Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και δείκτες πρώιμης αθηροσκλήρωσης

Abstract

Atherosclerosis is an inflammatory process of the arterial wall, and inflammation is an independent risk factor for cardiovascular disease (CVD). The association between inflammatory bowel diseases (IBD) and CVD remains equivocal. The aim of this study was to assess non-invasive markers of CV risk, carotid intima-media thickness (cIMT), arterial stiffness as assessed by pulse wave velocity (cfPWV), and lipoprotein-associated phospholipase A2 (Lp-PLA2) activity, as well as the levels of the adipokines resistin and adiponectin that play a role in both inflammation and likely atherosclerosis, in patients with IBD without history of CVD compared to a group of matched controls for traditional CVD risk factors. We included 44 patients with IBD, 29 with Crohn’s disease (CD) and 15 with ulcerative colitis (UC), and 44 controls matched for age, gender, body mass index (BMI) and smoking habits. Established CVD risk factors and IBD characteristics (disease duration, extent of bowel involvement, disease activity and treatment) were recorded. IBD patients had lower haemoglobin, total cholesterol, low-density lipoprotein cholesterol (LDL-C) and folic acid levels, and higher platelet count. cIMT was significantly higher in IBD patients compared to controls (0.62 vs. 0.52 mm; p<0.0005). There was no difference in cIMT between patients with CD and UC. Factors associated with cIMT were age, BMI and presence of IBD, with the latter making the greater unique contribution. There was no difference in cfPWV between patients and controls (6.8 vs. 6.4 m/s), but patients with CD had higher cfPWV compared to those with UC (7 vs. 6.3 m/s; p=0.044), and to controls. Smoking rates were significantly higher among CD patients. Factors associated with cfPWV were age, mean arterial pressure and smoking. Lp-PLA2 activity was significantly lower in patients with IBD (46.8 vs. 53.9 nmol/ml/min; p=0.011), but there was no difference in Lp-PLA2 to LDL-C ratio between the two groups. There was no difference in Lp-PLA2 between CD and UC patient. LDL-C was the only significant predictor of Lp-PLA2 activity. Resistin levels were significantly higher in IBD patients (13.7 vs. 10 ng/mL; p=0.022), but there was no difference in adiponectin levels. Resistin levels were significantly higher in patients with active disease (18.9 vs. 11.3 ng/mL; p=0.014). Adiponectin levels correlated inversely with both cIMT (rho=-0.255; p=0.021) and cfPWV (rho=-0.434; p<0.0005). This study showed increased cIMT in patients with IBD, and that IBD is a significant predictor of increased cIMT even when other CVD risk factors are taken into consideration. These findings are highly suggestive of an association between early arterial wall alterations and inflammation in IBD. Arterial stiffness and Lp-PLA2/LDL-C ratio are likely less sensitive markers. Adiponectin is inversely associated with arterial changes and might play a protective role.

