Ο γυναικείος περιοδικός τύπος και η ένδυση στην Ελλάδα κατά τηv μεταπολεμική περίοδο: η περίπτωση του περιοδικού ΓΥΝΑΙΚΑ (1950 -1975)

Abstract

The thesis investigates, from the Folklore Studies point of view, the magazine GYNAIKA, which appears immediately after the Second World War and the Greek Civil War, within the framework of the urbanized Post-War Greece of the period between 1950 and 1975.It aims, through a socio-historical method, to stress the significance of the publication of the magazine GYNAIKA on the crucial moment of the transition of Greek society from the former Mid-War phase to a phase which started taking shape mainly from the 1950’s onwards, -at a slow pace in the beginning and, gradually, faster thereafter -, while in Greece the wounds of the War were in the process of healing and opportunities arose for an encounter with the accomplishments taking place outside the Greek national abroad.The magazine GYNAIKA had mainly set two goals: on the one hand, to contribute towards the coming out of the house of the Mid-War woman and to introduce her into the sector of paid labour, and, on the other hand, to decisively contribute towards the improvement of her education in two ways: a. by providing her, in a more systematic way via relevant publications, with the knowledge of popular and scholarly tradition, as well as of the history of her homeland, and b. by introducing her, systematically but with moderation, into the innovations taking place in the developing and developed countries abroad.Along with the articles available (historical, scientific articles, in specialized columns, such as those dealing with medical or legal matters, reports and others), an exceptionally vivid correspondence was developed between the female readers (overtime, male readers started correspondence, too) and the magazine’s editors, correspondence which was spread besides the Greek capital throughout the country. In this way, a stable “conversation” was established, which forms a very rich source of information, information which constitutes a valuable history of customs, within the framework of the transformations which took place during an exceptionally interesting and crucial for Greece twenty-five-year period.Founder and “soul” of the magazine GYNAIKA had been Evangelos Ch. Terzopoulos, who had, - among other qualities -, the ability to detect and hire capable contributors, among whom women constituted the majority, especially in the sector of journalism. The thesis’ author provides all the necessary information concerning the leading role that Terzopoulos had among all the contributors of the magazine’s publication, aiming at taking advantage of contemporary technology, which promoted GYNAIKA as one of the most remarkable women’s magazines in the world.A special part of the thesis was dedicated to Fashion, with special emphasis on the women’s dress and appearance, issues which had been particularly appealing to women and had been given the appropriate attention by the Market, as well. As a result, neither did the founder of GYNAIKA overlook this phenomenon, nor did the author of the thesis overlook, before reaching the period covered by the magazine GYNAIKA, to make a historical retrospect of the period from 1833 (i.e. the foundation of the newly established Greek State) up to 1975, based on rich theoretical grounds.In the conclusion the author claims that during the crucial years of the promotion, social, intellectual and aesthetic development of women, the magazine GYNAIKA had been a peculiar “School” for women of all classes, where they were taught a new way of behaviour and living, based on the combination of the national-popular tradition and the internationally spread innovations. Four appendices (Volume II) are annexed to the thesis: 1. Illustrations. 2. A letter by Terzopoulos addressed to one of his principal contributors, Maria Karavia. 3. The changes in women’s appearance based on the covers of the magazine GYNAIKA. 4. Detailed annual plates of the magazine’s circulation (1950-1975).

