Μελέτη ανταπόκρισης στο ανερχόμενο πρόβλημα της φυματίωσης στην Ελλάδα και χαρακτηριστικά του πληθυσμού

Abstract

For the realization of "2015 UN Millennium Development Goals”, a question arises pertaining to the course of tuberculosis in Greece and its relationship to patient adherence to treatment, given the fact that the country is undergoing a financial crisis and is a gateway for economic migrants. Methods: Data source were 1920 patients' records in the Anti-TB Department, “Sotiria” General Chest Diseases Hospital, Athens, Greece collaborating with the National Reference Centre of Mycobacteria, covering the years between 2007 - 2011 and the accompanying hospitalization records from the clinics for previously hospitalized cases. A special recording form was used, on the basis of a specific protocol.There was carried out a reconstruction of the questionnaire, covering 2007, a year before the financial crisis and 2010-11, the first years of the crisis, in order to measure prediction of medication interruption. For the statistical analysis was used the statistical package SPSS 17.0. Results: 1401 patients were diagnosed and treated with anti-tuberculosis first line drugs and 52 were treated as MDR & XDR tb patients-. Regarding n=1401 patients, there were Men: Women, 72%: 28%, with a mean age of 37,58 ± 17,10 years, 28.6% of the population were Greeks and 84% lived in the same area. 67% of patients showed a full compliance behavior. Gender, age, communication level, promiscuity with other patients, treatment adherence, comorbidity, the appropriate treatment given from the beginning and insurance coverage were associated with the completion of treatment. Those having excellent overall compliance were 7,254 times more likely to complete the treatment (ΔΕ 5,536-9,505) compared with the others, while those who were consistent in treatment were 4.427 (3.424 to 5.716) more likely to complete it. Accordingly, those who were insured were 1,795 times more likely to complete the treatment, relative to non-insured. Regarding the prediction of treatment discontinuation (n=954), only 38.3% of the patients who will make a first self-discontinuation of the medication during their treatment, will complete it. For patients with no discontinuation in their treatment - self-discontinuation or iatrogenicall - the average duration of treatment was 6,68 ± 3,54 months, while those with at least one discontinuation -regardless of the etiology- had an average duration of 7,38 ± 3,68 months (p = 0,032). The overall compliance during therapy has emerged as an independent prognostic factor (forward conditional method), ie. those who did not comply were additional likely to self-discontinue treatment 15 750 times the corresponding probability of those who complied. Conclusions: Since the beginning of treatment, measurable signs of either adherent/non-adherent behavior appeared, affecting mean treatment duration and completion. Duration of treatment was gradually diminished in the years of financial crisis. Healthcare professionals using population and behavioral characteristics as prognostic indicators can identify and manage a potential non-compliant patient for better adherence and completion in long-term therapy. Migrants ghettoization is a reason for local administration of therapy with safe implementation of DOTs programm, as instructed by WHO.

