλαμβανόμενεςμετρήσεις και παρέμβαση, με έλεγχο πριν αμέσως μετά, στο δεύτερο και στον τρίτο μήνα μετά την παρέμβαση. Αναπτύχθηκε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τημορφή οπτικοακουστικού υλικού (video) συνολικής διάρκειας 17 λεπτών πουχρησιμοποιήθηκε για την εκπαίδευση ασθενών με φλεβικά έλκη. Η αξιολόγησητης αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης πραγματοποιήθηκε με έναερωτηματολόγιο γνώσης, ένα ερωτηματολόγιο συμπεριφοράς, ενώπραγματοποιήθηκαν και μετρήσεις του εμβαδού του έλκους με το σύστημα τηςψηφιακής εμβαδομέτρησης.Στατιστική ανάλυση:. Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένωνχρησιμοποιήθηκε το Πακέτο Στατιστικής Ανάλυσης Κοινωνικών Επιστημών SPSS17.0. Με τη χρήση του κριτηρίου Kolmogorov-Smirnov βρέθηκε ότι μόνο οιδιαστάσεις του ερωτηματολογίου συμπεριφοράς και γνώσεων κατανέμοντανκανονικά ενώ το εμβαδόν έλκους δεν κατανεμόταν κανονικά. Η εσωτερικήαξιοπιστία των ερωτηματολογίων ελέγχθηκε με τη χρήση του συντελεστήCronbach’s-α. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ δυο ομάδωνχρησιμοποιήθηκε το Student’s t-test ή το μη παραμετρικό Mann-Whitney test. Για τη σύγκριση των παραγόντων μεταξύ των μετρήσεων χρησιμοποιήθηκε το pairedt-test ή το Wilcoxon signed test. Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα καιη στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05.Αποτελέσματα: Η μέση ηλικία του δείγματος ήταν τα 64,9 έτη (±14,1), ενώ το52,3% των ασθενών ήταν γυναίκες. Η βαθμολογία των γνώσεων αυξήθηκεστατιστικά σημαντικά (p<0,001) μετά την παρέμβαση όσον αφορά την αιτιολογίατου έλκους (p=0,008), τη θεραπεία ελαστικής περίδεσης (p=0,014), τη φυσικήδραστηριότητα (p<0,001), τη διατροφή (p=0,024), την ανύψωση των ποδιώνψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς (p<0,001) και την ανάγκη χρήσηςελαστικών καλτσών μετά τη επούλωση (p=0,001). Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκεστατιστικά σημαντική βελτίωση της συμμόρφωσης στη θεραπεία ελαστικήςπερίδεσης, στη χρήση ελαστικών καλτσών και επιδέσμων, στα μέτρα για τηνκινητικότητα, τη θερμότητα, τη φλεβική συμφόρηση, την επούλωση του έλκους,την αποφυγή δερματικής βλάβης, καθώς και της συνολικής συμμόρφωσης (p<0,001). Στατιστικά σημαντική βελτίωση παρουσιάστηκε στα μέτρακινητικότητας που περιελάμβαναν την ανύψωση των ποδιών ψηλότερα από τοεπίπεδο της καρδιάς (p<0,001), τις ασκήσεις ποδιών (p<0,001) και τουςκαθημερινούς περιπάτους (p=0,015). Η βελτίωση διατηρήθηκε μέχρι και τρεις μήνες μετά. Ακόμα, τόσο πριν όσο και μετά την εκπαιδευτική παρέμβαση οιλιγότερο μορφωμένοι ασθενείς είχαν μειωμένη συμμόρφωση στη θεραπευτικήαγωγή και λιγότερες γνώσεις, σε σύγκριση με τους περισσότερο μορφωμένους.Σε καμιά από τις 3 μετρήσεις δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφοράτης συμμόρφωσης στη θεραπεία ελαστικής περίδεσης και της συνολικήςσυμμόρφωσης ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και την οικογενειακή κατάσταση.Επιπλέον, βρέθηκε ότι όσο μεγαλύτερη ήταν η αύξηση της βαθμολογίας γνώσεωντων ασθενών τόσο μεγαλύτερη ήταν η βελτίωση της συμμόρφωσης στη χρήσηελαστικών επιδέσμων καθώς και της συνολικής συμμόρφωσης. Παρατηρήθηκεστατιστικά σημαντική μείωση του εμβαδού του έλκους των ασθενών μετά τηνεκπαιδευτική παρέμβαση. Εντούτοις, δεν βρέθηκε συσχέτιση της μείωσης αυτήςμε τις μεταβολές στη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή και στη βαθμολογίατης γνώσης. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν τηναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος στους ασθενείς με φλεβικάέλκη. Προτείνεται να ενσωματωθεί στην κλινική πρακτική, στη διάθεση τωνεπαγγελματιών υγείας που μπορούν να συνεισφέρουν στη βελτίωση τηςσυμμόρφωσης των ασθενών. Τα εργαλεία εκτίμησης της συμμόρφωσης τηςμελέτης αυτής, μπορούν να βοηθήσουν τους νοσηλευτές να παρακολουθούν, νααξιολογούν και να βελτιστοποιούν τη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή τωνασθενών με φλεβικά έλκη στην καθημερινή κλινική πρακτική με την αναγνώρισητων παραγόντων που επηρεάζουν τη συμμόρφωση.