Δυναμική ομάδων - ηγεσία: ηθική παρενόχληση στο χώρο της εργασίας

Abstract

This thesis discusses the particularly sensitive social phenomenon of moral / psychological harassment in the workplace in Greece. Violence at work and moral harassment have serious and negative consequences in the production and competitiveness of companies. Additionally, there are important effects on the physical and mental health, on the safety of workers and on the quality of their working life. More specifically, this thesis studies moral harassment in light of the dynamic relationship between the leader and his/her team within the context of the cooperation through social networks theory. It is widely accepted that the top management as well as the leadership style adopted within an organization, both play an important role in the overall culture cultivated and accordingly to the attitudes adopted. Furthermore, the current trend of research and leadership theory focuses into the framework of Constructive / Destructive leadership in order to examine and explain the type of successful leadership which accompanies a healthy working environment. The concept of destructive leadership is the essential variable in order to study the phenomenon of psychological harassment at work. It should be noted that in Greece there is no specific legislative framework for dealing with the phenomenon of psychological harassment at work. This survey follows two different methods, in such a way the one completes the other. At first, an experiment was conducted in order to study the degree of the “familiarization” of Greek workers to the phenomenon of psychological harassment as well as the scale of frequency of the phenomenon within the working environment. Secondly, a survey took place in order to observe the social network of cooperation in a specific corporate environment in Greece. At this second stage the aim was to study the relationship of the leader - group and the connection between “peers” so as to conceal the existence –or not- of such areas where there is room for prohibited behaviors which lead to psychological harassment. Our research findings call attention and generate new questions which can be the basis for further research in Greece, a country which has been plagued in recent years by the effects of the economic crisis.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κοινωνικό φαινόμενο αυτό της ηθικής/ψυχολογικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο στην Ελλάδα. H βία στην εργασία και η ψυχολογική παρενόχληση έχουν σοβαρές αρνητικές συνέπειές στην παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων αλλά και σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία- σωματική και ψυχική -, την ασφάλεια των εργαζομένων και την ποιότητα του εργασιακής ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα αυτή η διατριβή μελετάει το φαινόμενο υπό το πρίσμα της δυναμικής σχέσης ηγέτη - ομάδας στο πλαίσιο των κοινωνικών δικτύων συνεργασίας. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η ηγεσία και η διοίκηση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο κλίμα που καλλιεργείται μέσα σε μια οργάνωση και στις συμπεριφορές που υιοθετούνται. Επιπλέον, η σύγχρονη τάση της έρευνας και της θεωρίας της ηγεσίας χρησιμοποιεί το πλαίσιο της Εποικοδομητικής/Καταστροφικής ηγεσίας (Constructive/ Destructive leadership) για να εξηγήσει την επιτυχημένη ηγεσία και το υγιές εργασιακό περιβάλλον. Επομένως, η έννοια της Καταστροφικής ηγεσίας είναι ουσιαστικά η απαραίτητη μεταβλητή για να μελετηθεί το φαινόμενο της ψυχολογικής βίας στην εργασία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ψυχολογικής παρενόχλησης στην εργασία. Η διατριβή αυτή υιοθετεί δυο διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης του φαινομένου, όσων αναφορά στην μεθοδολογία, με τέτοιο τρόπο ώστε η μία μέθοδος να συμπληρώνει την άλλη. Σε πρώτο στάδιο και μέσω πειράματος, μελετάται η εξοικείωση των Ελλήνων εργαζομένων με το φαινόμενο της ψυχολογικής παρενόχλησης καθώς και η κλίμακα συχνότητας του φαινομένου. Σε δεύτερο στάδιο, μέσω έρευνας, παρατηρείται το κοινωνικό δίκτυο συνεργασίας σε συγκεκριμένο εταιρικό περιβάλλον στην Ελλάδα, με σκοπό να μελετηθεί η σχέση ηγέτη-ομάδας και η σχέση μεταξύ «ομότιμων» ώστε να διαφανούν υπαρκτές –ή μη- ζώνες στις οποίες υπάρχει περιθώριο για “απαγορευμένες” συμπεριφορές που οδηγούν σε ψυχολογική παρενόχληση. Τα ευρήματα της διατριβής μας χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής και γεννούν νέα ερωτήματα τα οποία μπορούν να αποτελέσουν βάση για περαιτέρω έρευνες στην Ελλάδα, σε μια χώρα που τα τελευταία χρόνια μαστίζεται από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.