Καθώς οι προσπάθειες για να επιτευχθούν οι αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας -the 2015 UN Millennium Development Goals (MDGs)- φαίνεται να ευοδώνονται, τίθεται το ερώτημα σχετικά με την πορεία της φυματίωσης στην Ελλάδα και τη συσχέτισή της με τη συμμόρφωση των ασθενών στη μακροχρόνια θεραπεία τους μέσα από μία προσπάθεια αναδρομικής μέτρησής της, δεδομένου ότι η χώρα διανύει περίοδο οικονομικής κρίσης και επιπλέον αποτελεί πύλη εισόδου οικονομικών μεταναστών.Υλικό και Μέθοδος: Υλικό της μελέτης αποτέλεσαν οι φάκελοι των ασθενών του αρχείου του Αντιφυματικού Τμήματος για τα έτη 2007-2011, οι οποίοι ανέρχονταν σε 1920 και οι αντίστοιχοι/συνοδοί φάκελοι νοσηλείας από τις κλινικές, όταν είχε προηγηθεί νοσηλεία. Εργαλείο της μελέτης αποτέλεσε το δελτίο καταγραφής που σχηματίστηκε ειδικά για τις ανάγκες της συλλογής, από το Σεπτέμβριο 2010 έως το Δεκέμβριο 2012. Ανακατασκευή πραγματοποιήθηκε για τα έτη 2007 –προ της οικονομικής κρίσης-, 2010 & 2011 –κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης- προκειμένου για τη μέτρηση πρόγνωσης διακοπής της φαρμακευτικής αγωγής. Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS 17.0. Αποτελέσματα: Όπως προέκυψε, n=1401 ασθενείς ήταν υπό παρακολούθηση και θεραπεία με πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα ενώ n=52 αντιμετωπίζονταν ως πολυανθεκτικοί ή εξαιρετικά ανθεκτικοί ασθενείς. Οι πρώτοι είχαν αναλογία Άνδρες : Γυναίκες, 72%:28%, μέση ηλικία τα 37,58±17,10 έτη, το 28,6% του πληθυσμού ήταν Έλληνες και το 84% διέμενε στην περιοχή της Ομόνοιας. Το 67% των ασθενών παρουσίασε εικόνα πλήρους συμμόρφωσης. Το φύλο, η ηλικία, το επίπεδο συνεννόησης, ο συγχρωτισμός με άλλους ασθενείς, η συμμόρφωση/συνέπεια στην αγωγή, η συννοσηρότητα, το εξαρχής κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα και η ασφάλιση φαίνεται ότι συσχετίστηκαν με την ολοκλήρωση της θεραπείας. Όσοι είχαν άριστη γενική συμμόρφωση είχαν 7,254 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να ολοκληρώσουν τη θεραπεία (ΔΕ 5,536-9,505) σε σχέση με τους υπολοίπους, ενώ όσοι ήταν συνεπείς στην αγωγή είχαν 4,427 (3,424-5,716) περισσότερες πιθανότητες να την ολοκληρώσουν. Αντίστοιχα, όσοι ήταν ασφαλισμένοι είχαν 1,795 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να ολοκληρώσουν τη θεραπεία, σε σχέση με τους ανασφάλιστους. Αναφορικά με την πρόγνωση διακοπής της αγωγής (n=954) μόνο 38,3% από τους ασθενείς που θα κάνουν μία πρώτη διακοπή αυτόβουλα κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους θα την ολοκληρώσουν τελικά. Για τους ασθενείς με απλή φυματίωση που δεν έκαναν διακοπή στην αγωγή τους –αυτόβουλα ή ιατρογενώς- ο μέσος όρος διάρκειας της θεραπείας ήταν 6,68±3,54, ενώ όσοι έκαναν έστω και μία διακοπή ανεξαρτήτως αιτιολογίας είχαν μέση διάρκεια θεραπείας 7,38±3,68 μήνες (p=0,032). Η γενική συμμόρφωση κατά τη διάρκεια της θεραπείας αναδείχθηκε ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας (μέθοδος forward conditional), δηλ. όσοι δεν συμμορφώνονταν είχαν συμπληρωματική πιθανότητα να διακόψουν αυτόβουλα την αγωγή 15,750 φορές την αντίστοιχη πιθανότητα όσων συμμορφώνονταν. Συμπεράσματα: Όπως αποδεικνύεται στην παρούσα αναδρομική μελέτη, οι ασθενείς από την αρχή της θεραπείας έδωσαν μετρήσιμα - αξιολογήσιμα δείγματα συμμορφούμενης ή μη συμπεριφοράς που επηρέασε όχι μόνο τη μέση διάρκεια θεραπείας αλλά και την ολοκλήρωσή της, η χρονική διάρκεια της οποίας επηρεάστηκε και μειώθηκε σταδιακά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Οι επαγγελματίες υγείας χρησιμοποιώντας κάποια χαρακτηριστικά του πληθυσμού και της συμπεριφοράς του ως δείκτες πρόγνωσης, μπορούν να εντοπίσουν καλύτερα και να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα τον πιθανά μη συμμορφούμενο ασθενή με στόχο την καλύτερη συμμόρφωσή του και την ολοκλήρωση της μακροχρόνιας θεραπείας του. Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι η γκετοποίηση των πολυάριθμων αλλοδαπών ασθενών αποτελεί λόγο για εφαρμογή των προγραμμάτων DOTs, βάσει των δομικών στοιχείων του ΠΟΥ.