Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη διαμεσολάβηση της κυρίαρχης εθνικής ιστορικής αφήγησης στη μετεμφυλιακή Ελλάδα (1949–1974): η περίπτωση της Καβάλας

Abstract

The central issue of the present thesis is the communication and the propagation of the dominant Greek national historical narrative and the consolidation of the official historical discourse through teachers’ discourse during the national ceremonies and celebrations in post-civil war Kavala (1949-1974). We presented teachers’ national discourse expressed in the public sphere, mainly in education, primary and secondary, in coherence with historical and political- ideological data. We tried to explore the possible differentiations of teachers despite the climate of pressure and discipline in politics and education in post-civil war Greece. We examined the results of this mediation, the dominant messages and notions in teachers’ discourse, mainly during the annual ceremonies and the school national celebrations, the way and the grade of their influence in the audience, students, parents, the local society, the official institution’s evaluation. We studied the oral material of interviews given by retired teachers, who were active in class during the period of reference. These life stories as they were sorted, analyzed and interpreted, they revealed and underlined aspects of the official documents and the variety of teachers’ ceremonial national discourse, which were proved to be valuable and irreplaceable for the purposes of this research.

Θέμα της παρούσας εργασίας είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη διάχυση και την εμπέδωση της κυρίαρχης εθνικής αφήγησης. Ερευνήσαμε τον επετειακό λόγο των εκπαιδευτικών, τις ομιλίες που οι ίδιοι εκφωνούν κατά τη διάρκεια εθνικών επετείων, καθώς και προφορικές μαρτυρίες συνταξιούχων δασκάλων και καθηγητών της περιόδου αναφοράς. Μελετήσαμε την επίσημη εθνική ιστορική αφήγηση, που εκφέρεται από τους εκπαιδευτικούς και απαντάται στον δημόσιο χώρο, πρωτίστως στην εκπαίδευση, δημοτική και μέση, τα κυρίαρχα πεδία της διαμεσολάβησης αυτής, ιστοριογραφικά και ιδεολογικοπολιτικά. Ακόμη, τη στάση της Υπηρεσίας αναφορικά με τον ρόλο των εκπαιδευτικών στη διαμεσολάβηση της αφήγησης αυτής και τον τρόπο που αυτοί ανταποκρίνονται, καθώς και τους παράγοντες που καθορίζουν τη στάση τους. Επιχειρήθηκε η διερεύνηση πιθανών διαφοροποιήσεων των εκπαιδευτικών ως προς τις εντολές της Υπηρεσίας ή ακόμη και αντιστάσεων, με δεδομένο το ασφυκτικό κλίμα πειθαρχίας που επικρατεί. Η κριτική ανάλυση του λόγου των εκπαιδευτικών ανέδειξε ως βασικές έννοιες τον ελληνοχριστιανισμό, το έθνος, τον εθνικό εαυτό και τον εθνικό άλλο, την εθνικοφροσύνη, την παράδοση, τον ήρωα κ.ά. Επιχειρήθηκε μέσα από τη μελέτη του αρχειακού υλικού και των προφορικών μαρτυριών να καταγραφούν, τα αναλυθούν και να ερμηνευτούν τα χαρακτηριστικά, η λειτουργία, οι αλληλεπιδράσεις και ο βαθμός επιρροής του λόγου των εκπαιδευτικών αναφορικά με την κυρίαρχη εθνική ιστορική αφήγηση στο σχολείο και ευρύτερα στον δημόσιο χώρο.