Derivational morphology, spelling ability and dyslexia in secondary school students: assessment and intervention

Abstract

The main concern of the present study was in relation to developmental dyslexia as manifested in early secondary school. It aimed to investigate knowledge of derivational morphology, a critical aspect of later stages of spelling development. The research intended to determine answers in three broad areas: (i) morphological awareness; (ii) morphological strategies in spelling; and (iii) the effects of explicit instruction about morphological structure on the spelling of derived words. A cross-sectional reading level-design was employed in order to determine differences between dyslexic adolescents and chronological-age and reading-age matched controls. The selection of the dyslexic participants was carried out through a Learning Support Department of a Secondary School. Their disability was described through a battery of psychometric and cognitive measures in terms of the nature and severity of their impairment. Derivational morphology was further assessed by oral measures of implicit and explicit awareness using common English words and rare words of Greek origin. These assessments were followed by an examination of morphological strategies in spelling the same items. Finally, a two-fold intervention study was carried out to examine the link between training of morphological structure and spelling of derivations. Implicit and explicit assessments of morphological awareness demonstrated that dyslexic adolescents, despite their difficulties in relation to their age peers, acquire awareness levels entirely appropriate for their reading age. These findings contrasted with assessments in spelling which showed that dyslexic students exhibited particular deficiencies relative to both their chronological level and their reading level. Dyslexic adolescents used morphological strategies to deduce the spelling of unfamiliar items to a lesser degree than younger children, verifying their inability to spell derived words as a basic deficit. The intervention had a substantial impact in enhancing the spelling of derivations by the dyslexic adolescents. Their gains were appropriate for their reading level, stable two months after the intervention, and generalised to untrained items. It is proposed that morphological awareness constitutes a positive asset for dyslexic adolescents that can be used efficiently to counterbalance their severe phonological deficiencies.

Κύριο θέμα της διατριβής ήταν η πειραματική προσέγγιση της αναπτυξιακής δυσλεξίας σε σχέση με μια σημαντική διάσταση της ορθογραφικής ικανότητας, την παραγωγική μορφολογία, σε επίπεδο αξιολόγησης και εκπαιδευτικής παρέμβασης. Τα ερευνητικά ερωτήματα εστιάστηκαν στα εξής πεδία: (i) μορφολογική ενημερότητα, (ii) μορφολογικές στρατηγικές στην ορθογραφική ικανότητα, και (iii) η επίδραση της συστηματικής άσκησης της μορφολογικής δομής στην ορθογραφία των παράγωγων λέξεων. Το πειραματικό σχέδιο της εργασίας βασίστηκε στη σύγκριση της πειραματικής ομάδας μαθητών με δυσλεξία με δύο ομάδες ελέγχου μη δυσλεξικών μαθητών, εξισωμένων ως προς τη χρονολογική και αναγνωστική τους ηλικία. Οι μαθητές με δυσλεξία φοιτούσαν σε ένα γενικό σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λάμβαναν υποστηρικτικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση των μαθησιακών τους δυσκολιών, ενώ αξιολογήθηκαν με τη βοήθεια μιας συστοιχίας ψυχομετρικών και γνωστικών εργαλείων ως προς τη φύση και τη σοβαρότητα των δυσκολιών τους. Η κατάκτηση της μορφολογικής ενημερότητας παράγωγων λέξεων στον προφορικό λόγο αξιολογήθηκε μέσω ομόλογων δοκιμασιών επιγλωσσικής και μεταγλωσσικής ενημερότητας σε λέξεις υψηλής συχνότητας στην αγγλική γλώσσα αλλά και σε λέξεις χαμηλής συχνότητας ελληνικής καταγωγής. Τα ίδια λεκτικά ερεθίσματα αξιολογήθηκαν ως προς τις στρατηγικές των μαθητών κατά την ορθογραφική απόδοσή τους. Τέλος, εφαρμόστηκε στις ίδιες ομάδες των μαθητών μια εκπαιδευτική παρέμβαση, η οποία στόχευε να αξιολογήσει την επίδραση της άσκησης της ορθογραφικής δομής των παράγωγων λέξεων στην ορθογραφία τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι δυσλεξικοί μαθητές, ενώ παρουσίαζαν συμβατά επίπεδα ανάπτυξης της μορφολογικής ενημερότητας στον προφορικό λόγο σε σχέση με την αναγνωστική ομάδα ελέγχου, είχαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στην ορθογραφία των λέξεων αυτών σε σχέση με τους μαθητές νεαρότερης και χρονολογικής ηλικίας. Ειδικότερα, οι μαθητές με δυσλεξία παρουσίασαν σοβαρές δυσκολίες στην ορθογραφία παράγωγων λέξεων, στοιχείο που συνδέθηκε όχι τόσο με τη κατάκτηση των λέξεων αυτών σε εννοιολογικό επίπεδο, αλλά περισσότερο με χαμηλά επίπεδα ενημερότητας της μορφολογικής τους δομής. Η εκπαιδευτική παρέμβαση που είχε ως στόχο τη βελτίωση της ορθογραφίας των παράγωγων λέξεων μέσω της κατανόησης της μορφολογικής τους δομής, οδήγησε σε αύξηση της ορθογραφικής επίδοσης των λέξεων αυτών, η οποία ήταν αντίστοιχη με το επίπεδο της αναγνωστικής ηλικίας των μαθητών. Επίσης υπήρξε σταθεροποίηση της μάθησης των λέξεων μετά την πάροδο δύο μηνών από τη λήξη της παρέμβασης καθώς και επίτευξη γενίκευσης της μάθησης σε αδίδακτες λέξεις παρόμοιας μορφολογικής δομής με τις λέξεις του εκπαιδευτικού προγράμματος. Εν κατακλείδι, υποστηρίζεται ότι η μορφολογική ενημερότητα μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην εκπαιδευτική παρέμβαση ατόμων με αναπτυξιακή δυσλεξία ως αντιστάθμισμα των σοβαρών τους φωνολογικών δυσκολιών. Τα αποτελέσματα αυτά, παρά το γεγονός ότι προέρχονται από αγγλόφωνους μαθητές, είναι συναφή με μια πλούσια μορφολογικά γλώσσα, όπως η ελληνική, και κατάλληλα για ελληνόγλωσσους μαθητές δημοτικού σχολείου που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατάκτηση της ορθογραφικής δεξιότητας.