H ανατομία του ψηφιακού σώματος: χωρικές εκφάνσεις του εαυτού και του άυλου στο διαδίκτυο

Abstract

The research deals with the "spatiality" of the digital self. More specifically, it explores the spatial qualities that unfold when studying the concept of "self" in the digital environment. Digital self is understood as an aspect of individuality, or as one’s habitation of digital space. This research chooses internet as a focal point of the study, while underlining its relation to the term "cyberspace".The research methodology is based on the conception of a metaphoric scheme which hosts the mental experience (collection and study of mental phenomena as they appear in sciences that deal with the concept of the self - psychiatry, psychology, neurology) and digital experience (mental phenomena as they are manifested in cyberspace theory), as the two fields of interest. The process of applying “material” from one field to the other, forms an attempt to describe the digital self in a systematic way, consolidating a new vocabulary and therefore a new point of view.In this context, the research uses the DSM (Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders, or otherwise, handbook of differential diagnosis DSM) in order to get the 'raw material' of its metaphoric text - namely the composition of a series of mental states which in the end will be interpreted through a process of "diagnosis of the digital". Through this diagnosis, there is an attempt to identify the mental symptoms that may correspond to the digital self and the spatial qualities that characterize them. The sum of spatial observations is organized in a theoretical formation, which, in the context of this study, is defined as the "digital body".The thesis is organized in four chapters as follows:The first chapter introduces the basic research questions and their context. In the second chapter, the methodological approach is analyzed. The third chapter develops the main part of the survey (per thematic adjacencies with respect to their content and the way they relate to the digital self and the space it suggests), which is organized as follows: the constellation of birth, the constellation of shadow, the constellation of breath, the constellation of desire, the constellation of reflection, the constellation of sleep, the constellation of voice. The fourth chapter briefly reflects on the research process and presents its conclusions.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αναζητάει τη «χωρικότητα» του ψηφιακού εαυτού. Πιο συγκεκριμένα, πραγματεύεται τη διερεύνηση των χωρικών ποιοτήτων που ξεδιπλώνονται κατά τη μελέτη της έννοιας του «εαυτού» στο ψηφιακό περιβάλλον. Ως ψηφιακός εαυτός ορίζεται η εξατομικευμένη προβολή ατομικότητας, ή η κατοίκηση του εκάστοτε υποκειμένου στον ψηφιακό χώρο. Η συγκεκριμένη έρευνα επιλέγει το χώρο του διαδικτύου ως εστιακό σημείο μελέτης, υπογραμμίζοντας παράλληλα την έκφρασή του ως έκφανση του όρου «κυβερνοχώρος».Η μεθοδολογία της έρευνας βασίζεται στην επινόηση ενός μεταφορικού σχήματος το οποίο φιλοξενεί την νοητική εμπειρία (συλλογή και μελέτη νοητικών φαινόμενων όπως αυτά εμφανίζονται στις επιστήμες που διαχειρίζονται την έννοια του εαυτού - ψυχιατρική, ψυχολογία, νευρολογία) και την ψηφιακή εμπειρία (νοητικά φαινόμενα όπως αυτά εμφανίζονται στην πραγματεία του κυβερνοχώρου), ως τα δύο πεδία ενδιαφέροντος. Εφαρμόζοντας υλικό από το ένα πεδίο στο άλλο, επιχειρείται η περιγραφή του ψηφιακού εαυτού με ένα συστηματικό τρόπο, παγιώνοντας ένα νέο λεξιλόγιο και κατά συνέπεια, ένα νέο σημείο θέασης των πραγμάτων.Στο πλαίσιο αυτό, η έρευνα χρησιμοποιεί τον κώδικα DSM (διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο διανοητικών διαταραχών, ή αλλιώς, εγχειρίδιο διαφορικής διάγνωσης DSM) με σκοπό την άντληση της ‘πρώτης ύλης’ του μεταφορικού λόγου της διατριβής - της σύνταξης δηλαδή ενός συνόλου νοητικών καταστάσεων τα οποία τέλος θα ερμηνευθούν μέσα από μία διαδικασία «διάγνωσης του ψηφιακού». Κατά τη διάγνωση αυτή, θα επιχειρηθεί ο εντοπισμός των νοητικών συμπτωμάτων που δύνανται να αντιστοιχούν στον ψηφιακό εαυτό και οι χωρικές ποιότητες που τα χαρακτηρίζουν. Το σύνολο των χωρικών παρατηρήσεων οργανώνεται σε ένα θεωρητικό σχηματισμό, που, στο πλαίσιο της μελέτης αυτής, ορίζεται ως «ψηφιακό σώμα». Η παρούσα διατριβή αρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια ως εξής: Στο πρώτο κεφάλαιο εισάγονται τα βασικά ερευνητικά ερωτήματα και το γενικότερο πλαίσιο της έρευνας. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύεται η μεθοδολογική προσέγγιση. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναπτύσσεται το κύριο μέρος της έρευνας (ανά θεματικές γειτνιάσεις σε σχέση με το περιεχόμενό τους και τον τρόπο που αυτά σχετίζονται με τον ψηφιακό εαυτό και το χώρο που αυτός υποδηλώνει), το οποίο οργανώνεται ως εξής: ο αστερισμός της γέννησης, ο αστερισμός της σκιάς, ο αστερισμός της αναπνοής, ο αστερισμός της επιθυμίας, ο αστερισμός της αντανάκλασης, ο αστερισμός του ύπνου, ο αστερισμός της φωνής. Στο τέταρτο κεφάλαιο αποτυπώνεται συνοπτικά η ερευνητική διαδικασία και τα συμπεράσματά της.