Η εργασία έχει ως αντικείμενο έρευνας από την πλευρά της Λαογραφίας, το περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ που εμφανίζεται αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο και τον Εμφύλιο Πόλεμο, στο πλαίσιο της αστικοποιούμενης μεταπολεμικής Ελλάδας της περιόδου 1950-1975.Αποσκοπεί, μέσω κοινωνικο-ιστορικής μεθόδου, στο να αναδειχθεί η σημασία της έκδοσης του περιοδικού ΓΥΝΑΙΚΑ σε μια κρίσιμη στιγμή μετάβασης της ελληνικής κοινωνίας από την προηγούμενη φάση του Μεσοπολέμου σε μια φάση που άρχιζε να μορφοποιείται κυρίως από τη δεκαετία του 1950, με αργό ρυθμό στην αρχή, ολοένα πιο γοργό στη συνέχεια, καθώς έκλειναν οι πληγές στην Ελλάδα και άνοιγαν προοπτικές για μια συνάντηση με τα συντελούμενα έξω από τα εθνικά όρια.Το περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ είχε θέσει δύο κυρίως στόχους: αφενός να συμβάλει στην έξοδο της μεσοπολεμικής γυναίκας από το σπίτι, και να την εισαγάγει στους χώρους της μισθωτής εργασίας, αφετέρου, όμως, να συμβάλει επίσης αποφασιστικά στην αναβάθμιση της παιδείας της, διπλά: γνωρίζοντας της συστηματικότερα, με ανάλογα δημοσιεύματα τη λαϊκή και τη λόγια παράδοση, καθώς και την ιστορία της πατρίδας της, και από την άλλη μεριά, να την εισάγει, συστηματικά αλλά και με μέτρο, στους νεωτερισμούς που πραγματοποιούνταν στις οικονομικά αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες του εξωτερικού. Παράλληλα προς τα προσφερόμενα δημοσιεύματα (ιστορικά, επιστημονικά, με ειδικές στήλες όπως: για ζητήματα ιατρικά, νομικά κ.ά., ρεπορτάζ κλπ.), αναπτύχθηκε μια εξαιρετικά ζωηρή, εξακτινωμένη σε όλη την περιφερειακή Ελλάδα, εκτός της πρωτεύουσας αλληλογραφία μεταξύ των αναγνωστριών (προπάντων συν τω χρόνω αλληλογραφούσαν και αναγνώστες) και της σύνταξης του περιοδικού. Έτσι παγιώθηκε μια σταθερή, «συνομιλία», η οποία αποτελεί μια πλουσιότατη πηγή πληροφοριών, που συνθέτουν μια πολύτιμη ιστορία των ηθών, στο πλαίσιο των μεταβολών που έλαβαν χώρα στη διαδρομή μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας για την Ελλάδα κρίσιμης εικοσιπενταετίας. Ιδρυτής και ψυχή της ΓΥΝΑΙΚΑΣ υπήρξε ο Ευάγγελος Χρήστου Τερζόπουλος που είχε εκτός των άλλων και την ικανότητα να εντοπίζει και να προσλαμβάνει άξιους συνεργάτες, στους οποίους, ιδίως στο δημοσιογραφικό τομέα-υπερτερούσε το γυναικείο φύλο. Ο συγγραφέας δίνει τα απαραίτητα στοιχεία για την κεντρική θέση που κατείχε ο Τερζόπουλος στο σύνολο των παραγόντων της έκδοσης του περιοδικού, επιδιώκοντας να επωφελείται και από τα νέα κάθε φορά τεχνικά μέσα, που ανέδειξαν την ΓΥΝΑΙΚΑ σε ένα από τα αξιολογότερα γυναικείο περιοδικό διεθνώς.Ξεχωριστό μέρος της διατριβής αφιερώθηκε στην Μόδα, με ιδιαίτερη έμφαση στη γυναικεία ένδυση και εμφάνιση, ζητήματα εξόχως ελκυστικά στις γυναίκες, που τα έχει προσέξει κατάλληλα και η Αγορά. Ο ιδρυτής της ΓΥΝΑΙΚΑΣ, επόμενο ήταν να μη παραβλέψει διόλου το φαινόμενο αυτό. Και ο συγγραφέας δεν παρέλειψε, πριν φθάσει στους χρόνους που κάλυψε η ΓΥΝΑΙΚΑ, να κάνει μιαν ιστορική αναδρομή από το 1833, δηλαδή από την αρχή της ζωής του νεοσύστατου κράτους, ώσπου να έλθει, με πλούσια τεκμηρίωση, έως το 1975. Επιλογικά υποστηρίζει, ότι η ΓΥΝΑΙΚΑ, στα κρίσιμα χρόνια για την ανάδειξη και την κοινωνική πνευματική και αισθητική ανάπτυξη της γυναίκας, υπήρξε μια ιδιότυπη Σχολή γυναικών, όπου αυτές διδάσκονταν ένα νέο τρόπο συμπεριφοράς και ζωής με βάση το συνδυασμό της εθνικής-λαϊκής παράδοσης και των διεθνώς εξαπλουμένων νεωτερισμών, για όλες τις τάξεις.Στην εργασία συνάπτονται, ξεχωριστά (Τόμος ΙΙ) και τέσσερα παραρτήματα: 1. Εικόνες κειμένου. 2. Επιστολή του Τερζόπουλου σε μια βασική συνεργάτιδά του (Μαρία Καραβία). 3. Οι αλλαγές της γυναικείας εμφάνισης μέσα από τα εξώφυλλα της ΓΥΝΑΙΚΑΣ. 4. Ετήσιοι αναλυτικοί πίνακες κυκλοφορίας του περιοδικού (1950-1975).