Poe - Lacan - Derrida: συνδεσμολογίες

Abstract

L’objet de la these est l’approche pluridisciplinaire des connexions entre litterature, psychanalyse et philosophie, ainsi que le questionnement de la nature et de la technique du langage, a travers le conflit de Jacques Lacan et de Jacques Derrida sur “La Lettre volee” d’Edgar Allan Poe. La controverse lacano-derridienne a determine le sort de la relation entre la theorie lacanienne et la deconstruction et a souleve l’intervention d’un nombre indefini de psychanalystes, de philosophes, de theoriciens de la litterature, et meme de mathematiciens. L’originalite du travail consiste dans le renouvellement de la reception hermeneutique du conflit en question, par l’interpolation du paradigme medio-technologique, mis en valeur par les travaux du grand historien et theoricien des medias, Friedrich A. Kittler. L’accent est mis sur les conditions de possibilite techno-scientifiques du discours lacanien, voire comme tache aveugle de la lecture derridienne de Lacan et de la critique derridienne du “phallogocentrisme” lacanien. Outre la problematique majeure de la difference -et de l’economie de cette difference- entre discours theorique/enseignant/didactique (philosophique et/ou psychanalytique) et litterature ou fiction, toujours par rapport a la question fondamentale de la verite, le present ouvrage traite a fond une des questions qui ont travaille et transforme l’espace de la pensee contemporaine: celle de la conception du langage, non pas comme moyen de representation ou d’expression, mais comme ordre constituant de la subjectivite. Ainsi, le present ouvrage entend s’inscrire dans la tradition moderne de critique de la metaphysique qui, apres son tournant linguistique, culmine de nos jours avec le tournant medio-technologique vers le langage comme information.

Αντικείμενο της διατριβής είναι η διεπιστημονική προσέγγιση των διασυνδέσεων μεταξύ λογοτεχνίας, ψυχανάλυσης και φιλοσοφίας, καθώς και η διερώτηση περί της φύσης και της τεχνικής της γλώσσας, μέσα από τη διαμάχη του Jacques Lacan και του Jacques Derrida για το «Κλεμμένο γράμμα» του Edgar Allan Poe. Ως γνωστόν, η εν λόγω διαμάχη καθόρισε την τύχη της σχέσης της αποδόμησης με τη λακανική θεωρία και απασχόλησε αστάθμητο αριθμό ψυχαναλυτών, φιλοσόφων, θεωρητικών της λογοτεχνίας, ακόμη και μαθηματικών. Η πρωτοτυπία της διατριβής συνίσταται στην ανανέωση της ερμηνευτικής πρόσληψης της διαμάχης με την παρεμβολή του μιντιο-τεχνολογικού παραδείγματος (Friedrich A. Kittler), με βάση το οποίο η έμφαση μετατοπίζεται από τους ρηματικούς στους τεχνο-επιστημονικούς όρους δυνατότητας του λακανικού λόγου, και δη ως τυφλό σημείο της ντερριντιανής ανάγνωσης του Lacan και της ντερριντιανής κριτικής του λακανικού «φαλλογοκεντρισμού». Πέραν της μείζονος προβληματικής σχετικά με τη διαφορά -και με την οικονομία αυτής της διαφοράς- μεταξύ θεωρητικού/επιστημονικού/διδακτικού (φιλοσοφικού ή/και ψυχαναλυτικού) λόγου και λογοτεχνίας ή μυθοπλασίας, η διατριβή πραγματεύεται ένα από τα πλέον κεντρικά θέματα που απασχόλησαν τη σύγχρονη σκέψη: εκείνο της σύλληψης της γλώσσας όχι ως αναπαραστατικού ή εκφραστικού μέσου, αλλά ως διαπλαστικής δομής της υποκειμενικότητας, η οποία καθορίζει την πραγματικότητα του υποκειμένου και την πρόσβασή του σε αυτήν. Έτσι, εγγράφεται στη νεωτερική παράδοση κριτικής της μεταφυσικής, η οποία, μετά τη γλωσσική της στροφή, κορυφώνεται στις μέρες μας με τη μιντιο-τεχνολογική στροφή προς τη γλώσσα ως πληροφορία.