Η αθηροσκλήρωση αποτελεί φλεγμονώδη διεργασία του αρτηριακού τοιχώματος και η φλεγμονή αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (ΚΑΝ). Η συσχέτιση μεταξύ φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου (ΦΝΕ) και ΚΑΝ παραμένει αμφιλεγόμενη. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση μη-επεμβατικών δεικτών ΚΑ κινδύνου, του πάχους του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων (cIMT), της αρτηριακής σκληρία όπως εκτιμάται με την ταχύτητα διάδοσης του σφυγμικού κύματος (cfPWV) και της ενεργότητας της λιποπρωτεϊνικής φωσφολιπάσης A2 (Lp-PLA2), καθώς και των επιπέδων των αντιποκινών ρεζιστίνης και αντιπονεκτίνης, οι οποίες παίζουν ρόλο τόσο στη φλεγμονή όσο πιθανώς και στην αθηροσκλήρωση, σε μια ομάδα ασθενών με ΦΝΕ χωρίς ιστορικό ΚΑΝ σε σύγκριση με μια ομάδα μαρτύρων με παρόμοιους κλασικούς παράγοντες ΚΑ κινδύνου. Συμπεριλήφθηκαν 44 ασθενείς με ΦΝΕ, 29 με Crohn (ΝC) και 15 με ελκώδη κολίτιδα (ΕΚ), και 44 μάρτυρες matched ως προς την ηλικία, το φύλο, τον δείκτη μάζας σώματος και τις καπνιστικές συνήθειες. Έγινε καταγραφή των καθιερωμένων παραγόντων ΚΑ κινδύνου και των χαρακτηριστικών των ΦΝΕ (διάρκεια νόσου, έκταση εντερικής προσβολής, ενεργότητα νόσου και θεραπευτική αγωγή). Οι ασθενείς με ΦΝΕ είχαν χαμηλότερα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, ολικής χοληστερόλης, χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL-C) και φυλλικού οξέος, και υψηλότερο αριθμό αιμοπεταλίων. Το cIMT ήταν σημαντικά υψηλότερο στους ασθενείς με ΦΝΕ σε σύγκριση με τους μάρτυρες (0.62 έναντι 0.52 mm, p<0.0005). Δεν βρέθηκε διαφορά στο cIMT μεταξύ των ασθενών με NC και ΕΚ. Παράμετροι που συσχετίσθηκαν με το cIMT ήταν η ηλικία, ο δείκτης μάζας σώματος και η παρουσία ΦΝΕ, με την τελευταία να παρουσιάζει την ισχυρότερη συσχέτιση. Δεν διαπιστώθηκε διαφορά στο cfPWV μεταξύ ασθενών και μαρτύρων (6.8 έναντι 6.4 m/s), ενώ οι ασθενείς με NC είχαν υψηλότερη cfPWV σε σύγκριση με αυτούς με ΕΚ (7 έναντι 6.3 m/s, p = 0.044) και με τους μάρτυρες. Το κάπνισμα ήταν συχνότερο στην ομάδα των ασθενών με NC. Παράμετροι που συσχετίσθηκαν με την cfPWV ήταν η ηλικία, η μέση αρτηριακή πίεση και το κάπνισμα. Η ενεργότητα της Lp-PLA2 ήταν σημαντικά χαμηλότερη στους ασθενείς με ΦΝΕ (46.8 έναντι 53.9 nmol/ml/min, p=0.011), ωστόσο δεν υπήρχε διαφορά στον λόγο Lp-PLA2 προς LDL-C μεταξύ των δύο ομάδων. Δεν διαπιστώθηκε διαφορά στην Lp-PLA2 μεταξύ ασθενών με ΝC και ΕΚ. Η LDL-C ήταν ο μόνος προγνωστικός παράγοντας της Lp-PLA2. Τα επίπεδα της ρεζιστίνης ήταν σημαντικά υψηλότερα στους ασθενείς με ΦΝΕ (13.7 έναντι 10 ng/mL, p=0.022), ενώ δεν υπήρχε διαφορά στα επίπεδα της αντιπονεκτίνης. Τα επίπεδα της ρεζιστίνης ήταν σημαντικά υψηλότερα στους ασθενείς με ενεργό νόσο (18.9 έναντι 11.3 ng/mL, p=0.014). Τα επίπεδα της αντιπονεκτίνης συσχετίσθηκαν αντιστρόφως τόσο με το cIMT (rho=-0.255, p=0.021) όσο και με το cfPWV (rho=-0.434, p<0.0005). Η παρούσα μελέτη έδειξε αυξημένο cIMT στους ασθενείς με ΦΝΕ, και ότι τα ΦΝΕ αποτελούν σημαντικό προγνωστικό παράγοντα της αύξησης του cIMT ακόμα και όταν ληφθούν υπόψιν οι υπόλοιποι παράγοντες ΚΑ κινδύνου. Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ πρώιμων αλλαγών του αρτηριακού τοιχώματος και της φλεγμονής στα ΦΝΕ. Η αρτηριακή σκληρία και ο λόγος Lp-PLA2/LDL-C είναι πιθανώς λιγότερο ευαίσθητοι δείκτες. Η αντιπονεκτίνη συσχετίσθηκε αντιστρόφως με τις αρτηριακές αλλαγές και παίζει πιθανώς προστατευτικό ρόλο.