Οφθαλμολογικές παθήσεις: αιτιολογία, διάγνωση και θεραπεία στην ελληνική αρχαιότητα και το Βυζάντιο

Abstract

The eye anatomy, the function of vision and the various ophthalmological diseases and their therapy was an object of study in Greek Antiquity for physicians and philosophers. Although according to Aristotelis there cannot be therapy of the eyes from someone who doesn't know the whole human body , by the time of Filostratos (2nd century AD) the medicine is so wide that a specialization and therefore in this case a specialty in Ophthalmology is necessary. Although there was a lack of knowledge of the anatomy and the physiology of the eye, the contribution of the ancient Greek and Byzantine physicians to the development of the specialty of Ophthalmology was important. The anatomy of the eye and the visual pathway, as it was described by Galen, was accepted until the 18th century, despite the obvious mistakes. In the Greek Antiquity and Byzantion there is for the first time an analytical description of many ophthalmological diseases and their definition, which in many cases is also being used nowadays. Although there was a lack of the modern diagnostical tools, the physicians of this period have often managed, especially by observation, to come to important conclusions about the stadium of the disease and the prognosis. The conservative and especially the surgical therapy of many ophthalmological diseases and the in many cases similarities with the modern techniques, as in the surgery of chalazion, pterygium, entropion an trichiasis show the great contribution of the ancient Green and Byzantine physicians in the development of Ophthalmology.

Η δομή του οφθαλμού, η λειτουργία της όρασης αλλά και οι διάφορες οφθαλμολογικές παθήσεις και η θεραπεία αυτών αποτελούσε στην Ελληνική Αρχαιότητα ένα συναρπαστικό αντικείμενο μελέτης για ιατρούς και φιλοσόφους. Αν και κατά τον Αριστοτέλη δεν μπορεί να υπάρξει θεραπεία των οφθαλμών από κάποιον που δεν γνωρίζει όλο το ανθρώπινο σώμα, την εποχή του Φιλόστρατου ( 2ος μ.Χ. αιώνας ) η ιατρική έχει διευρυνθεί τόσο πολύ που είναι απαραίτητη η εξειδίκευση και ως εκ τούτου η οφθαλμική ειδικότητα. Παρά την έλλειψη γνώσεων σχετικά με την δομή και φυσιολογία του οφθαλμού η συνεισφορά των Αρχαίων Ελλήνων και Βυζαντινών Ιατρών στην ανάπτυξη της ειδικότητας της Οφθαλμολογίας ήταν σημαντική. Η ανατομία του οφθαλμού και της οπτικής οδού όπως περιγράφεται από τον Γαληνό επικράτησε μέχρι τον 18ο αιώνα, παρά τα προφανή λάθη. Στην Ελληνική Αρχαιότητα και το Βυζάντιο συναντάται για πρώτη φορά αναλυτική περιγραφή πολλών οφθαλμολογικών παθήσεων και οι ορισμοί αυτών, που σε αρκετές περιπτώσεις ισχύουν μέχρι σήμερα. Παρά την έλλειψη των σύγχρονων διαγνωστικών μέσων οι ιατροί της συγκεκριμένης περιόδου κατάφεραν συχνά, κυρίως μέσω της παρατήρησης, να βγάλουν σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με το στάδιο της νόσου και την πρόγνωση αυτής. Η συντηρητική και κυρίως η χειρουργική αντιμετώπιση ορισμένων οφθαλμολογικών παθήσεων και η σε πολλές περιπτώσεις ομοιότητα με τις σημερινές χειρουργικές τεχνικές, όπως η αφαίρεση του χαλάζιου, του πτερυγίου, η χειρουργική αποκατάσταση του εκτρόπιου και της τριχίασης αποκαλύπτουν επίσης την μεγάλη επίδραση των αρχαίων Ελλήνων και Βυζαντινών ιατρών στην μετέπειτα εξέλιση της Οφθαλμολογίας.