Η κιθάρα στο μουσικό γίγνεσθαι του πρώιμου 19ου αιώνα: θέματα τεχνικής και ερμηνείας με βάση σόλο έργα για κιθάρα των Mauro Giuliani και Fernado Sor, τα οποία σχετίζονται με την όπερα

Abstract

The early 19th century has left to the guitarists a large repertoire, which is composed by guitarists and left out from the lists of important works that have created the stylistic frame of the period. The present study, searching for the connection between this repertoire and the wider musical frame in which it was composed, approaches two main subjects, which have bidirectional relationship: the first is the position and the role of the guitar, as they are defined by its repertoire and the other is the issue of the decoding of this repertoire, both from the technical as well as from the performance practice's point of view. Dominant characteristic of the present research is that starting and final point is the interpretation. In other words, the questions and the issues studied include practical parameters and they deal with problems faced by a guitarist who interprets this repertoire. For this reason, it includes case studies, in which the guitar works based on opera works are compared with the respective operatic numbers. The works studied belong to the two main early 19th century guitarists-composers, M. Giuliani and F. Sor and give at the same time the opportunity to approach two major composers of the same period, Mozart and Rossini. More specific, the case studies refer to the following works:- Mauro Giuliani: Rossiniana op.119, a pot-pouri with themes from operas by G. Rossini.-Fernando Sor: Variations op.9, on the theme ‘Das klingelt so herrlich’ from the Magic Flute by W. A. Mozart, and'Six airs from Mozart's opera: the Magic Flute, op. 19. In the present thesis, one can clearly see the way Giuliani and Sor 'translated' and transformed into guitar music, the composers and the works which defined the stylistic idioms of their era, in their effort to place the guitar in the wider musical being. At the same time, it brings out the special character of the guitar: to represent the circles with points and removing the details, to succeed in giving the impression of the whole picture. This kind of approach helps the guitarists to handle particularities of their instrument, which may be considered restrictive. Finally, the case studies are a kind of mapping of the way – in this case the technique and the performance practice – through which the guitar player can go back to the initial source, in other words, the musical and stylistic background of the early 19th century. Consequently, they show how the guitar music under investigation can be interpreted not as plain isolated guitar music, but as if it were an expression of the musical heritage of this period.

Το ευρύ ρεπερτόριο που κληροδότησε στους κιθαρίστες ο πρώιμος 19ος αιώνας είναι συντεθειμένο στην πλειοψηφία του από κιθαρίστες και αποκλεισμένο από τις λίστες των σημαντικών έργων που όρισαν το στυλιστικό πλαίσιο της εποχής. Η παρούσα διατριβή, αναζητητώντας τη σύνδεσή του με το ευρύτερο μουσικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε, προσεγγίζει δύο καίρια ζητήματα, τα οποία έχουν μεταξύ τους αμφίδρομη σχέση: το ένα είναι η θέση και ο ρόλος της κιθάρας, όπως σηματοδοτείται από το ρεπερτόριό της και το άλλο είναι το ζήτημα της αποκωδικοποίησης του ρεπερτορίου αυτού, τόσο από τεχνική, όσο και από άποψη γενικότερης ερμηνευτικής πρακτικής. Βασικός άξονας της παρούσας διατριβής είναι ότι σημείο αφετηρίας και συνάμα τελική κατάληξη είναι η ερμηνεία, γεγονός που αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά της από τις θεωρητικές μελέτες. Δηλαδή τα ερωτήματα και τα επιμέρους θέματα που θίγονται έχουν πρακτική χροιά, καθότι προκύπτουν από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας ερμηνευτής και απευθύνονται σε ερμηνευτές. Για το λόγο αυτό κρίθηκε σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν ως βάση μελέτες περίπτωσης στις οποίες γίνεται συγκριτική μελέτη κιθαριστικών έργων που αποτελούν μεταγραφές και γενικότερα είναι βασισμένα σε οπερατικά αποσπάσματα, με τα αντίστοιχα οπερατικά αποσπάσματα. Για τις μελέτες περίπτωσης έχουν επιλεγεί έργα που έχουν συνθέσει οι δύο σημαντικότεροι κιθαρίστες-συνθέτες των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα, ο M. Giuliani και ο F. Sor. Επίσης, τα έργα έχουν επιλεγεί έτσι ώστε να δίνουν τη δυνατότητα μελέτης δύο σημαντικών συνθετών, που σηματοδότησαν τον πρώιμο 19ο αιώνα: του Mozart και του Rossini. Πιο συγκεκριμένα, στις μελέτες περίπτωσης εξετάζονται τα εξής έργα:- Mauro Giuliani: Rossiniana op.119, ένα ποτ-πουρί με θέματα από όπερες του G. Rossini.-Fernando Sor: Παραλλαγές op.9, επάνω στο θέμα ‘Das klingelt so herrlich’ από τον Μαγικό Αυλό του W. A. Mozart, και'Έξι άριες από την όπερα του Mozart: ο Μαγικός Αυλός', op. 19. Μέσα από την παρούσα μελέτη γίνεται σαφής ο τρόπος με τον οποίο ο Giuliani και ο Sor, αποκωδικοποίησαν και μετέφεραν στην κιθαριστική παρτιτούρα τους συνθέτες και τα έργα που χαρακτήρισαν την εποχή τους, εντάσσοντας έτσι το όργανό τους στο ευρύτερο μουσικό γίγνεσθαι. Παράλληλα αναδυκνείεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της κιθάρας: να αναπαριστά τους κύκλους με σημεία και αφαιρώντας τις λεπτομέρειες, να επιτυγχάνει τελικά την περιγραφή και τη συνολική εντύπωση της μεγάλης εικόνας. Μια προσέγγιση με αυτό το γνώμονα, βοηθάει τους κιθαρίστες να χειριστούν τις ιδιαιτερότητες του οργάνου, που συχνά μπορεί να θεωρηθούν περιοριστικές. Τέλος, η παρούσα έρευνα μέσω των μελετών περίπτωσης, προσφέρει μια χαρτογράφηση του δρόμου – που στην παρούσα περίπτωση είναι η τεχνική του οργάνου και η ερμηνευτική πρακτική – από τον οποίο ο κιθαρίστας μπορεί να φτάσει στην αρχική πηγή, δηλαδή στο μουσικό και στυλιστικό υπόβαθρο της εποχής, μια έκφραση του οποίου αποτελεί και η παρτιτούρα της κιθάρας.