Ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιας ζώνης με τη χρήση εννοιολογικών και υπολογιστικών ομοιωμάτων

Abstract

Integrated Coastal Management (ICM) is a term vastly debated, through which are described, in a theoretical manner, the legal, institutional, administrative, organizational, scientific, social and cultural reformations that are necessary, in order for coastal management to be feasible in a an integrated socio-ecological framework, and in a unified manner that will ensure the sustainable consumption and equal distribution of coastal resources. In the current PhD thesis, the development and implementation of conceptual and numerical models is proposed, as tools for the achievement of goals related to ICM, targeted in specific sustainability issues of local and regional radius, based on the Systems’ Approach Framework (SAF) methodology. According to the principals of the SAF, the complex sustainability issues that are present at the multivariable socio-ecological coastal systems have better chances to be effectively confronted through the establishment of cooperation amongst research, policy administrators and society. Through this approach stakeholders can acquire access to interdisciplinary scientific information, and thus it is easier to achieve environmental sustainability, economic efficiency and social equity during the planning and implementation of coastal management policies. The main goal of this procedure is to utilize the best available knowledge for the selected sustainability issue, taking under account the ecological, economical, social and legal parameters that are affecting and controlling it. The sustainability issue under study is the sustainable management of the mussel farming activity in Thermaikos gulf, Greece. The selection of this issue is targeting at the acknowledgment of the realistic potentialities and challenges of the implementation of the SAF methodology under the Greek legal and socio-political framework. In the course of this policy issue research significant cooperation efforts with the stakeholders of the area under study were contacted and a number of conceptual and numerical models were developed, in order to describe and assess quantitatively and qualitatively the interactions of the socio-ecological system in which Greek mussel-farming is operating. The overall numerical models that were developed (bio-economic model, circulation models in the scales of the autonomous mussels farm and the farming areas, auxiliary models and estimation of social welfare) were combined to form a user-friendly, integrated management platform, targeting in assisting communication with stakeholders through the evaluation of alternative management scenarios. The main conclusions of the PhD thesis concern: (a) the evaluation of the modelling techniques that were used in the multiple components of the overall management tool, (b) the evaluation of the explored management alternatives at the scales of the individual farm and the total farming areas, (c) the evaluation of the management tool as means of communication in the framework of participatory stakeholder approaches and (d) the implementation of the SAF methodology in what concerns ICM goals, in the framework of the Greek legal, administrative and organizational structure.

Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) είναι ένας όρος γύρω από τον οποίο διενεργείται ευρεία συζήτηση και μέσω του οποίου περιγράφονται, με θεωρητικό τρόπο, οι θεσμικές, διοικητικές, οργανωτικές, ερευνητικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αναδιαρθρώσεις οι οποίες είναι απαραίτητες ώστε η παράκτια διαχείριση να είναι εφικτή μέσα σε ένα κοινωνικό-οικολογικό πλαίσιο και με έναν ενοποιημένο τρόπο, ο οποίος θα διασφαλίζει τη βιώσιμη κατανάλωση και ίση κατανομή των παράκτιων πόρων. Στα πλαίσια της παρούσας διατριβής προτείνεται η ανάπτυξη και εφαρμογή εννοιολογικών και υπολογιστικών μοντέλων ως εργαλείων τα οποία μπορούν να επικουρήσουν την επίτευξη στόχων σχετικών με την ΟΔΠΖ. Τα εργαλεία αυτά είναι στοχευμένα σε συγκεκριμένο, αναγνωρισμένο ζήτημα παράκτιας διαχείρισης, τοπικής και περιφερειακής κλίμακας και η δόμηση τους βρίσκεται στο πλαίσιο της εφαρμογής της μεθοδολογίας του Πλαισίου Συστημικής Προσέγγισης (ΠΣΠ) για τις παράκτιες ζώνες. Σύμφωνα με τις αρχές του ΠΣΠ, τα σύνθετα ζητήματα διαχείρισης που παρουσιάζονται στα πολυδιάστατα κοινωνικό-οικολογικά παράκτια περιβάλλοντα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσω της εδραίωσης συνεργασίας ανάμεσα στους τομείς της έρευνας, της διαχείρισης και της κοινωνίας. Κύριος στόχος της διαδικασίας είναι η αξιοποίηση της καλύτερης διαθέσιμης γνώσης, όσον αφορά το επιλεγμένο διαχειριστικό ζήτημα, λαμβάνοντας υπόψη τις οικολογικές, οικονομικές, κοινωνικές και νομικές παραμέτρους που το επηρεάζουν. Το διαχειριστικό ζήτημα το οποίο μελετήθηκε είναι η βιώσιμη διαχείριση της μυδοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στο Θερμαϊκό κόλπο. Η επιλογή του ζητήματος στοχεύει στην αναγνώριση των ρεαλιστικών δυνατοτήτων και προκλήσεων της εφαρμογής της μεθοδολογίας του ΠΣΠ κάτω από το ελληνικό θεσμικό και κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο. Για τη μελέτη του ζητήματος αυτού, διενεργήθηκαν προσπάθειες συνεργασίες με τους κοινωνικούς εταίρους της περιοχής μελέτης και αναπτύχθηκαν εννοιολογικά και υπολογιστικά μοντέλα ώστε να περιγραφούν και να αποτιμηθούν ποιοτικά και ποσοτικά οι αλληλεπιδράσεις του κοινωνικό-οικολογικού συστήματος μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται η ελληνική μυδοκαλλιέργεια. Το σύνολο των υπολογιστικών εργαλείων που αναπτύχθηκαν για την αυτόνομη καλλιέργεια και για τις περιοχές καλλιέργειας (βιο-οικονομικό μοντέλο, μοντέλα κυκλοφορίας στην κλίμακα της καλλιέργειας και της περιοχής, βοηθητικά εργαλεία και εκτίμηση κοινωνικής ευημερίας) συνδυάστηκε στα πλαίσια μίας φιλικής προς τον χρήση διαχειριστικής πλατφόρμας, στόχος της οποίας είναι να επικουρήσει τις διαδικασίες επικοινωνίας με τους κοινωνικούς εταίρους μέσω της αποτίμησης εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης. Τα βασικά συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής αφορούν: (α) στην αποτίμηση των τεχνικών μοντελοποίησης που χρησιμοποιήθηκαν στις διάφορες συνιστώσες του διαχειριστικού εργαλείου, (β) στην αποτίμηση των μελετώμενων εναλλακτικών διαχείρισης στις κλίμακες της αυτόνομης μονάδας και της περιοχής καλλιέργειας, (γ) στην αξιολόγηση του διαχειριστικού εργαλείου ως μέσου επικοινωνίας στα πλαίσια εκτεταμένων συμμετοχικών διαδικασιών και τέλος, (δ) στην εφαρμογή της μεθοδολογίας του Πλαισίου Συστημικής Προσέγγισης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης, στα πλαίσια της ελληνικής θεσμικής, διοικητικής και οργανωτικής πραγματικότητας.